'Pes' dedirten Van kedisi araştırması! Bambaşka çıktı...
30.10.2021 - 06:59 | Son Güncellenme:
Bembeyaz tüyleri, farklı renkteki gözleriyle kalpleri fetheden Van kedilerinin, diğer kedilere göre daha saldırgan ve asosyal olduğunu ortaya koyan araştırmanın yankıları sürüyor. Araştırmayı yapan Helsinki Üniversitesi'nden uzmanlar ve Van Kedisi Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Abdullah Kaya, bu konuda farklı görüşte! Tartışmanın ayrıntıları haberimizde...
Can Şişman - Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr - Finlandiya'daki Helsinki Üniversitesi araştırmacıları, kedilerin kişilik ve davranışlarını araştırmak için yeni ve kapsamlı bir anket geliştirdiler. 56 farklı cinsten 4 bin 316 kediden oluşan bir veri seti sayesinde, cinsler arasında önemli farklılıklar ve beraberinde gözlemlenen yedi kişilik ve davranış özelliği tespit edildi. Yapılan araştırmada Van kedisinin diğer kedi cinslerine kıyasla daha saldırgan ve asosyal olduğu sonucuna varıldı. Tıslama ve hırlama davranışlarını fazlasıyla gösteren Van kedisinin özelliklerine dair bilgileri ve yapılan çalışmanın detaylarını Helsinki Üniversitesi'nden veteriner hekim Salla Mikkola ile konuştuk.
'HABEŞ KEDİSİ KORKUSUZ, MAVİ RUS KEDİSİ ÜRKEK'
Helsinki Üniversitesi ve Folkhälsan Araştırma Merkezi'nden veteriner hekim Salla Mikkola, kediler üzerine yaptıkları çalışmayı anlattı. Aynı araştırma merkezinden veteriner hekim Hannes Lohi öncülüğünde yapılan araştırmada, Mavi Rus kedisinin en ürkek, Habeş kedisi ise en korkusuz olarak gözlemlendi. Araştırmada 56 farklı kedi cinsi üzerinde çalışma yapıldı. Salla Mikkola, incelenen ırklar arasında kişilik özelliklerinde farklılıklar olup olmadığına dair kabaca bir fikir elde etmek istediklerini söyledi.
Araştırmanın bir sonraki aşamasında, kedilerin özelliklerini ve sorunlu davranışlarını etkileyen faktörleri daha karmaşık modeller üzerinde inceleyeceklerini söyleyen Salla Mikkola, "Yanıtları karşılaştırarak aynı kedi için verilen yanıtların çok benzer olduğunu, kişilik ve davranış özelliklerinin tekrarlanabilir ve güvenilir olduğunu gördük. Ayrıca anketin geçerliliğini veya neyi amaçladığını ölçüp ölçmediğini de inceledik. Bu açıdan da anket iyi işledi" ifadesiyle yapılan çalışmanın güvenilir olduğunu vurguladı.
'56 FARKLI CİNSTEN 4 BİN 316 KEDİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMA YAPTIK'
Mikkola, kedi kişilik ve davranış projesinin tasarımına 2017 yılında başladıklarını, 2019 yılında anketi yayınladıklarını ve Eylül 2020'ye kadar veri toplama sürecinin devam ettiğini söyledi. Salla Mikkola, verileri elde ettikten sonra temizleme yaptıklarını ve analiz ettiklerini belirtti. Araştırmacı, 2021'de bu projenin ilk yazısını yayınladıklarını ve 56 farklı cins/ırktan 4 bin 316 kedinin verilerini toplamayı başardıklarını dile getirdi.
'KEDİLERİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİ İNCELEMEK İSTEDİK'
Mikkola, en popüler evcil hayvanlardan biri olduğu için özellikle kedilerin kişiliğini incelemek istediklerini, ancak kedilerin kişilikleri ve davranışsal ihtiyaçları kedi sahipleri arasında hâlâ tam olarak anlaşılmadığını söyledi. Saldırganlığın kedilerin terk edilmesine yol açan yaygın davranış sorunlarından biri olduğunu ve bu araştırmayla kedilerin refahını, mutluluğunu artırmak için en önemli risk faktörlerini bulmayı umduklarını söyleyen Mikkola, tamamen kedilerin fark edilmemiş yönlerini açığa çıkarmak istediklerini açıkladı.
