‘Geldikleri gibi giderler!’
13.11.2022 - 07:00 | Son Güncellenme:
Mustafa Kemal Atatürk’ün henüz Kurtuluş Savaşı başlamadan 13 Kasım 1918 günü söylediği “Geldikleri gibi giderler” sözlerinin 104’üncü yılı nedeniyle Dr. Öğr. Üyesi Zekeriya Türkmen araştırmalarını paylaştı.
GÖKHAN KARAKAŞ İstanbul - Resmi kaynaklara göre Kurtuluş Savaşı Atatürk’ün Samsun’a çıktığı 19 Mayıs 1919 günü başlarken, ABD’li tarihçi Prof. Dr. Stanford Shaw, Atatürk’ün 5 Kasım 1918 günü İskenderun’u işgal etmek isteyen düşman güçlerine ateş açılması emriyle direnişi başlattığını iddia etmişti. Orduları dağıtılmış ve devlet yönetimi sarsıntıya uğramış Anadolu halkının, güçlü ordulara sahip işgalcileri yeneceğinin işareti olan “Geldikleri gibi giderler” sözleri ise 13 Kasım 1918 günü söylenmişti. Mondros Antlaşması ile dağıtılan Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı görevinden alınan Mirliva (Tümgeneral) Mustafa Kemal, Adana’dan bindiği trenle geldiği Haydarpaşa’da işgal donanmasıyla karşılaşmıştı. Karaköy’e geçip oradan Pera Palas’a gitmek için kendisini bekleyen Kartal istimbotunun güvertesinde, 61 gemiden oluşan işgal donanmasına karşı söylenen sözleri, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümünden Dr. Öğr. Üyesi Zekeriya Türkmen Milliyet için yorumladı.
‘Kararlılığının dışa vurumu’
Mustafa Kemal’in Dr. Rasim Ferit ve yaveri Cevat Abbas ile Harbiye Nezareti’nin gönderdiği Kartal istimbotuna binerek Haydarpaşa’dan ayrıldığını belirten Türkmen, “Atatürk’ün, buğulu gözlerle uzaklara bakıp ‘Akıtılan kanları, on binlerce şehidi bunun için mi verdik’ diye sorguladığı bir gerçektir. Kaşları çatılan Mustafa Kemal’in kararlı şekilde söylediği ‘Geldikleri gibi giderler’ sözü mücadelede kararlı olduğunun dışa vurumuydu. İşgal İstanbul’unda kaldığı zamanlarda çevresindekilere ‘Keşke İstanbul’a gelmeseydim, bu elim manzarayı görmeseydim, Anadolu’da mücadeleye atılsaydık’ dediği belirtilir” dedi.
Osmanlıca fotoğrafı ilk kez Milliyet’te
Mirliva Mustafa Kemal’in güvertesinde “Geldikleri gibi giderler” sözlerini söylediği Kartal istimbotu, 2016 yılında denizciler tarafından bulunarak yenilenmişti. Yakın zamanda Beşiktaş Meydanı’nda İstanbul’un ilk anıt gemisi olması beklenen Kartal istimbotunun, 1 Kasım 1928 tarihindeki harf devriminden önceki fotoğrafı bulundu. Salt Galata arşivinden ilk kez paylaşılan fotoğrafta Kartal istimbotun güvertesindeki Osmanlıca yazı dikkat çekiyor.
İşgal İstanbul’u iyi incelenmeli
Yarı batık ve hurdaya çıkartılmak için bekletilirken tarihe kazandırılan Kartal istimbotunun sembol bir deniz aracı olduğunu belirten Dr. Türkmen, “Mustafa Kemal Paşa’nın Kartal’ın güvertesinde söylediği sözler, Türk istiklal mücadelesinin başlayacağına dair, kurucu önderin kararlılığıdır. Tıpkı Nusret mayın gemisi gibi çürümeye terk edilirken kurtarılması ve anıt müzeye dönüştürülmesi çok önemli. 13 Kasım 1918’de başlayıp 6 Ekim 1923 tarihinde Türk ordusunun İstanbul’u kontrol altına almasına kadar geçen sürede işgal İstanbul’uyla ilgili tarihi açıdan tam bir psiko-sosyal tahlil henüz yapılmadı” dedi.
