“Toplumda yaygınlaşan şiddet nefret üretiyor”

Tesadüfen giydiği “Sevgili geçmiş, bütün dersler için teşekkürler. Sevgili gelecek, ben hazırım” yazılı tişörtü müydü onu hafızamıza kazıyan yoksa elleri kelepçeliyken “Kadınlar ölmesin, biraz da erkekler ölsün” demesi mi? Çilem Doğan 22 yaşında. Kocasından defalarca, hatta hamileyken bile şiddet görmüş, son olarak fuhuş yapmaya zorlanınca da onu öldürmüş bir kadın! “Namus cinayeti” işleyen kadınlardan sadece biri. Nevin Yıldırım gibi, Merve Iğlak gibi, Yasemin Çakal gibi... Teslim olduktan sonra yaptığı açıklamalarla hatırı sayılır bir kesimi “Öz savunma haktır, Çilem Doğan’a özgürlük” diye arkasına alan genç kadın özellikle sosyal medyada konuşulmaya devam ediyor. Buzzfeed adlı yabancı internet sitesi, Çilem’i “Namusu için kocasını öldüren kadın, tişörtüyle sosyal medyada ikon oldu” şeklinde haber yaptı. Bu haberden sonra “Çilem Doğan’a özgürlük” sloganı dünyaya yayıldı. “Öldürmeseydi, ölecekti” gibi yorumlardan ziyade “İşte bize böyle kadınlar lazım”, “Keşke kafasını kesseydin” şeklindeki tepkiler toplumda oluşmaya başlayan erkeklere karşı nefretin ilk sinyalleri miydi?
2015 yılının kadın cinayetleri listesine girmekten son anda kurtulan Doğan’ın hikayesini sosyologlarla konuştuk, “Bu yaşanan, toplumda oluşan erkek nefretini gösterir” diyen de oldu, “Bu adaletsizliğe duyulan öfkedir” diyen de...

“Toplumda erkek nefreti oluşmadı, kadınlar isyanda”

Prof. Dr. Ayşe Durakbaşa(Marmara Üniversitesi)

Kadınlara yönelik şiddetteki artış aslında toplumda genel olarak şiddetin yaygınlaştığına dair göstergelerden biri; sağlık personeline yönelik şiddet vakaları, trafik cinayetleri ya da gündelik asayiş vakalarındaki şiddet, polis şiddeti, linç vakaları... Örnekleri çoğaltabiliriz. Sosyal medya, insanların tepkilerini rasyonel bir süzgeçten geçirmeden doğrudan ifade ettikleri bir mecra. Erkek egemenliğini geleneksel olarak benimsemiş toplumlarda kadınlar ve çocuklar şiddetin birinci derecede kurbanları oluyorlar. Bu olayların toplumda “erkek nefreti” yarattığı kanısında değilim; yalnız ister istemez kadınlar için etkin kurtuluş yolları ve önlemler gerçekleşmediği için kadınlar isyanda!

“Her birey bir şeyi nefret objesine dönüştürüyor”

Prof. Dr. Nilüfer Narlı (Bahçeşehir Üniversitesi)

“Saçı uzun aklı kısa” gibi geçmişten günümüze gelen laflarla bile kadına sözlü şiddet uygulanıyor. Kadınlar çok uzun yıllardır sözel, sembolik, fiziksel, ekonomik ve psikolojik şiddet görüyor. Bu şiddeti hem evinde hem dışarıda yaşıyor ve bu durum toplumda erkek nefreti üretiyor. Son zamanlarda toplumun genelinde yaygınlaşan şiddet nefret üretiyor. Her birey, yaşamında bir şeyi nefret objesine dönüştürüyor.

Medya cinayet haberlerini tabii ki yayımlamalı ama kullandığı dil çok önemli. Tecavüze uğrayan ya da öldürülen bir kadını kurbanlaştırıp skandal yaratmamalı. Bu durumlarda önemli olan medyanın bu haberleri yaparken düzgün bir dil kullanması.

“Bu düşünce ataerkil düzenin bakışına uyar”

Prof. Dr. Nükhet Sirman (Boğaziçi Üniversitesi)

Bana göre toplumda oluşan bir erkek nefreti yok. Böyle düşünmek tam da ataerkil düzenin bakış açısına uyar çünkü erkeklerin yaptığı norm; kadınlar buna tepki gösterince de nefret suçu işleyen varlıklar olarak gösterilimiş oluyor. Yaşanan durum adaletin yerini bulmamasına duyulan tepki.

