Şeref verdiniz Memduh Bey

Seray Şahinler - Türk öykücülüğünde sessizce çağ açan yazarlardan biridir Memduh Şevket Esendal... Çehov tarzı hikâyeciliğin edebiyatımızdaki öncülerinden kabul edilir. İnsan ruhunu, çıkmazını, zevklerini, riyasını, hırslarını, iyimserliğini en ‘öz’den anlatan yazarlardandır. Bunu en doğal hâliyle, hesapsız yapar. Dili nahif, edebî çıtası o kadar yüksektir ki... Yazarın duruşu diline de yansır.

Esendal’ı ve eserlerini daha iyi tanımak için 2022 Esendal yılı olacak. Geçtiğimiz haftalarda yazarın ölümünün üzerinden 70 yıl geçtiği için eserlerinin telifsiz yayımlayanacağını, “Ayaşlı ile Kiracıları” başta olmak üzere külliyatını keşfetme şansına sahip olacağımızı duyurmuştuk. İlk adım Yapı Kredi, Can Yayınları, İletişim, Kırmızı Kedi ve Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları’ndan geldi. Yayınevleri titiz bir çalışmayla Esendal eserlerini yayımlamaya başladı. Öncelik elbette yazarın başyapıtı kabul edilen “Ayaşlı ile Kiracıları”nda... Esendal’ın Vakit gazetesinde tefrika edildikten sonra 1934’te kitap olarak yayımlanan romanı bir apartman dairesinden hayat panoraması çıkardığı, bir şehirden bir ülke izleği sunduğu eşsiz bir eser. Milli Eğitim Bakanlığı’nın 100 Temel Eseri arasında da yer aldığı için bugün çok daha iyi tanınıyor, okunuyor. Fakat öyküleri de romanları kadar kıymetli.

Telgraf yazar gibi

Esendal külliyatındaki en kapsamlı çalışma şimdilik Yapı Kredi Yayınları’na ait. Murat Yalçın editörlüğünde yazarın “Ayaşlı ile Kiracıları”, “Otlakçı”, “Vassaf Bey”, “Miras”, “Mendil Altında”, “Seni Kahve Paklar” adlı kitapları aynı anda yayımlandı. Esendal’ı bütünüyle tanımak ve onun edebiyattaki yerini daha iyi kavrayabilmek adına bu kitapların bir aradalığı önemli. YKY bu yönüyle bütünlüklü bir Esendal portresi sunuyor. Ocak başında “Ayaşlı ile Kiracıları” ve “Otlakçı”yı yayımlayan Can Yayınları ise şubat itibarıyla yazarın öykülerini bir araya getiren “Temiz Sevgiler” ve ilk olarak 1946 yılında yayımlanan öykü kitabı “Mendil Altında”yı okurla buluşturdu. İletişim Yayınları ise “Ayaşlı ile Kiracıları” ile “Otlakçı”yı programına alan yayınevlerinden. Kitaplar Behçet Çelik tarafından yayıma hazırlandı. Kırmızı Kedi’de “Ayaşlı ile Kiracıları”, “Otlakçı” ve “Vassaf Bey”i görüyoruz. Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları da üç eserle Esendal külliyatına katkı sunuyor.

Fethi Naci’nin “Ayaşlı ile Kiracıları” hakkında yayımladığı bir yazıdaki “Esendal’ın 1934 yılında, böylesine temiz bir Türkçe ile roman yazması bir başarı sayılmalı. Sözü hiç uzatmıyor. Telgraf yazar gibi yazıyor romanını. Kısa tümceleri sık sık kullanıyor ve bunda çok başarılı. Anlattığı kişilere çok yanlı bakmaya çalışıyor. Özellikle Ayaşlı’yı anlatırken başarılı; iyi yanlarını da kötü yanlarını da ustalıkla belirtiyor. Kimi insanların düşünme biçimini sadece konuşmalarla çok iyi veriyor” sözleri onun edebî anlayışı hakkında ipuçları veriyor. Esendal’ı daha çok okumak ve konuşmak gerekiyor. Yazarın günümüz edebiyatında hak ettiği ilgiyi bu yıl görmesi dileğiyle...