36’ncı paralel

36’ncı paralel
Dikkat!!! Testus bir sınav değil... "Çoktan seçmeli testölerle "gırgır" geçmeyi amaçlamakta... Testustaki şıklardan biri mutlaka doğru yanıt ve doğru olanı bazen şıkların en komiği... Yanıtlar her testusun altında, göz ucunda... Ezcümle, en iyi sınav testustan beter...
Testus Terellellus / AHMET TURHAN ALTINER

Çalışma odamın duvarları atlastan... Dünyanın en harita meraklısı karıncasıyım. Koskoca dünya atlasında paraleller arası birer karış... Bildiğiniz gibi dünyanın yüzeyinde ekvatora koşut olarak yerküreyi çevreleyen imgesel çizgilere deniyor paralel... Enlem yani coğrafi konum belirlemede kullanılıyor. Ekvatordan kutuplara kadar 90’ar paralel çizgi sayıyorum.
En güzel hediyeyi kendisine her nasılsa alabilmiş 12 yaşında bir çocuk coşkusuyla... Dünya atlasında kulaç atardım hayallerimin bütün şehirlerine... Ama birden karabasanlar doğradı bütün serüvenlerimi... Bir aydır gözlerimi atlastan ayıramıyorum. Kuzey yarım kürenin 30’uncu ve 40’ıncı paralelleri arasında kalakaldım 11 Eylül 2001’den bugüne... Terör ve intikamın yeri göğü kapladığı paraleller bunlar... 40’ncı paralel üzerindeki New York ve İstanbul arasında ürkü içinde gidip geliyorum. Bir gözüm Afganistan’da Kabul, diğeri Irak’ta Bağdat... Şaşı ve şaşkın... 36’ncı paralel üzerinde Cezayir, Atina, Antalya, Adana, İncirlik, Halep, Musul, Tahran, Kunduz...
Bilindiği gibi Türkiye 36 ve 42 derece kuzey paralelleri arasında.
En güneydeki uç Antalya’da Adrasan. Ondan ileri gidemiyorsunuz. Ama daha doğuda, kara sınırımızda Suriye ve Irak, kâh çölden kâh dağdan oluşmuş bir yakın tarih. Cumhuriyet tarihimizin belki de en önemli paraleli 36’ncı paralel değil mi?.. 36’ncı paralelin kuzeyini güneyini döne döne okumak bütün heveslileri için en yararlı politika eğitimi değil mi?.. Mondros... Sevr... Lozan... Ve ardından gelen onlarca müzakere ve konferans... Fransa, İngiltere, İtalya, Almanya, Amerika... Kerkük, Musul, usul usul... 36’ncı paralelin kuzeyi, güneyi, önü, arkası, sağı, solu sobe... Şair Ümit Yaşar Oğuzcan’ın dediği gibi: "Kimi dik çizgilerin kimi paralel... Eğri büğrüsü, düzgünü, kalını, incesi... Ve bir gün sarıyor bütün çizgileri... Ölüm çizgisi..." Yaşama ya hep dik ya hep paralel uçuş yapmış üstadın başka bir şiirindeki gibi, "Sen bana paralel... Ben sana paralel... Paralel paralel... Paralelli... Taralel taralel... Taralelli..." testusa buyur ola bu kez de...

1 Yaşam ve ölüm arasındaki sanat şiirdir bence... Gerçek şairlerimiz Türkiye’nin jeopolitik bekçileridir. Şair Yahya Kemal Beyatlı’nın "Geçmiş Yaz" adlı "Körfezdeki dalgın suya bir bak, göreceksin" diye başlayan şiirine, "Körfezdeki dalgın suya bak göreceksin... NATO’nun kablosu durmakta derinde..." karşılığını vermiş şairimiz kimdi?
a. Attila İlhan
b. Cemal Süreya
c. Ece Ayhan
d. Can Yücel

2 36’ıncı paralel 1991’de ünlü olmuştu. Birinci George Bush, Musul’un da bulunduğu 36’ıncı paralelin kuzeyini Saddam uçaklarına yasaklamıştı. 70 yıl kadar önce ise Türkiy-İngiltere arasındaki Musul ihtilafında Milletler Cemiyeti’nce geçici bir sınır kabul edilen bu 36’ıncı paralele ne ad verilmiş acep?
a. Hattı Hümayun
b. Hattı Müdafaa
c. Musul Londra Hattı
d. Brüksel Hattı

