Temel liseler ne olacak?

Dershaneden dönüşen temel liseler, özel okul olmak için fiziki altyapılarını tamamlamaması durumunda Temmuz 2019’da kapatılacak. Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) 2017-2018 İstatistikleri’ne göre Türkiye’de bine yakın temel lise ve burada öğrenim gören 212 bin 227 öğrenci var. Bu okullarda 21 bin 482 öğretmen görev yapıyor.

Azalacağına arttı

Kapanması gündemde olan özel öğretim kurslarının ise sayıları her geçen gün artıyor. Toplam sayı bilinmiyor. 15 Temmuz 2016’da Fethullahçı Terör Örgütü’nün (FETÖ) gerçekleştirdiği darbe girişiminin ardından olağanüstü halle alınan önlemler kapsamında kursların bilim grubu sayısının 1’e düşürülmesi, 2 bin etüt eğitim merkezinin de kapatılması kararlaştırılmıştı. Değişiklikten önce özel öğretim kurslarının sayısı 973’tü. Şimdi üniversiteye hazırlık için 2 bin 500 kurs var. Özel muhtelif kurs sayısı ise 5 bini aştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın merdiven altı dershaneciliğin devam ettiğini öğrenmesi üzerine Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’a kapatılması yönünde talimat verdiği haberleri çıktı.

Temel liselerin ve kursların dönüşümünde pek çok sorun yaşanıyor. 500’ü aşkın kurumu çatısı altında toplayan, resmi ve özel yaklaşık 2 bin kuruma hizmet sunan Özel Eğitim Öğretim Derneği’nin (ÖZDEBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Naci Atalay, son gelinen aşamayla ilgili sektörün kaygılarını dile getirdi.

Temel liselerin ve özel öğretim kurslarının tamamen sektörden çıkarılması durumunda buralarda çalışan binlerce öğretmen ve personelin işsiz kalacağını kaydeden Atalay, sınavlara hazırlanan öğrencilerin kayıt dışı ve merdiven altı oluşumlardan destek alarak ihtiyaçlarını karşılamaya yöneleceklerine dikkat çekti. Atalay’ın tespitleri ve çözüm önerileri şöyle:

‘Başarı oranı yüksek’

- Başlangıçta 1220 temel lise vardı. Aralık 2018’de 962’ye indi. Bu kurumlarda 250 bine yakın öğrenci eğitim görüyor, 25 bin öğretmen ve 9 bin personel görev yapıyor. Özel liseler içinde temel liselerin payı yaklaşık yüzde 40.

- Temel liseler hem lise programını hem de üniversiteye hazırlık çalışmalarını birlikte yürütme uygulamaları nedeniyle özellikle 11. ve 12. sınıf öğrencileri için tercih sebebi oldu.

- Bu liselerin lisans programlarına yerleşme başarıları yüzde 51,87’lik oranla fen liselerinin ortalamasına yakın.

- Temel liselerin, özel okula dönüşümlerinde teşvik edilmeleriyle ilgili özellikle arsa tahsisi ve bina kiralama gibi teşvik tedbirlerinde 52 ilden 750’ye yakın talep olmasına rağmen beklenen gelişme sağlanamamıştır. Bu durum, çok önemli bir bölümünün taahhüt ettikleri özel örgün öğretim kurumlarına dönüşememelerinin önemli nedeni sayılabilir.

‘İşsiz kalacaklar’

- Temel liselerin kapatılmaları durumunda MEB’in özel ortaöğretim okullaşma oranı hedeflerinden uzaklaşılacaktır. Bu liselerde çalışanlar mağduriyet yaşayacak ve işsiz kalacak. Öğrencilerin de üniversiteye hazırlanma talepleri karşılanamayacak.

- Dönüşüm taahhüdünde bulunan kurumların birçoğu bu taahhütlerini yerine getiremeyecek. Bu kurumlardaki öğrencilere ödenen teşvikler faizleriyle birlikte geri istenecek, çalışanların kıdem tazminatları çok büyük meblağ tutacak, okul kurucuları bu ödemeleri yapmakta zorlanacak.

- Özel öğretim kurslarıyla ilgili kararlara varılırken merdiven altı diye anılan yapıların varlığının önemli bir sorun olduğu gözden uzak tutulmamalı. Özel kurslarda oluşan eğitimsel ve ekonomik birikimler hakkaniyet ölçülerinde değerli sayılmalı, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde uygun tedbirler alınmalı.

- Temel lise ve kurslarının kapatılması durumunda öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere bir arayışa girerek sağlıksız ve kayıt dışı oluşumlardan destek alacaklarına inanıyoruz.

‘Teşvik geri alınmamalı’

ÖZDEBİR’in çözüm önerileri ise şöyle:

- Kurumların kapanmaması ya da en azından 4 yıl daha faaliyetlerini sürdürebilmelerine olanak tanınmalı.

- “Müstakil binaları olan Temel Liseler”e, bahçe şartı aranmaksızın eğitimlerini sürdürme imkânı verilmeli.

- Kapanması durumunda bir özel örgün öğretim kurumuna dönüşemeyenlerden eğitim öğretim desteği olarak öğrencilere yapılan teşvikler geri alınmamalı, bu kurumların çok küçük bir hisseyle bile mevcut başka bir örgün eğitim kurumuna ortak olmaları durumunda taahhütlerini yerine getirmiş sayılmaları ve yine bu kurumlarda açığa çıkacak öğretmenlere atama hakkı verilerek mağdur edilmemeleri sağlanmalı.

- Bu kurumların kapanması durumunda “Bilim Kültür Sanat Akademileri” adı altında açılacak yeni kurumlarda isteyen öğrencilere okul dışındaki zamanlarında eğitim alma imkânı sunulabilir. Üniversitelerle iş birlikleri yapılarak meslekleri tanıma çalışmaları yürütülebilir.

- 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin hafta sonlarını değerlendirmek için cumartesi günleri teknolojik eğitim sınıflarında uygulamalı tamamlayıcı etüt çalışmaları yapılabilir. MEB’in uygun göreceği şartları taşıyan temel lise ve özel öğretim kursu binalarında açık öğretim kurumlarının programlarını destekleyici ve uygulayıcı eğitim faaliyetleri yapılabilir.