Evliliğe hakim müdahalesi

Eşler arasında anlaşmazlıkların ortaya çıktığı durumlarda akla ilk olarak boşanma davası gelmektedir. Halbuki Medeni Kanun’da evliliğin korunması için de pek çok düzenleme bulunmaktadır. Bunlardan biri de “Birliğin Korunması” başlığını taşıyan MK 195’de düzenlenen hakimin müdahalesidir.

Bu düzenlemeye göre, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmemesi veya evlilik birliğine ilişkin önemli bir konuda uyuşmazlığa düşülmesi halinde eşler, ayrı ayrı veya birlikte hakimin müdahalesini isteyebilirler.

1. Evliliğe Hakimin Müdahalesi Hangi Durumlarda İstenebilir?

Evliliğe hakimin müdahalesinin istenebilmesi için şu iki durumdan birinin gerçekleşmesi gerekir;

- Evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmemiş olması gerekir. Bu kapsamda hakimin müdahalesinin istenebilmesi için, yükümlülüklere aykırı davranışların tekrar edeceğine dair kuvvetli ihtimal olmalıdır. Yükümlülüklere, bir defaya mahsus aykırı davranıldığında hakimin müdahalesi istenemez. Söz gelimi eşlerden birinin, ortak konuta sürekli olarak geç saatlerde geldiği veya çalışmayan eşin ev işleri ile hiç ilgilenmediği durumlarda hakimin müdahalesi istenebilir.

- Evlilik birliğine ilişkin önemli bir konuda uyuşmazlığa düşülmesi gerekir. Bu durumlarda hâkim müdahalesinin istenebilmesi için, birliğin geleceğini etkileyecek esaslı uyuşmazlık yaşanmalıdır. Söz gelimi eşlerin, müşterek çocuklarının ismi konusunda ciddi uyuşmazlığa düşmeleri veya yaşayacakları ortak konutun seçiminde birliğin geleceğini tehlikeye düşürecek derece ihtilaf yaşamaları gibi hallerde hâkimin müdahalesi istenebilir.

2. Hakimin Müdahalesini Kimler İsteyebilir?

Hakimin müdahalesini sadece eşler isteyebilir. Eşler, hakimin müdahalesini ayrı ayrı talep edebilecekleri gibi birlikte de talep edebilirler. Ancak üçüncü kişilerin, eşler arasındaki evliliğe hakimin müdahalesini talep edebilmesi mümkün değildir. Yine benzer şekilde Cumhuriyet savcısının veya aile mahkemesi hakiminin, evliliğe kendiliğinden müdahalesi mümkün değildir.

3. Evliliğe Hakim Müdahalesi Talep Edildiğinde Nasıl Karar Verilir?

Eşlerden birinin veya iki eşin birlikte MK 195 çerçevesinde müdahale talep etmesi halinde hâkim, öncelikle eşleri yükümlülükleri konusunda uyarır ve uzlaştırmaya çalışır. Bu uyarılara veya uzlaştırma çabalarına rağmen sonuç alınmazsa hakim, eşlerin ortak rızası ile uzman kişilerin yardımını isteyebilir. Bu hususlar hakimin genel müdahalesi olarak nitelendirilmektedir. Genel müdahale kapsamında olumlu ya da olumsuz bir sonuca ulaşılması halinde sadece tespit kararı verilir. Tarafları zorlayıcı bir karar verilemez.

Ayrıca yapılan uyarılara ve uzlaştırma çabalarına rağmen sonuç alınamazsa, kanunda belirtilen diğer önlemlerin alınması da talep edilebilir. Talebi değerlendiren hakim, gerektiği takdirde kanunda öngörülen önlemleri alır.

4. Evliliğe Hakimin Müdahalesi Davalarında Hangi Mahkemeler Görevlidir?

Hakimin müdahalesi istemli davalarda aile mahkemesi görevlidir. Aile mahkemesinin olmadığı yerlerde ise bu davalara, aile mahkemesi sıfatıyla asliye hukuk mahkemesi tarafından bakılır.

5. Evliliğe Hakimin Müdahalesi Davalarında Hangi Mahkemeler Yetkilidir?

Hakimin müdahalesi istemli davalarda yetkili mahkeme, MK 201 gereğince eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesidir. Ancak eşlerin yerleşim yerleri farklı ve her ikisi de önlem alınması isteminde bulunmuş ise yetkili mahkeme, ilk istemde bulunanın yerleşim yeri mahkemesidir.

Önlemlerin değiştirilmesi, tamamlanması veya kaldırılması konusunda yetkili mahkeme ise önlem kararını veren mahkemedir. Ancak, her iki eşin de yerleşim yeri değişmişse, yetkili mahkeme eşlerden herhangi birinin yeni yerleşim yeri mahkemesidir.

Sağlıklı Günler

Avukat Yaşar ÖKSÜZ

avyasaroksuz@gmail.com

02127084244