3 ABD bir yerleri ne zaman bombalasa, İngiltere de onun yanında, hababam gagalıyor! Yakın tarihimizde de olduğu gibi Körfez, İngiltere için daima önemli. Aklıma satrançtaki "İngiliz açılışı" geliyor. Neydi o?
a. Beyaz piyon 36’ıncı paralelin kuzeyine
b. İngiliz atı Arap atının önüne
c. Beyazın açılış hamlesi, piyon C4
d. Hiçbiri

4 50 yıl önce yine bir paralel davası olmuştu. Bir ülke 38’inci paralelin kuzeyi ve güneyi diye ikiye bölünmüştü. Uğruna savaşmış olduğumuz bu ülke hangisi?
a. Kuzey Yemen, Güney Yemen
b. Kuzey Kore, Güney Kore
c. Kuzey Vietnam, Güney Vietnam
d. Kuzey Kutbu, Güney Kutbu

5 Balkanizasyon, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra özellikle Balkanlar’da ortaya çıkan milliyetçi bölünmeler için kullanılan bir terim. Birinci ve özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra da Ortadoğu’da Lübnan, Ürdün, Filistin gibi bölünmeler var. 36’ncı paralelin kuzeyinde bugün oluşturulmaya çalışılan yapay devlet modeline o zaman Ecevit ad vermişti?
a. İsrailizasyon
b. Karşı Devlet
c. Yap-işlet-devlet
d. Paraliz

6 Lozan Antlaşması’ndan sonra, antlaşılamamış Musul petrolleri ve 36’ıncı paralel meselesinin halli için toplanan Haliç Konferansı’nda İngilizler, Musul’u ele geçirmek için önce Hakkari’yi talep etmişlerdi. Sonunda ne oldu?
a. 1925 şubatında baş gösteren Şeyh Sait isyanı, Türkiye’yi ve tezlerini zayıflattı.
b. Hakkari’yi vermedik ama sonunda Musul, İngiliz mandasına girdi.
c. Türkiye’ye ise 25 yıl boyunca Musul petrolünün yüzde 10’u vaat edilmişti. Ancak daha sonra Türk hükümeti 500 bin İngiliz lirası karşılığı hakkından feragat etti.
d. Hepsi

7 Peki, Nisan 1991’de sığınmacı Kürtler Türkiye’ye hangi il sınırından girdi?
a. Gaziantep ve Adıyaman
b. Kahramanmaraş ve Şanlıurfa
c. (Misafirperver) Şırnak ve (Hümanist) Hakkari
d. Hiçbiri

8 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Körfez hayalcileri içinde Almanlar başı çekiyordu. Hedef Körfez petrolü! Alman müttefiki İttihat ve Terakki Partisi’nin, onları Körfez’deki emeline kavuşturacak olan ünlü "pancermen harikası" Bağdat Demiryolları nerede başlıyor, nerede bitiyordu?
a. Deutsche Bank-Düyunu Umumiyye
b. Bafra-Babil
c. 30’uncu paralelden 40’ıncı paralele
d. Haydarpaşa-Basra

9 Kuzey Afganistan’da yaklaşık 36’ıncı paraleldeki Kunduz şehri bugün ateş altında. Türkçe bir kelime olan kunduz ne demek, kestirebilecek misiniz?
a. Terörist
b. Paralel
c. Kürkü değerli memeli kemirici hayvan
d. Seksapel

10 Şimdi de doğru-yanlış soruları...
a. TBMM’nin kabul ettiği "Misak-ı Milli" sınırlarında Musul vardı. Orayı daha sonra kaybettik. Doğru mu, yanlış mı?
b. Haliç Konferansı’nda İngilizler, Musul’u ele geçirmek için önce hilafeti İngiltere Kraliyeti için talep ettiler. Hilafeti değil ama Musul’u aldılar. Doğru mu, yanlış mı?
c. 1925 şubatında baş gösteren Şeyh Sait İsyanı, 36’ncı paralelin izdüşümünün Türklere ait olduğunu söyleyen teze darbe vurmuş ve İngilizlerin Musul’a hakim olmasına yaradı. Doğru mu, yanlış mı?

Yanıtlar: 1) d, 2) d, 3) c, 4) b, 5) b, 6) d, 7) c, 8) d 9) c, 10) ) a = doğru, b = yanlış, Hakkari’yi talep etmişlerdi., c = doğru





PAZAR