Sosyal medyadaki bu tip yorumlar her zaman vardı ama görünmezdi. Sosyal medya bunları görünür kıldı. Kadına yönelik adaletin erkek adaleti olduğunu söyler feministler. Yani kadının erkeğe tabi olmasının norm olduğu bir çerçevede adaletin verdiği kararlar bu normu sürdürmek için verilen kararlardır. Feministler bu durumda erkek adaletini bırakın, insan hakları perspektifinden bakın olaylara diyorlar. Feminist olmayan kadınların elinde bu tür bir analiz olmadığı için onlar ancak intikamcı konuşmalarla olayı geçiştirmiş oluyorlar. Yani bu tür çıkışlar ne feminizme evrilir ne de sistemin değişmesi için bir işe yarar. En iyi ihtimalle birileri “Bu kadınlar bu kadar çıldırdığına göre görünürde bir-iki düzeltme yapalım mı?” sorusunu akıllarına getirir, o da uzun sürmez yok olur.

“Yorumlarda nefretten önce şiddeti görüyorum”

Prof. Dr. Simten Coşar (Hacettepe Üniversitesi)

Türkiye’de erkeklerin faili oldukları kadın cinayetleri şiddetini ve yoğunluğunu artırarak her geçen gün devam ediyor. İlgili yargı kararlarına bakıldığında erkek şiddetini külliyen reddeden değil, aksine ve maalesef hafifleten kararların çoğunlukta olduğunu, yasama ve yürütme organlarında yer alan ve hükümet etme işlevine sahip grupların temsilcilerinin ağzında erkek şiddetini örtük de olsa kabul eden veya dolaylı yoldan (kadınların ikincilleştirilmesini, namus nesnesi haline getirilmesini teşvik eden) beyanlarla karşılaşma sıklığımız azımsanmayacak ölçüde. Dolayısıyla, böyle bir şiddete tepkinin şiddetle gelmesinin nefretten önce söz konusu münferitleştirme ve bireyleştirme politikası üzerinden anlaşılması gerektiğini düşünüyorum; “Biraz da erkekler ölsün” cümlesinde nefretten önce şiddeti görüyorum.

Diğer bir ifadeyle, “erkek nefreti”nden ziyade, illa bir his arıyorsak, “öfke”den bahsetmek, yine “erkek nefreti”nden önce bireysel düzlemde ifade edilen öfkenin sosyal medya aracılığıyla “herkes”e açılırken bireysel olandan, kişisel olandan çıkamamasına bakmak gerekiyor.

Çilem Doğan için atılan tweet’lerden bazıları

-Kavgamın Çiçeği:Dünya bir pislikten arınmış oldu.

-ÖzgürBillge:Tecavüzcüsünü vurup kafasını köy meydanına atan NevinYıldırım, gavat kocasını vuran #ÇilemDoğan ellerinizden öpüyoruz.

-KurdeReş:“Hazırlan fuhuş yapacaksın” dedi öldürdüm. İşte budur.

-Meriç Şenyüz:“Hep mi kadınlar ölecek? Biraz da erkekler ölsün” diyen Çilem Doğan’ın kurşunlarıyız.

-Şilan Demir:Bize böyle kadınlar lazım işte.

-Dine: “Biraz da erkekler ölsün” demiş #ÇilemDoğan. Okunacak çok şey var bu cümleden ve yaşattığı mutluluktan.

-Berfin:Bu şerefsizlere gözyaşı değil kurşun dağıtacağız. Kadın gibi kadın be, helal olsun sana koca yürekli kadın!

-Ferhat Sergen:Kadın kendisini fuhuşa zorlayan kocasını öldürmüş. Keşke Nevin Yıldırım gibi bir de kafasını kesseymiş.

-Hebun:Helal olsun be kadın. Böyle olaylar olsun ki gavat erkekler şiddet yapmaya korksun artık.

-d3w3_DE:Ellerine sağlık onurlu kadın.

-Hlklrn Dmkrtk Aplası:Ellerine sağlık Çilem! ‘’Kadınlar ölmesin biraz da erkekler ölsün!’’

-Melike:Şu koskoca memlekette, öldürdüğünüz her kadın için hesaplayın bize kaç erkek borcunuz var.