Boşanmada Maddi Tazminat

1. Boşanmada Maddi Tazminat Nedir?

Boşanma davalarında maddi tazminat, Medeni Kanunu’muzun 174. maddesinde özel olarak düzenlenmiştir. Buna göre mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilmektedir.

Boşanmada maddi tazminat, açılacak boşanma davasının içerisinde talep edilebileceği gibi boşanma davası sonuçlandıktan sonra da talep edilebilmektedir. Maddi tazminatın, boşanma davası ile birlikte talep edilmesi halinde ayrıca bir harç ödemek gerekmeyecek, kabul veya reddi durumuna göre bir avukatlık ücreti çıkmayacaktır. Ancak boşanma davası sonuçlandıktan sonra açılacak bir dava ile maddi tazminat talebinde bulunulması halinde, bu davalar nispi harca tabi olacaktır. Bu sebeple bu davalarda dava değeri üzerinden harç ile kabul veya red oranında avukatlık ücreti ödenmesi gerekecektir.

Kural olarak maddi tazminat, Türk Lirası olarak belirlenmektedir. Ancak tarafların, maddi tazminatın yabancı para birimleri ile ödenmesi konusunda mutabakata varmaları mümkündür.

2. Boşanmada Maddi Tazminatın Şartları Nelerdir?

Boşanma davası sonrasında tazminata hükmedilebilmesi için şu şartların gerçekleşmesi gerekir:

-Boşanmanın gerçekleşmesi ve bu konuda verilen kararın kesinleşmiş olması gerekir. Boşanma davasının reddine karar verilmesi durumunda evlilik devam edeceği için, maddi tazminata hükmedilmesi mümkün değildir.

-Talepte bulunulmuş olması gerekir. Tazminat talebinde bulunulması halinde hakim, talebi aşmayacak şekilde tazminat takdir edecektir.

-Tazminat talep eden eşin, mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenmiş olması gerekir. Eşlerden birisinin boşanma yüzünden evlilikten beklediği desteği göremeyecek olması, yeni bir düzen kurmak amacıyla masraf yapmak zorunda kalması, eşinin emekli maaşını alamayacak olması, eşine ait işyerinin imkanlarından yaralanamayacak olması gibi durumlarda bu şart gerçekleşmiş olur.

- Tazminat talep eden eşin, kusursuz veya daha az kusurlu olması gerekir.Talep eden eşin tamamen kusursuz olması gerekmemekte; dava az kusurlu olması yeterli kabul edilmektedir.

- Kendisinden maddi tazminat talep edilen eşin kusurlu olması gerekir.Eşin boşanmaya neden olan davranışı iradi davranışından kaynaklanmıyorsa (akıl hastalığı gibi) bu durumda maddi tazminata hükmedilmesi mümkün değildir.

3. Boşanmada Maddi Tazminat Nasıl Belirlenir?

Maddi tazminatın takdirinde en belirleyici husus, eşlerinkusur durumları ile ekonomik-sosyal hayat şartlarıdır. Bu hususlar her olayın özelinde değişiklik göstermektedir. Bu sebeple maddi tazminat taleplerinde eşlerin kusuru ile ilgili delillerin toplanması kadar, tarafların ekonomik durumlarının ispatı da büyük öneme sahiptir. Bu hususlarda yapılacak araştırma sonrasında hakim, kendisine tanınan geniş takdir hakkını kullanarak maddi tazminatı belirleyecektir. Ancak burada tazminat miktarının diğer eşin zenginleşmesine neden olmayacak, talebi aşmayacak ve makul olacak şekilde belirlenmesi gerekir.

4. Boşanmada Maddi Tazminatın Ödeme Şekli Nasıldır?

Uygulamada taraflar arasında yeni uyuşmazlıkların ortaya çıkmaması amacıyla çoğunlukla maddi tazminat miktarı tek defada ödenecek şekilde hükmedilmektedir. Ancak maddi tazminatın irat (belirli zamanlarda ödeme) şeklinde ödenmesi de mümkündür.

Maddi tazminatın irat olarak ödenmesine karar verilmesi durumunda, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi veya taraflardan birinin ölümü halinde kendiliğinden kalkacaktır. Yine alacaklı tarafın, evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi durumlarında mahkeme kararı ile kaldırılması mümkündür.

Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde maddi tazminat olarak hükmedilen iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir. Hâkim, istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminatın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini de karara bağlayabilir.

Ayrıca talepte bulunulması halinde, boşanma hükmünün kesinleştiği tarihten itibaren başlayacak şekilde yasal faize hükmedilmesi de mümkündür.

5. Boşanmada Maddi Tazminat Zamanaşımına Uğrar mı?

Boşanmadan sonra açılacak maddi tazminat davasının, boşanma hükmünün kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içerisinde açılması gerekir. Aksi durumda karşı tarafın zamanaşımı itirazında bulunması mümkündür.

Mutlu Günler

Avukat Yaşar ÖKSÜZ

avyasaroksuz@gmail.com