Latino mu? Hispanik mi?

Bazen Manhattan'a on dakika uzaklıktaki Jersey şehrinde değil de, Güney Amerika'da yaşadığımı düşünüyorum. Nasıl düşünmem? Her sabah işe gittiğim minibüse binerken "Buenas dias" (günaydın), inerken "Proxima por favor" (bir sonraki lütfen) diyorum. Para üstü alırken "Gracias" diyerek teşekkür ediyorum. Dolmuşta, hemen her zaman Latin müziği çalıyor, aralarında İspanyolca konuşan insanlar hep oluyor.
Benim İspanyolcam dolmuş jargonuyla sınırlı, ama New York'ta İspanyolca o kadar yaygın kullanılıyor ki, "Amerika'dayız, lütfen İspanyolca konuşalım" diye şakalar bile yapılıyor.
Seçimlerde kullanılan oy pusulalarından, telefonla verilen müşteri servislerine kadar, hemen hemen bütün temel hizmetler İngilizce ve İspanyolca olmak üzere iki dilde veriliyor. George W. Bush mesela, dil konusunda yaptığı gaflarla ünlü fialan ama, kendisi yabancı dil bilen az sayıdaki ABD başkanından biri ve 2000 yılı seçim kampanyası sırasında kırık İspanyolcasıyla yaptığı konuşma hâlâ hatırlanıyor.

Yeni müşteriler, hispanikler
ABD Nüfus Bürosu geçen ay açıkladı: ABD'de Hispanik ya da Latino diye anılan Güney ve Orta Amerika kökenli göçmenlerin sayısı (35.305.818), tarihte ilk kez ülkedeki siyah nüfusu (34.658.190) geçti. Halbuki 1980'de ABD'de yalnızca 10 milyon, 1990'daysa 27 milyon Hispanik vardı.
Hispanik pazarı araştıran Cheskin adlı danışmanlık şirketinde Stephen Palacios, bu rakamların herkesten önce, kendine yeni pazarlar yaratarak kârını arttırmaya çalışan iş dünyasının dikkatini çektiğini söylüyor: "2000 nüfus rakamlarını gören şirketler, Hispanik pazarı daha yakından tanımak için büyük çaba içine girdiler. Son üç yılda bu alanda sayısız araştırma yapıldı."
Araştırma sonuçları firmalara heyecan vermeyecek gibi değil. 18-34 yaş aralığındaki Hispaniklerin bazı alışveriş alışkanlıkları şöyle: Düşünmeden para harcıyorlar, elektronik eşyaların en son modellerine sahip olmak istiyorlar, özgürce para harcamanın, imajlarına olumlu katkı sağlayacağına inanıyorlar, yeni markaları mutlaka denemek istiyorlar. Kısaca tüketmenin cazibesine kapılmış genç bir pazarın bütün özelliklerini taşıyorlar.
Mal-hizmet alışverişine şevkle katılan Hispanikler, acaba kültür alışverişinde nasıl bir tablo çiziyor? Bu sorunun cevabı, Amerikan kültürünün yakın gelecekte alacağı şekil açısından önemli. Amerikan kültürünün tüm dünya için vazgeçilmez bir ithal malı olduğunu düşünürsek, eh, bizim için de önemli.

Latinoyum, gururluyum
Palacios, genç Hispaniklerin de kendi kültürlerini yeniden keşfetme isteğindeki artıştan bahsediyor: "20 yıl önce genel eğilim kendi kültürünü unutup Amerikan kültürünün bir parçası olmaktı. Anne babalar çocuklarının İspanyolca konuşmasını, Hispanik görünmesini istemiyordu. Hispanik olmak neredeyse ikinci sınıf vatandaş olmak anlamına geliyordu. Bu anlayış zamanla çok değişti. Bugün, İngilizce bilelim ama İspanyolcayı da unutmayalım, rock konserine gidelim ama salsa da yapalım, diyorlar."
Columbia Üniversitesi Latino Araştırmaları bölümünde ders veren Profesör Frances Negron Muntaner, sinema alışkanlıklarından örnek veriyor: "İki film var diyelim, birinde beyaz, diğerinde Latin bir aktör oynuyor. Hispanikler önce Latin aktörün oynadığı filme gidiyor. Bunu gören yapımcılar da filmlerde, dizilerde eskiye oranla daha çok Latin oyuncu kullanıyor haliyle."

