Gribe açık kapı bırakmayalım

ÖZLEM ÜLKÜ- Covid-19 kısıtlamalarının kalkması ve hijyen önlemlerinin azalmasıyla birlikte virüs dolaşımı artmaya başladı. Üzerine okullar açıldı; hava sıcaklıkları bir inip bir çıkıyor. Uzmanlar Covid-19 tedbirlerinin kalkmasıyla birlikte, aynı yollarla bulaşan grip dahil diğer viral solunum yolu infeksiyonlarında artış olacağını öngörüyor. Koronavirüsün ilk yılında kapanma, karantina, sosyal mesafe ve maske kullanımının yoğunluğuyla rafa kalkan “grip salgını”na karşı hazırlıklı olmak önemli.  Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) başkanı Prof. Dr. Serap Şimsek, “Güney Yarımküre’de son 5 yıllık ortalamanın oldukça üstünde bir grip aktivasyonu görüldü. Bu veriler bizleri hazırlıklı olmamız gerektiği konusunda uyarıyor” diyor. Peki bu konuda ne yapabiliriz? Grip aşısı için en uygun dönem ne zaman? Kovid ve grip aşısı aynı zamanda olabilir mi? Çocuklarımız için nelere dikkat etmeliyiz? Uzmanların görüşlerine başvurduk.

“Covid-19 ve grip aşısı aynı anda olabilir”

*Bu kış, grip vakalarında artış bekleniyor mu?

Covid-19 tedbirlerinin azalmasıyla birlikte aynı yollarla bulaşan diğer viral solunum yolu infeksiyonlarında artış olacağı öngörülüyor. Aslında bu öngörüyü doğrulayacak şekilde Güney Yarımküre’de özellikle Avustralya’da bir önceki yıldan daha ağır bir grip sezonu yaşandı, hatta sezonun başlangıcında son 5 yıllık ortalamanın oldukça üstünde bir grip aktivasyonu görüldü. Bu veriler, henüz grip sezonunun başlamadığı Kuzey Yarımküre’deki ülkeler olarak bizleri de bu konuda hazırlıklı olmamız gerektiği konusunda uyarıyor.  Yapılması gereken, öncelikle test kapasitemizi artırmak ve pandemide oldukça aksayan grip surveyansını yeniden düzenli şekilde yapmaktır. Ek olarak özellikle riskli gruplar dediğimiz 65 yaş ve üzeri, kalp, böbrek, akciğer ve karaciğerde kronik hastalığı, obezitesi, şeker hastalığı olanlar, bağışıklığı baskılanmışlar ve gebeleri sezon başlamadan uygun grip aşılarıyla aşılamamız gerekmektedir. 

*Bu dönemde aktive olan başka virüsler neler?

Solunum yolunda infeksiyon yapan grip etkeni influenza virüsleri ve Covid-19’a neden olan SARS-CoV-2 dışında yüzlerce başka virüs daha bulunuyor. Bazıları çocuklarda, yaşlı veya ağır ek hastalıkları olanlarda zatürre dahi yapabilmektedir. Covid-19 için alınan önlemler griple birlikte bu virüslerin eskiye göre çok az görülmesine neden oldu. Önlemlerin azaltılmasıyla paralel olarak artışlar yaşandı ve yaşanmakta. Bazı virüsler önceden gördüğümüz mevsimlerden farklı mevsimlerde de karşımıza çıkabilmekte. Bunlardan korunabilmek için elimizde aşı bulunmamaktadır, alabileceğimiz önlemlerin başında ellerimizi sık yıkamak gelmektedir. Ayrıca kalabalık kapalı ortamlarda, maske kullanımı infeksiyon edinilmesini engelleyebilir. Yine hasta olan kişilerin evde kalması da, Covid-19, grip dahil tüm viral solunum yolu infeksiyonlarının yayılmasını engellemek açısından oldukça önemlidir.

*Grip ve Covid-19 aşısının aynı zamanda yapılması uygun olur mu?