'KEDİLERİN YAVRUYKEN YAŞADIKLARI KİŞİLİKLERİNİ ETKİLİYOR'
Kedilerin kişilik özelliklerinin oluşmasına ilişkin farklı faktörlere baktıklarını söyleyen Salla Mikkola, "Önceki çalışmalar kişiliğin kısmen genetik olduğunu, dolayısıyla genlerin de rol oynadığını gösterdi. Köpeklerde, köpek yavrusu olarak uygun sosyalleşmenin, sonraki yaşamda korkuyu etkileyen önemli bir faktör olduğu biliniyor ve bunun kediler için de geçerli olduğunu varsayabiliriz" dedi.
Kedilerin yavruyken yaşadığı deneyimlerin kişiliklerini şekillendirdiğini belirten araştırmacı, şöyle devam etti: "Önceki çalışmamız, yavru kedilerin anne kedilerinden çok erken kesilmesinin, sonraki yaşamda daha yüksek saldırganlıkla ilişkili olduğunu buldu. Bu nedenle, kedinin yavruyken yaşadığı deneyimler büyük olasılıkla sonraki kişiliğini etkiliyor."
'VAN KEDİLERİ SALDIRGANLIKTA EN YÜKSEK TÜR'
Helsinki Üniversitesi tarafından yapılan bu çalışmada Türkiye'de yaşayan Van kedisi türünün de incelendiğini gördüğümüzde çalışma grubunun sözcüsü olarak bize Van kedisi ile ilgili ankette verilen cevaplardan bahsetmesini istedik. Salla Mikkola, bu çalışmada, Van kedisinin insanlara karşı saldırganlıkta en yüksek ve diğer kedilere karşı sosyallikte en düşük puanı aldığını ayrıca fiziksel olarak oldukça aktif olduklarını gözlemlediklerini iletti.
'VAN KEDİSİNE BENZER BİR IRK YOK'
Van kedisinin davranışına benzeyen başka bir kedi türü olmadığına değinen Salla Mikkola, tüm ırkların bazı özelliklerde birbirinden farklı olduğunu ancak daha sonraki çalışmalarda modellere yaş gibi diğer faktörleri de dahil edecekleri için bu aşamada ırklar arasında ikili karşılaştırmalar yapmadıklarını vurguladı.
'VAN KEDİLERİ TISLAMA VE HIRLAMA DAVRANIŞLARI SERGİLİYOR'
Salla Mikkola, "Çalışma esnasında kedilerin sahibi tarafından tamamlanması için çevrimiçi anketi kullandık, bu nedenle davranış testi yapmadık. İnsanlara karşı saldırganlık örneğin yabancılara karşı tıslama/hırlama, tımar ederken veya başka şekillerde ele alınırken beklenmedik bir şekilde kaşıma/ısırmayı içeriyordu. Kedilere karşı sosyal olma özelliği, örneğin evdeki diğer kedilerle oynamayı ve onlarla uyumayı ve onlara tıslamamayı veya hırlamamayı içeriyordu" açıklamasında bulundu.
Çalışmadaki Van kedilerinin sayısı 44 olmasına rağmen çoğunda bu sonucu elde ettiklerini söyleyen Salla Mikkola ve ekibinin genel kanısı, Van kedilerinin tıslama ve hırlama davranışlarını fazla sergiledikleri yönünde.
'KEDİLERİN DAVRANIŞLARI HAKKINDA ÖĞRENECEK ÇOK ŞEY VAR'
Kedilerin davranışlarından öğrenecek çok fazla şey olduğunu söyleyen Salla Mikkola, çalışma gruplarının, köpeklerin sağlık ve davranışlarını da incelediklerini ve bu incelemenin devam ettiğini söyledi. Tıpkı kediler üzerindeki çalışma gibi Fin köpekleri ve sahipleri ile de benzer bir çalışma yaptıklarını söyleyen Mikkola, kedilerin kendisi için daha ilginç olduğunu ve onların davranışları hakkında öğrenecek daha çok şey olduğunu belirtti.
