‘Kararlı bir duruş sergilenmesi gerek’

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Başkanları Konseyi 11. Zirvesi, Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te gerçekleştirildi. Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov’un ev sahipliğinde “Türk Dünyasının Güçlendirilmesi: Ekonomik Entegrasyon, Sürdürülebilir Kalkınma, Dijital Gelecek ve Herkes İçin Güvenlik” temasıyla düzenlenen zirve için liderler Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na geldi. Zirveye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov ve Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ile gözlemci ülkeler olarak Macaristan Başbakanı Viktor Orban ve KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar katıldı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, zirvede yaptığı konuşmada Güney Kafkasya’da geçen 30 yıllık çatışma ve istikrarsızlık ortamının ardından barış ve istikrara giden yolun kapılarının açıldığına işaret ederek, “Can Azerbaycan’ın vatan muharebesinde sahada şehitler vererek elde ettiği tarihi kazanımları en yakın zamanda bir barış anlaşması imzalanmak suretiyle masada da perçinlemesini ümit ve temenni ediyoruz” dedi.

‘Bu vahşeti kabul etmiyoruz’

“Gazze başta olmak üzere işgal altındaki Filistin topraklarında yaşanan soykırımın durdurulması noktasında uluslararası toplum kötü bir sınav veriyor” diyen Erdoğan, “Uluslararası barış ve güvenliğin korunmasından sorumlu Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi toplanıp karar dahi alamıyor. Daha doğrusu almak istemiyor. Netanyahu hükümetinin ırkçı zihniyeti, Gazze’deki mezalimin gölgesinde Batı Şeria’da Filistinlileri yerlerinden etmeye ve ilk kıblemiz olan Mescid-i Aksa’nın statüsünü değiştirmeye niyetleniyor” ifadelerini kullandı.

İsrail’in kan ve gözyaşını tüm bölgeye yayma hedefinin, Lübnan ve İran’a yönelik saldırılarda da görüldüğünü belirten Erdoğan, “Türkiye olarak bu vahşeti, bu insanlık dışı katliamları kabul etmiyoruz. İsrail’i durdurmak ve 1967 sınırları temelinde başkenti Doğu Kudüs olan Filistin devletini esas alan kalıcı barışı tesis etmek için ikili ve çok taraflı platformlarda elimizden gelen gayreti gösteriyoruz. Türk dünyasının da kararlı bir duruş sergilemesi gerektiğini düşünüyorum” dedi.

KKTC’nin katılımı

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ı, Suşa’dan sonra Bişkek’te görmekten mutluluk duyduğunu dile getiren Erdoğan, şöyle devam etti:

“Kıbrıs meselesinde Ada’daki gerçekler temelinde adil ve kalıcı çözüme erişilmesi için Türk dünyasına da önemli sorumluluklar düşmektedir. Kıbrıs Türk’ünün haklı davasını ne kadar sahiplenir ve onunla dayanışma gösterirsek, kendi birlik ve beraberliğimizi de o nispette kuvvetlendiririz. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin, teşkilatımızın bugünkü zirvesinde onur konuğu ve gözlemci üye olarak yer alması, Türk dünyası olarak Kıbrıs Türk’ü ile dayanışma irademizin tezahürüdür. İnşallah kendilerinin en kısa zamanda tam üye olarak aramızdaki yerini almasını bekliyoruz.”

‘Adil ve kalıcı bir çözüm bulunmalı’

TDT Devlet Başkanları 11. Zirvesi’nin ardından bildiri yayınlandı. Bildiride İsrail-Filistin ihtilafına iki devletli çözüm temelinde adil ve kalıcı bir çözüm bulunması ve tüm ülkelere Filistin devletini tanıma çağrısında bulunuldu. Bildiride, ayrıca “Liderler Lübnan’ın uluslararası tanınmış sınırları dahilinde toprak bütünlüğünü, egemenliğini ve bağımsızlığını açık bir şekilde desteklediklerini ifade ettiler” denildi.

Müze ve milli park ziyareti

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov’un eşi Aygül Caparova ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın eşi Aniko Levai ile Bişkek’teki Kırgız Cumhuriyeti Milli Tarih Müzesi’ni ziyaret etti. Emine Erdoğan, Aygül Caparova ve Aniko Levai ile birlikte Ala Arça Milli Parkı’nı da gezdi. Erdoğan, sosyal medyadan yaptığı paylaşımda “Her adımımızda Kırgızistan’ın kültürel zenginlikleriyle karşılaştığımız bu özel coğrafyada, Kırgız geleneklerini yerinde deneyimledik” dedi.

Zirvede yeni bayrak

Kırgızistan’ın Aralık 2023’te değiştirilen bayrağı da zirvede görücüye çıktı. Kırgızistan’ın, Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını kazanmasının ardından 1992 yılında kabul edilen bayrağı, geleneksel Kırgız yurt çadırının zirvesi olan sarı bir güneşi, kırmızı bir zemin üzerinde 40 ışınla tasvir ediyordu. Fakat bayrağın ana unsurlarından olan ışınlar, Kırgız kültüründe “vefasızlığı” ve “hizmetkarlığı” simgeleyen ayçiçeğine benzetildiğ içini eleştiriliyordu. Yeni düzenleme ile bayrakta dalga şeklindeki güneş ışınları düzleştirildi ve ortasındaki motifin içinde yer alan çizgi sayısı çoğaltıldı.

Enerji ve ulaştırma alanında çalışmalar

Erdoğan, 175 milyona ulaşan genç ve dinamik nüfus, 1.2 trilyon doları aşan ticaret hacmi ve zengin kültür mirasının büyük atılımlar gerçekleştirmek için birlikteliğe sağlam bir temel teşkil ettiğini belirterek, “Ticaret ve ekonomi başta olmak üzere, bilim, enerji ve ulaştırma gibi alanlarda potansiyelimizi ortaya çıkaracak çalışmalarda bulunmamızda fayda vardır” dedi. Erdoğan, “Enerji konusunda da tek bir kaynağa bağımlılığımızı azaltarak yenilenebilir enerjiye daha fazla yatırım yapma hedefiyle iş birliğimizi yoğunlaştıralım. Ulaştırma bağlamında ortak koridor projemizin sunduğu eşsiz fırsatlardan yararlanalım” diye konuştu.

‘Ortak alfabe, ortak istikbalimizin nişanesi’

Türk Akademisi ve Türk Dil Kurumu tarafından eylül ayında Bakü’de düzenlenen Ortak Alfabe Komisyonu Toplantısı’nda 34 harften oluşan Ortak Türk Alfabesi projesi üzerinde mutabakata varılmasının tarihi bir adım olduğunu belirten Erdoğan “Ortak alfabemiz, kader ortaklığımızın, ortak istikbalimizin ve geleceğe birlikte adım atma irademizin de nişanesidir” dedi. Erdoğan, “Türkiye, Azerbaycan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bu konuda hazır. Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan’ın yeni alfabeye geçiş için inisiyatif başlatması isabetli olacaktır” diye konuştu.

Aliyev’le görüştü

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Bişkek’teki temasları kapsamında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile görüştü. Görüşme, basına kapalı gerçekleşti.

Macaristan’a gitti

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kırgızistan’daki temaslarını tamamlamasının ardından ülkeden ayrıldı. Buradan Avrupa Siyasi Topluluğu Zirvesi’ne katılmak üzere Macaristan’ın başkenti Budapeşte’ye geçti.