Kişisel ilişki nedir?

Anne veya babanın, velayeti kendine bırakılmayan çocuk ile belirli zamanlarda ve belirli koşullarda yapacağı görüşmeye kişisel ilişki veya şahsi ilişki denilmektedir. Boşanma davalarında anne ve babanın, çocuklar üzerindeki haklarını düzenleyen MK 182 gereğince boşanma karar verirken mahkeme, olanak bulundukça anne ve babayı dinledikten sonra, anne ve babanın haklarını ve çocuk ile olan kişisel ilişkilerini düzenler.

Kişisel ilişki, anne veya babanın kişilik haklarının bir parçası olup; feragat edilemez niteliktedir. Bu sebeple boşanma davalarında talep edilmezse dahi hâkimin kişisel ilişki kurması gerekir. Ancak kişisel ilişki kurma hakkı olan anne veya babanın bu sürelerde çocuk ile görüşmesini zorlamak mümkün değildir.

1. Kişisel İlişki Süreleri Nasıl Belirlenir?

Velâyetin kullanılması kendisine verilmeyen anne veya babanın, çocuk ile arasında kurulacak kişisel ilişkide özellikle sağlığı, eğitimi ve ahlâki gelişimi esas tutulur. Bu konuların değerlendirilmesinde hâkimin geniş bir takdir hakkı bulunmaktadır. Bu takdir hakkı çerçevesinde hâkim, özellikle çocuğun üstün menfaatini göz önüne alarak ihtiyaçlarını, yaşını ve tarafların ruhsal, fiziksel, sosyal, ahlaki ve kültürel yönden standartlarını da bir bütün olarak değerlendirerek karar verecektir.

Anne veya baba ile çocuk arasındaki kişisel ilişkinin annelik-babalık duygularını doyurucu nitelikte olması gerekir. Uygulamada, bu hususların tespiti bakımından pedagog, psikolog ve sosyal hizmet uzmanları görevlendirilmektedir. Görevlendirilen uzmanlar, taraflar ve müşterek çocuk ile görüşerek bir sosyal inceleme raporu (SİR) hazırlamaktadır. Ancak hazırlanan bu rapor, hâkim bakımından bağlayıcı olmayıp; sadece yol gösterici niteliktedir.

Ayrıca mahkeme tarafından tesis edilen kişisel ilişki sürelerinin hiçbir tereddüt yaratmayacak şekilde net olması gerekir. Bu kapsamda kurulan kişisel ilişki zamanlarının günü, saati ve hatta dakikası dahi belli olmalıdır.

2. Şahsi İlişki Belirlenirken Çocuğun Görüşü Alınır Mı?

Uluslararası sözleşme hükümleri ve Yargıtay güncel içtihatlarında kendini ilgilendiren davalarda çocuğa, görüşünü ifade etmesine müsaade edilmesi ve yüksek çıkarına açıkça ters düşmediği takdirde ifade ettiği görüşe gereken önemin verilmesi gerektiği bildirilmektedir. Bu sebeple kişisel ilişki bakımından mahkeme, özellikle 8 yaşının üzerindeki çocukları çoğu zaman bizzat dinlemekte ve çocukların görüşlerine önem vermektedir. Çocuğun, hâkim karşısındaki beyanları ve istekleri, yüksek çıkarına açıkça ters düşmediği takdirde belirleyici olmaktadır.

3. Büyükanne, Büyükbaba veya Diğer Hısımların Kişisel İlişki Hakkı Var Mıdır?

Kural olarak kişisel ilişki sadece velâyetin kullanılması kendisine verilmeyen anne veya babaya tanınır. Ancak olağanüstü hâller mevcutsa, çocuğun menfaatine uygun düştüğü ölçüde çocuk ile kişisel ilişki kurulmasını isteme hakkı diğer kişilere, özellikle hısımlarına da tanınabilir. Bu kapsamda olağanüstü durumların olduğunun ispat edilmesi halinde çocuk ile büyükanne, büyükbaba ya da diğer hısımları arasında kişisel ilişki kurulması mümkündür.

4. Kişisel İlişkinin Artırılması, Azaltılması veya Kaldırılması Talep Edilebilir Mi?

Çocuk ile kişisel ilişkinin sınırlarının düzenlendiği MK 324 gereğince anne ve baba, diğerinin çocuk ile kişisel ilişkisini zedelemekten, çocuğun eğitilmesi ve yetiştirilmesini engellemekten kaçınmakla yükümlüdür.

Kişisel ilişki sebebiyle çocuğun huzuru tehlikeye girer veya anne ve baba bu konudaki yükümlülüklerine aykırı hareket ederse kişisel ilişki kurma hakkı kendisinden alınabilir.

Yine aynı şekilde kurulan kişisel ilişki sürelerinde çocuk ile ciddî olarak ilgilenilmemesi ya da diğer önemli sebeplerin varlığı halinde de kişisel ilişki kurma hakkının kaldırılmasına ya da azaltılmasına karar verilebilir.

Ayrıca kişisel ilişki sürelerinin, küçüğün yaşının büyümüş olması, tarafların ayrı şehirlere taşınmış olması gibi sebeplerle annelik-babalık duygularını doyurucu olmaktan uzaklaşması halinde artırılmasını talep etmek de mümkündür.

Sağlıklı Günler

Avukat Yaşar ÖKSÜZ

avyasaroksuz@gmail.com

0212 708 42 44