'KEDİLERİN TEMEL KİŞİLİK ÖZELLİĞİ...'
Araştırmanın çıktısı olarak kedilerin temel kişilik özellikleri; korku, hareketlilik/oyunculuk, insanlara karşı saldırganlık, insanlara karşı girişkenlik, kedilere karşı girişkenlik, tuvalet kabıyla ilgili sorunlar ve aşırı derecede kendini temizleme şeklinde iki davranışsal özellik de tespit edildi. Salla Mikkola, son iki bulgunun, kişilik özelliklerinden daha fazla 'davranış', olduğunu ancak kedinin stresle başa çıkma yeteneği veya bunu gösterme şekli hakkında bilgi verebileceğini ifade etti.
Türkiye'de yaşayan Van kedisi ile ilgili sonuçları değerlendiren Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Van Kedisi Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Abdullah Kaya ise çalışmanın Türkiye'deki Van kedileri hakkında doğru bir tespit yapmadığı görüşünde.
'ONLARIN BAHSETTİĞİ VAN KEDİSİ FARKLI'
Prof. Dr. Abdullah Kaya, araştırmada 'Türk Van kedisi' olarak adlandırılan Finlandiya'daki kedi türünün bizim Van kedisi olarak tanımladığımız türden çok farklı olduğunu söyledi.
Prof. Dr. Kaya, çalışmanın Van kedisi ile ilgili olan tespitinin üzücü bir sonuç olmadığını, Van kedisi ile ilgili hüküm verebilmek için ise öncelikle en çok Van kedisinin bulunduğu merkez olan, Van Kedisi Araştırma Merkezi ile iletişim kurmak gerektiğini söyledi.
'VAN KEDİSİ SALDIRGAN BİR TÜR DEĞİL'
Van kedisi hakkında 20 yıldır araştırmalar yapan isimlerden biri olan Prof. Dr. Abdullah Kaya, Van kedisinin saldırgan bir tür olmadığını ifade etti. Prof. Dr. Kaya, "Van kedisi temizliği, titizliği, asaletiyle, eğitilebilir özellikleri ve sahibiyle kurduğu iletişimi ile meşhurdur. Van kedisi çok zeki bir hayvandır ve sahibiyle kurduğu duygusal bağ çok güçlüdür, bu yüzden dünyada eşi benzeri olmadığını düşünüyorum. Van kedisinin saldırgan bir canlı olduğunu düşünmüyorum" dedi.
Prof. Dr. Kaya, hayvanların saldırganlık dönemlerinin olabileceğini özellikle bu tür davranışların hamilelik ve kızgınlık dönemlerine göre değişebileceğini ve bunun gayet normal olabileceğini de sözlerine ekledi. Prof. Dr. Kaya, bir hayvanı direkt saldırgan olarak tanımlamanın farklı bir algı oluşturduğunu, dolayısıyla Helsinki Üniversitesi'nin elde ettiği sonuçlardaki gibi Van kedisinde saldırgan bir davranış gözlemlemediklerini özellikle vurguladı.
'FARKLI BİR TÜRE VAN KEDİSİ DİYORLAR'
Finlandiya'daki Van kedisinin orijinalliği ile ilgili tartışmalara da değinen Prof. Dr. Kaya, "Orijinal olmadığı kesin ve Van kedisi ile de ilgisi yok, yalnızca adı var" diye konuştu. Van kedisinin Avrupa ve Türkiye'deki tanımlarının farklı olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Kaya, "Avrupa'nın tanımladığı Van kedisi ile Van'da tanımlanan orijinal Van kedisinin arasında fark var. Van kedisi bembeyazdır, gözleri renkli olabilir, birbirinden farklı olabilir, kuyruğu uzun olabilir kısa olabilir ama en önemlisi Van kedisi bembeyazdır. Fakat Avrupa'nın tanımladığı Van kedisi farklıdır. İki kulağı siyahtır, kuyruğu renklidir. Onlar farklı bir türe, 'Türk Van Kedisi' diyor. Dolayısıyla biz bunu da kabul etmiyoruz" açıklamasını yaptı.
