Yeni Savunma Sanayii anlayışı...

TSK’nın ihtiyaç duyduğu her türlü silah, araç ve gerecin mümkün ve ekonomik olduğu ölçüde Türkiye’de üretilmesini amaçlayan 3238 sayılı Kanun Türkiye’ye yeni bir savunma sanayii anlayışı ile esnek ve hızlı işleyen bir sistem kazandırdı. Savunma sanayinin geliştirilmesi ve TSK’nın modernizasyonu amacıyla Savunma Sanayii Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (SAGEB) kuruldu. Süreklilik, kaynak ihtiyacı ve devlet yönlendirmesi gerekliliğinden hareketle Savunma sanayii alanındaki çalışmaları tek elden yürütmek ve koordine etmek amacıyla kurulan başkanlık 1989’da Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM) olarak yeniden yapılandırıldı.Her ne kadar 1985 yılına kadar savunma sanayiinde devlet tekeli varlığını sürdürmüşse de daha önce iç savunma pazarına girmelerine izin verilmeyen özel şirketler bu tarihten itibaren yatırım yapma konusunda cesaretlendirilmeye başladı.1974-1983 arası süreçte kurulan şirketler arasında HEMA Dişli Sanayii ve Ticaret A.Ş., Asil Çelik Sanayi ve Ticaret A.Ş., Barış Elektrik Endüstrisi A.Ş., İşbir Elektrik Sanayi A.Ş., ASMAŞ ve Yüksek Teknoloji A.Ş de yer alıyordu. Ancak yaşanan bu gelişmelere karşın mevcut kaynaklar ve uygulanmakta olan tedarik politikalarıyla TSK’nın 1950’lerden itibaren biriken ve giderek büyüyen savunma teçhizatı açığının kapatılmasının mümkün olamayacağı anlaşılmış, bu doğrultuda 1983 yılında TSK’nın donatımı ve ihtiyacı olan her türlü mühimmat, harp silah araç ve gereç, teçhizat makine, cihaz ve sistemleri ile bunların yapım, bakım ve onarımlarında kullanılacak yedek parça, hammadde,  ilaç ve ilaç hammaddeleri üretmek, seri halde yenilemek, büyük tadilat işlerini yapmak ve tedarik etmek amacı ile tüzel kişiliği haiz, faaliyetlerinde özerk ve sorumluluğu sermayesi ile sınırlı bir kamu iktisadi kuruluşu olan Savunma Donatım İşletmeleri Genel Müdürlüğü kuruldu. 1984 yılında ise TUSAŞ Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş. (TAI), Aksa Makina Sanayi A.Ş.ve ETA Elektronik Tasarım Sanayi ve Ticaret A.Ş. faaliyetlerine başldı.

1990-2000 yılları arasında tedarik yaklaşımı da hazır alımdan ortak üretime doğru değişiklik göstermiş, bu süreçte Zırhlı Muharebe Aracı, Hafif Nakliye Uçağı, Başlangıç Eğitim Uçağı, Cougar Helikopteri gibi projeler öne çıkmıştır. 2000 sonrasında ise ana platformlarda kısmi tasarım yaklaşımına yöneliş gerçekleşti. Savunma sanayi alanında belirlenen politika doğrultusunda 1985-2006 arası dönemde  TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (TEI), MAN Kamyon ve Otobüs Sanayii A.Ş., STFA Savronik Elektronik Sanayii ve Ticaret A.Ş., Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV), MİKES - Mikrodalga Elektronik Sistemler Sanayii ve Ticaret A.Ş. ,FMC-NUROL Savunma Sanayii A.Ş. (FNSS), ROKETSAN, TRANSVARO Elektron Aletleri Sanayii ve Ticaret A.Ş., MARCONİ Komünikasyon A.Ş. (SELEX), GATE Elektronik, Aydın Yazılım ve Elektronik Sanayii ve Ticaret A.Ş. (AYESAŞ) HAVELSAN Teknoloji Radar, MTU Motor Türbin Sanayi ve Ticaret A.Ş., ESDAŞ Elektronik Sistemler Destek Sanayii ve Ticaret A.Ş., Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş. (STM), NUROL Makine Sanayii A.Ş., TİSAŞ Trabzon Silah Sanayi AŞ , Girsan Silah Sanayii, İNFOTRON Elektronik ve Bilgisayar Sistemleri Üretim ve Tic. A.Ş., RMK Marine Gemi Yapım Sanayi, Alp Havacılık, Milsoft Yazılım Teknolojileri A.Ş.,Yonca-Onuk Adi Ortaklığı, HAVELSAN EHSİM, Inta SpaceTurk, YALTES Elektronik ve Bilgi Sistemleri Üretim ve Ticaret A.Ş., Vestel Savunma Global Teknik A.Ş., KALETRON Yazılım Teknolojileri San. ve Tic. A.Ş., SDT Uzay ve Savunma Teknolojileri ve Meteksan Savunma başta olmak üzere çok sayıda kuruluş faaliyet göstermeye başladı.

1980’li yıllarda başlatılan savunma sanayii atılımında 1970’li yıllarda yaşanmış olan silah ambargolarının da etkisi ile ağırlıklı olarak “TSK’nın ihtiyaçlarının karşılanması” belirleyici olmuş, 1980’li yıllarda, ortaya çıkan savunma sanayi ürünlerinin dış pazarlara sunulması ve bunun önemli bir dış politika aracı olarak kullanılmasına yönelik olarak pek çaba harcanmamıştır. Türk savunma sanayii özellikle 2001’de yaşanan ekonomik kriz sonrasında yurtiçi alımların ciddi boyutta daralması üzerine yurtdışı pazarlara yönelmişse de bu konuda kamudan beklenen destek görülmedi.

1990’lar Duraklama Dönemi

Siyasi bakımdan birbirini izleyen çok parçalı koalisyonlarla geçen ve daha çok krizlerle belirlenen 1990’lı yıllarda savunma sanayii alanında da fazla yol alınamadı. 1991 yılında Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş. (STM) kuruldu. 1998 yılında Türkiye’nin ulusal savunma politikasını formüle eden “Beyaz Kitap”ın yayımlandı. Beyaz Kitap’ta, “caydırıcılık, kriz yönetimine askeri katkı, ileri savunma ve kolektif güvenlik” unsurlarına dayanan yeni stratejilerin benimsendiği ifade edildi.