İlk Latin süperstarı: J. Lo
Prof. Muntaner Latin kültürünün Kaliforniya, New York, Florida, Texas gibi göç alan eyaletleri yıllardır etkilediğini söylüyor:
"Bir Amerikan kovboy miti vardır. Şapkalı, püsküllü ceketli, çizmeli. Aslında kovboyun görüntüsü Meksikalının evrim geçirmiş hali. Kovboy şapkası, Meksika şapkasının biraz daha küçülmüş biçimi. Zaten kovboyun ana vatanı Texas toprakları da bir zamanlar Meksika'nındı."
Popüler kültür deyince, orada biraz duruyor Muntaner: "Popüler kültür çok daha homojen, büyük kitleleri etkileyen, radyo-TV aracılığıyla en ücra taşra kasabalarına kadar ulaşan bir şey. Böyle bakınca Porto Rico kökenli Jennifer Lopez'e tarihteki ilk Latin süperstar denebilir."

Hispanik nüfus patlayacak
Time dergisi bir süre önce önümüzdeki 5-10 yılın eğilimlerini saptamaya çalışan bir haber yaptı ve hemen hemen bütün dergiyi bu dosyaya ayırdı. O haberde New York'un çok meşhur trend avcılarından birine, Irma Zandl'a, "Gelecekte ne 'in' olacak" diye soruyorlar. O da, son 20 yıldır katlanarak artan Hispanik nüfusun patlama yapacağını söylüyor.
Başta siyahlarla Hispanikleri sayıca karşılaştırdık. Şimdi elimizdeki bilgilerle bir başka karşılaştırma daha yapabiliriz. Siyahlar, insan hakları kavramını kullanarak Amerikan toplumunda bir yer bulmuşlardı. Şimdi Hispanikler de kendilerine toplumda saygın bir yer açma çabasında. Ancak onların kullandığı araç, gittikçe çoğalan sayıları, dolayısıyla artan satın alma güçleri.

ABD'de zenci demek de, zenci lafını duymak da mümkün değil, ayıp karşılanıyor. Hatta siyah nitelemesi bile, sonuçta bir ırk özelliğine denk geldiği için az kullanılıyor. En uygunu 'Afrikalı-Amerikalı' demek. Latin kökenliler de kendilerine takılan isimler konusunda benzer bir süreçten geçmiş. Maksikalılara, alayla karışık küçük gören bir biçimde 'çikano' denmiş. Kübalılar ABD'ye denizden kaçak geldikleri için 'wet bags' (ıslak çanta) diye anılmışlar. Bunlar yazılı kültüre çok fazla geçmemiş. Bugün 'Hispanik' ya da 'Latino' terimleri kullanılıyor. Hispanik, daha çok iş çevrelerinin sokaktaki insanın tercih ettiği bir terim. Akademisyenler, tarihçiler daha çok 'Latino' diyor. Latin Amerikalıların hepsini Hispanik ya da Latino diyerek bir grup altında topluyoruz toplamasına, ama kendisi de bir Porto Ricolu olan Prof. Negron-Muntaner, durumun daha karmaşık olduğunu söylüyor: "Latin Amerikalılar etnik bir grup ya da ırk değiller. Ortak noktaları var; dilleri aynı kökenleri İspanya İmparatorluğu'na dayanıyor. Ama hepsinin ayrı bir kültürü var. Biraz da kolaylık olsun diye ABD, Latin kökenlileri bu şekilde grupladı. Latinolar da, 'Madem siz hepimizi aynı gruba koyuyorsunuz, biz de birleşiriz o zaman' dediler. Böylece toplum, ekonomi ve kültür üzerindeki etkileri arttı." ABD'deki Hispaniklerin yüzde 60'ı Meksikalı. Onları, yüzde 10 ile Porto Ricolular, yüzde 6 ile Kübalılar izliyor.

Hispanik
ABD'de Hispanik ya da Latino diye anılan Güney ve Orta Amerika kökenli göçmenlerin sayısı (35.305.818), tarihte ilk kez ülkedeki siyah nüfusu (34.658.190) geçti.



POPULER KÜLTÜR


Ramazan piyasaya açıldı
Popüler nostalji
Para versinler, Süveyş Kanalı'nda da çıkarım
Latinolar, kovboylar, starlar
Cihangir savaşları
10. Yıl Marşı gibisi yok
Kapanmak ya da kapanmamak. İşte bütün mesele bu
e-ramazan geldi, hoşgeldi!
Aşiretler Cola Turka ile barıştı
Spotların Altındaki Kızlar ve Anneleri
Rockçıyım, aşırı ahlâkçıyım!
Yaşasın Magazin
Pastane erotika
Kitaplar birlikte yaşamak içindir
Geçen hafta seçilenler
POPUN YARIM ASRI