Türkiye’de kanser ilacına dönüşecek

Dünyada ilk olan bu yeni araştırma, kanserle mücadelede yeni bir cephe açacak. Prof. Dr. Sancar’ın çalışmasına göre, kansere karşı “koruyucu melek” olarak adlandırılan p53 adlı bir genin yokluğunda kanseri engellemenin tek yolu biyolojik saati düzenleyen mekanizmalardan “CRY” adlı proteinin silinmesi. Ancak Prof. Dr. Sancar’ın deney farelerinde genetik yöntemlerle gerçekleştirdiği silme işlemi, insana uygun değil. Koç Üniversitesi araştırmacılarından Prof. Dr. Halil Kavaklı ve ekibi, dünyada ilk kez CRY proteininin ilaçla yok edilebileceğini gösterdi. Prof. Dr. Kavaklı, 2 milyon molekül arasından tek tek taranarak bulunan yeni keşfin detaylarını anlattı.

İnsan deney hazırlığı

Koç Üniversitesi’nden Türk bilim insanları, bu proteini ilaçla silebilecek bir çalışma gerçekleştirdi. Hayvan deneylerinde ilaç adayı molekülün etkinliğini de ispatlayan araştırmacılar, insanlar üzerinde yapılacak faz çalışmaları için hazırlanıyor. Koç Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi İstanbul Eczacılık Fakültesi, Medipol Üniversitesi ve Gebze Teknik Üniversitesi’nden bilim insanlarının birlikte yürüttüğü araştırmanın başındaki isim Prof. Dr. Kavaklı. 5 yıl Prof. Dr. Aziz Sancar’la da yan yana çalışmalar yürüten Kavaklı, her şey yolunda giderse bu keyfin 5-6 yıl içinde eczanelerde ilaç olarak raflarda yerini alabileceğini kaydetti. Ekip, şimdilerde özellikle ölüm oranı çok yüksek olan pankreas ve karaciğer kanserinde bu molekülün etkinliğini görmek üzere farelerde çalışmalara başladı.

Araştırma ekibinden İstanbul Üniversitesi Biyoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Şeref Gül de CRY proteinini yok edebilecek potansiyel molekülü bulabilmek için 2 milyon doğal molekül içinden etkili olanı keyfetti. Prof. Dr. Mustafa Güzel, deniz canlılarından elde edilmiş bu molekülü kimyasal olarak sentezleyerek, deney hayvanlarına verilebilecek “ilaç formunu” elde etti. Prof. Dr. Alper Okyar ise ilacın etkinliği ile ilgili testleri yürüttü. Prof. Dr. Nuri Öztürk de molekülün hücre içindeki etkilerine yönelik bazı testleri gerçekleştirdi. 

Beş yıla eczanelerde

Prof. Dr. Kavaklı, yeni molekülün belirli dozlarla 4-5 hafta boyunca p53 geni olmayan hayvanlara verildiğinde, toksik etkisinin olmadığını kanıtladıklarını belirtirken şunları söyledi: “Çalışmalarımız 3 yıl sürdü. p53 geni taşımayan bir fare modeli kullandık. Kontrol grubu fareler, yaklaşık 20 hafta içinde tümus bezi kanserine yakalanıp ölürken, 5 hafta ilaç verdiğimiz fareler yüzde 25 daha fazla yaşadı. p53 geni yokluğunda CRY’ı sildiğinizde hayvanı kanser oluşumundan koruyorsunuz. Laboratuvar ve hayvan deneylerini tamamladık. Faz çalışmalarına hazırız. Her şey yolunda giderse 5-6 yıl içinde ilaç olarak eczane raflarında olacak.”