Gerek Covid-19’u engellemek için kullanılan aşılar, gerekse grip aşıları oldukça fazla sayıda kişiye yapılmış, etkili ve oldukça güvenli oldukları gösterilmiş aşılardır. Grip aşılarıyla Covid-19 aşılarının aynı anda veya birbirinin öncesinde, sonrasında yapılmasında sorun yoktur. Bu aşılar, hem ağır grip, hem de ağır Covid-19 geçirilmesini engelleyerek onlara bağlı ölümleri çok büyük oranda azaltmaktadır. Başta riskli gruplara olmak üzere her yıl grip aşılarını ve  güncel önerilere uygun şekilde Covid-19 aşılarını olmalarını tavsiye ediyoruz.

“Çocukların bağışıklıkları yeterli değil”

*Okullarda virüs vakalarının artışta olacağı endişesi var. Siz bu kış için neler öngörüyorsunuz?

Kış aylarında virüslerin neden olduğu solunum yolu enfeksiyonları daha sık görülmektedir. Hasta kişilerden öksürük veya hapşırık yoluyla ortama saçılan damlacıklar ve kirli eller virüslerin bulaşmasına neden olmaktadır. Kişisel hijyen kurallarına dikkat etmek ve ellerin bol su ve sabun ile yıkanması kışın enfeksiyonlardan korunmanın en önemli temel yollarındandır. Maske kullanımı ise virüslerin neden oldukları hastalıklardan korunmak için önemli bir yöntemdir. Bu önlemlere dikkat edilmezse okullarda özellikle viral hastalıklar artabilir.

*Gripte atak hızının erişkin kişilerle karşılaştırıldığında çocuklarda daha yüksek olduğu söyleniyor. Öyle mi? 

İnfluenza (grip) enfeksiyonları her yıl, kreş ve okul çağı çocuklarında salgınlara neden olmakta ve daha ağır seyretmektedir. Özellikle küçük çocuklarda birçok enfeksiyon etkeniyle ilk kez karşılaşmaları, okul ve kreş gibi ortamlarda birbirleriyle yakın temas halinde olmaları, bağışıklık sisteminin yeterli olgunlukta olmaması ve viral saçılımın daha fazla ve uzun olması nedeniyle viral enfeksiyonlar daha sık görülmektedir.

“Eylül-ekim en doğru zaman”

*Çocuklarda grip aşısı ne sıklıkla tercih ediliyor veya edilmeli? Yaş sınırı, kriteri nedir?

Altı aylıktan itibaren tüm çocuklara her yıl grip aşısı yaptırmaları önerilmektedir. Eğer çocuğa dokuz yaşından önce ilk defa grip aşısı yapılacaksa 28 gün ara ile 2 doz yapılması gerekir. İki doz yapılması gerekirken tek doz yapılırsa, ya hiç koruyuculuk olmaz ya da azalmış koruyuculuk sağlanır. Grip aşısı salgın yapma olasılığı yüksek olarak öngörülen virüs tiplerine göre her yıl yeniden hazırlandığından, korunmanın sürdürülmesi için her yıl tekrarlanmalıdır. Aşılama eylül-nisan ayları arasında uygulanabilir, fakat eylül-ekim aylarında uygulanması daha uygundur.

Aşı ile ilgili bilmeniz gerekenler

*Ülkemizde grip mevsimi eylül ayında başlayarak mayısa kadar herhangi bir zamanda olabilir. Zamanlamaya bakıldığında eylül ayından başlayarak salgın başlamadan en kısa zamanda aşı yapılmalıdır.

*Risk grubunun (65 yaşın üzerinde, kalp ve akciğer hastalığı olanlar, bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar) grip aşıları Sağlık Bakanlığı tarafından sağlanmaktadır. Risk grubunda olmayanlar eczanelerden aşıyı ücret ile temin edebilir.

*Grip aşısı tek doz olarak ve yıllık olarak uygulanmaktadır. Koruyuculuk bir yılın üzerinde devam eder ama her yıl grip virüsünde antijenik yapı az da olsa değiştiği için aşı içerikleri değişim gösterir. Bunun için her yıl tekrarlanmalıdır.

*Hamilelerin aşı olması önerilmektedir. Bebeklerde grip aşısı ise altı aylıktan itibaren birer ay aralıklı 2 doz olarak yapılır. Aşı yumurta alerjisi olanlara uygulanmamalıdır.

*Covid-19 aşısı ile grip aşısı birlikte aynı gün yapılabilir.