Mal ortaklığı rejimi nedir?

Mal ortaklığı rejimi, kanunda belirli şartlara tabi olarak düzenlenen seçimlik bir mal rejimidir.

Eşler, evlilik birliğinin kurulmasından önce, evlilik esnasında veya evlilik birliğinin kurulmasından sonra mal ortaklığı rejimini seçebilirler. Bu seçim kural olarak noter marifetiyle yapılır. Ancak evlilik birliğinin kurulduğu anda mal ortaklığı rejimine seçilmesi halinde evlendirme memuruna yazılı bildirimde bulunmak da yeterlidir.

1. Mal Ortaklığı Rejimindeki Mallar Nelerdir?

Mal ortaklığı rejimi, “ortaklık malları” ile “eşlerin kişisel mallarından” oluşur. Bir eşin kişisel malı olduğu ispatlanmadıkça, tüm malvarlığı değerleri ortaklık malı sayılır.Bu kapsamda kural olarak, eşlerin kanun gereğince kişisel malı sayılanlar dışındaki malları ile gelirleri ortaklık mallarını oluşturur. Ancak eşler, sadece edinilmiş mallardan oluşan bir ortaklık seçebilecekleri gibi belirli mal varlığı değerlerini de ortaklık dışında tutabilirler.

Mal ortaklığı rejiminde eşlerden her birinin sadece kişisel kullanımına ayrılmış olan eşyası ile manevi tazminat alacakları kanundan dolayı kişisel maldır. Kanundan doğan bu kişisel mallar dışında taraflar, sözleşmeyle de kişisel malları tek tek belirleyebilirler.

2. Mal Ortaklığı Rejiminin Tasarruf ve Yönetim Nasıl Yapılır?

Mal ortaklığı rejiminde eşler, ortaklık mallarına bölünmemiş bir bütün olarak sahip olurlar. Hiçbir eş, ortaklık payı üzerinde tek başına tasarruf hakkına sahip değildir. Bu sebeple eşler, olağan kullanımı aşan tasarruflarda birlikte hareket etmek zorundadır. Ancak her eş, olağan yönetim sınırları içinde ortaklığı yükümlülük altına sokabilir ve ortak mallarda tasarrufta bulunabilir. Söz gelimi ortaklık malı olan bir aracın, başka bir kişiye satılması veya kiralanması gibi tasarruflar birlikte yapılması gerekirken; olağan kullanım için birlikte hareket edilmesi şart değildir.

Kişisel mallarda ise elbirliği ile mülkiyet bulunmadığı için tek başına tasarrufta bulunmak mümkündür.

3. Mal Ortaklığı Rejiminde Tasfiye Nasıl Yapılır?

a. Ölüm veya diğer mal rejimine geçiş halinde tasfiye:

Mal ortaklığı rejimi, MK 271 gereğince eşlerden birinin ölümü, diğer bir mal rejimine geçilmesi veya eşlerden biri hakkında iflâsın açılmasıyla son bulur. Bu kapsamda eşlerden birinin ölümü veya diğer bir mal rejiminin kabulü sebebiyle mal ortaklığının sona ermesi hâlinde, her eşe veya mirasçılarına ortaklık mallarının yarısı verilir. Ancak eşler, mal ortaklığı rejimini sözleşmesiyle altsoyunun saklı paylarını zedelememek şartıyla başka bir paylaşma oranı da kararlaştırılabilir.

Ayrıca mal ortaklığının eşlerden birinin ölümüyle sona ermesi hâlinde sağ kalan eş, edinilmiş mallara katılma rejiminde kişisel malı sayılabilecek olanların payına mahsuben kendisine verilmesini de isteyebilir.

b. Boşanma, evliliğin iptali veya mal ayrılığına geçilmesi halinde tasfiye:

MK 271 gereğince boşanma, evliliğin iptali veya mahkemece mal ayrılığına geçilmesi hallerinde mal ortaklığı rejimi, dava tarihinden geçerli olmak üzere sona erer ve tasfiye buna göre yapılır. Bu tür durumlarda MK 277 gereğince öncelikle her eş, edinilmiş mallara katılma rejiminde kendi kişisel malı sayılacak olanları ortaklık mallarından geri alır. Geri kalan ortaklık malları ise eşler arasında yarı yarıya paylaşılır. Eşler, sözleşmesiyle başka bir paylaşma oranı da kararlaştırabilirler.

4. Mal Ortaklığı Rejiminde Denkleştirme Ve Değer Artış Payı Talep Edilebilir Mi?

Mal ortaklığı rejiminde, rejiminin sona erme nedenine göre tasfiye yukarıda belirttiğimiz şekilde gerçekleşir. Ancak MK 273 gereğince bir eşin kişisel mallara ilişkin borçları, ortaklık mallarından veya ortaklık mallarına ilişkin borçları kişisel mallarından ödenmiş ise; tasfiye sırasında denkleştirme istenebilir. Yine benzer şekilde MK 274 gereğince bir eşin kişisel malı veya ortaklık malıyla bir başka mal kesimine giren malvarlığı değerinin edinilmesi, iyileştirilmesi veya korunmasına katkıda bulunulmuşsa, edinilmiş mallara katılma rejiminde değer artış payına ilişkin hükümler uygulanır.

Mal rejiminin sona ermesi halinde mevcut ortaklık mallarının değerlendirilmesinde ise MK 275 gereğince tasfiye anındaki değer olan karara en yakın tarihteki sürüm değeri esas alınır.

5. Mal Ortaklığı Rejiminde Aile Konutu Ve Ev Eşyaları Nasıl Paylaşılır?

Mal ortaklığı rejiminde, ortaklık mallarına konu olan aile konutu ve ev eşyalarının paylaşma usulü MK 279’da özel olarak düzenlenmiştir. Bu kapsamda;

- Mal ortaklığı rejiminin ölümle sona ermesi halinde sağ kalan eş, ortaklık malları olması koşuluyla, eşlerin birlikte yaşadıkları konutun veya ev eşyasının payına mahsuben kendisine verilmesini isteyebilir. Ayrıca haklı sebeplerin varlığı hâlinde, sağ kalan eş veya ölenin diğer yasal mirasçılarının istemiyle, mülkiyet yerine intifa veya oturma hakkı da tanınabilir.

- Mal ortaklığı rejiminin ölüm dışında bir sebeple son bulması hâlinde ise eşlerden her biri, üstün yararının varlığını ispat etmek suretiyle aile konutunun ve ev eşyalarının mülkiyetinin kendisine verilmesini talep edebilir.

Ayrıca MK 280 gereğince mal ortaklığı sözleşmesi sona erdiğinde eşler, üstün yararının varlığını ispat etmek suretiyle diğer malvarlığı değerlerinin de payına mahsuben kendisine verilmesini isteyebilir.

Mutlu Günler

Av. Yaşar ÖKSÜZ

avyasaroksuz@gmail.com

0212 708 42 44