Dönüşümde umut depozito sistemi

GÜLDEN ÇOKTAN - Sürdürülebilir bir dünyanın yolu geri dönüşümden geçiyor. Bunun için çöplerin doğru ayrıştırılarak geri dönüşüme kazandırılması büyük önem arz ediyor. Bir ton kağıt atığıyla 17 ağacın kesilmesini engelleyebilir veya bir adet cam şişesinin dönüşümü ile bilgisayarınızın 25 dakika çalışmasına vesile olabilirsiniz. Ülkelerin atık yönetimi ve çevre koruma politikalarına verdiği önem her geçen gün artarken ülkemiz ise geri dönüşüm konusunda hala istenilen seviyeye ulaşamadı. Kağıt havlu, cam şişe, kola kutusu, inşaat demiri, eskiyen kazak kısacası günlük hayatta kullandığımız her şey, geri dönüşümün ham madde kaynağı. Ülkemizde geri dönüşüm tesislerine ulaştırılan atıkların sadece yüzde 31.2’si dönüştürülebiliyor. 

Çöpüne Sahip Çık Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Emrah Bilge, geri dönüşümün mutfaktan başladığını ifade ederek, “Hanelerde dönüşüm oranı yüzde 12.3. AB’de ise bu oran yüzde 50. Hala gerideyiz. Sıfır atık konusunda toplum bilgi sahibi olsa da davranış ve tüketim alışkanlıklarında henüz bir değişme yok” dedi.

CEZALAR SERT OLMALI

Geri dönüşümde başarılı olan ülkelerin bu konudaki tutumlarının çok sert olduğunu söyleyen Bilge, “Avrupa’da bu konuda en başarılı ülke Slovenya. AB içerisinde geri dönüş oranını en hızlı arttıran ülke durumunda. Bunu başarmasının temelinde ise cezai işlemleri toleranssız uygulaması var. Dolayısıyla aslında bu konularda mevcut davranışı değiştirme yönteminin bir ödülle değil bir cezayla olduğunu görüyoruz” diye konuştu.

YER ÜSTÜ MADENLERİ: PLASTİK, KAĞIT VE CAM

Türkiye’de kişi başı günlük 1.5 kilo atık üretildiğini kaydeden Dönüşümcüler ve Geri Kazanımcılar Derneği Başkanı Fatih Eren, hanelerde geri dönüşüm oranlarının artırılması için bakanlıklar, kurumlar ve STK’ların toplumsal bilinçlendirme çalışması yapması gerektiğini kaydetti. Eren, “Geri dönüşüm sektörü temsilcileri olarak biz; plastik, kâğıt, cam gibi geri dönüştürülebilir atıkları “Yerüstü madenleri” olarak adlandırıyoruz” dedi.

45 bin metreküp beton geri dönüşüme kazandırıldı

AMP NOU'NUN BETONU DOĞAYI KİRLETMEDİ

İnşaat atıkları da geri dönüşümde ham madde kaynağı. Ülkemizde inşaat atıklarının dönüşümünde AB standartlarının çok altında yer alırken son zamanlarda bazı belediyeler, inşaaat atıklarının geri kazanılması için projeler gerçekleştirmeye başladı. İnşaat hafriyatlarının geri dönüümyle ilgili en güncel örneklerden biri ise ünlü futbol kulübü Barselona’nın stat yenileme projesinde yaşandı. Türk şirketi Limak Holding’in üstlendiği Camp Nou’nun yeniden inşası projesinde, stadın yıkılan bölümlerinden kaynaklı atıklar büyük bir titizlikle ayrıştırılarak geri dönüşüm tesislerine gönderildi. Betondan ayrıştırlan demir tekrar eritilerek demire dönüştürülürken, betona atıklar da ufaltılarak yeni beton hammaddesi olarak kullanıldı. Projede 45 bin metreküp betonu geri dönüşümle tekrar betona hammaddesi olarak kullandıklarını aktaran Limak Holding Nou Camp Proje Direktörü Reşit Yıldız, İspanya’da yıkım öncesi malzemelerin analizlerinin önceden yapıldığını ve malzeme türüne göre geri dönüşüm ya da bertaraf planlaması oluşturulduğunu söyledi.

İBB iştiraki Ağaç ve Peyzaj AŞ, inşaat alanlarındaki hafriyat atıklarını toprak sahalarında ayrıştırıp işleyerek geri dönüşüme kazandıranlar arasında yer alıyor. 

2024'TE BAŞLIYOR

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından tek kullanımlık içecek ambalajlarının dönüştürülerek ekonomiye kazandırılması için hazırlanan Depozito Yönetim Sistemi’nin 2024 yılı itibariyle uygulamaya geçmesi bekleniyor. Sistemin işleyişi Türkiye Çevre Ajansı tarafından sağlanacak. Ambalajlar için bakanlıkça belirlenen depozito bedeli ürünlerin kullanılması sonrasında iade edilecek. Vatandaş ürünün fiyatı dışında ödenen bedeli geri alabilmek için sistemin belirlediği market veya diğer toplama noktalarına yönlendirilecek, depozito bedelini geri alabilmek için atığı iade edecek. İade bedeli alışveriş puanı olacak ve bu puanlar ya karta ya da telefon uygulamasına yüklenerek, vatandaşların alışverişlerinde kullanabilmeleri sağlanacak.