Aşıların son kullanma tarihinin geçtiği iddialarına uzmanlardan yanıt! Etiket değil barkod önemli

MERT İNAN İstanbul - Kovid-19 ile mücadelede bilim insanları tarafından olmazsa olmaz kabul edilen koruyucu aşılara yönelik bazı iddialar, son günlerde huzursuzluğa neden olurmuş durumda. Sosyal medya üzerinden yapılan bazı paylaşımlarda “Kovid-19 aşılarının son kullanma tarihinin” geçtiğine yönelik iddiaların gerçeği yansıtmadığını söyleyen uzmanlar, barkod sistemindeki tarihin önemli olduğuna dikkat çekti. Öte yandan Sağlık Bakanlığı yetkilileri de 10 Eylül 2021 tarihinden önce üretilip etiketlenen BioNTech aşıları da dahil olmak üzere tüm Kovid-19 aşılarının raf ömrünün dünya genelinde üretim tarihinden itibaren 9 aya çıkarıldığı bilgisini paylaştı. Milliyet’e konuşan Dünya Sağlık Örgütü’nden emekli Halk Sağlığı Uzmanı Dr. Ümit Kartoğlu ise ortaya atılan iddiaların tamamen bilgisiz kişilerin çıkarımların kaynaklandığını belirtirken, “Özellikle mRNA aşısına ilişkin verilerin sürekli olarak Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Avrupa İlaç Ajansı (EMA) ve ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından da dünya kamuoyuna duyuruluyor” dedi.

‘İŞLEVİ SÜRÜYOR’

Dr. Kartoğlu, uyarılarını şöyle sıraladı:

“Kovid-19 aşılarının çok kısa sürede piyasaya sürülmesi eleştirilere neden olmuştu. Normal şartlarda yeni bir aşının geliştirilmesi uzun yıllar gerektiren süreçtir. Bunun nedeni, piyasaya verilecek aşının gerçek zamanlı kullanma tarihine yönelik testlerin uzun olmasından kaynaklanır. Örneğin 5 derecede saklanması gereken bir aşı, faz aşamasında 2 yıl boyunca belirlenen sıcaklık koşullarında saklanır. Süre bitiminde test edilen ve 2 yıl boyunca saklanan aşının içindeki maddelerin etkisini kaybedip kaybetmediğine bağlıdır ve bu yöntem üzerinden son kullanma tarihi saptanır.

Ancak pandeminin yıkıcı etkileri nedeniyle Kovid-19 aşı geliştirme çalışmalarında bu süreç piyasaya sürümden sonra gerçekleştirildi. Devam eden laboratuvar araştırmalarında Kovid-19 aşılarının uygun saklama koşulları sağlandığında etiket tarihinden daha uzun süre işlevini yitirmediği anlaşıldı. Bu sayede üzerinde son kullanma tarihi kasım veya aralık yazan aşıların aslında mart ayına kadar kullanılabileceği ortaya çıktı ve bu durum Sağlık Bakanlığı tarafından da kamuoyuna duyuruldu. Bu süreçlerin tümü uluslararası akredite laboratuvarlar ve uluslararası sağlık örgütlerinin denetim ve bilgisi dahilinde yürütüyor. Aşıların içindeki etken maddeler işlevini yitirmedikleri sürece kullanılabilir.

‘YALAN, SAÇMA SAPAN’

Aşı çalışmalarının işleyişini bilmeyen kişiler yalan, yanlış bilgileri ortaya saçıyorlar. Aşılar ülkenin dört yanına dağıtılmış. Her defasında tek tek toplanıp etiketlenmesi söz konusu olamaz. Şu an dünyanın en iyi barkod sisteminin Türkiye’de olduğunu söyleyebiliriz. Örneğin bugün bir sağlık merkezine gittiğinizde üzerindeki etikette son kullanma tarihi 1 Aralık yazan aşısının barkodunu okuttuğunuzda sistemdeki son kullanma tarihi 1 Mart gözükecektir. Kovid-19 aşıları barkod okutularak yapıldığından tarihi geçmiş aşıların yapılması gibi bir durum söz konusu değildir. Aşıların genellikle ömrü 18 ile 24 ay arasında değişir.”

NASIL SAKLANDIĞINA BAKILMALI?

İstanbul Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Bölümü Prof. Dr. Osman Erk de Kovid-19 aşılarının son kullanma tarihine yönelik ortaya atılan iddialara karşı, “Her ürünün ideal kullanım süresi etiketteki süredir. Ancak gıda, ilaç ve aşıların ömrü genellikle etikette yazan son kullanma tarihinden daha uzundur. Kovid-19 aşılarında uygun saklanma koşuları sağlandığı takdirde etiketteki tarihin üzerinden birkaç ay geçmesi herhangi olumsuz bir durum yaratmaz” dedi. Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Duran Tok da benzer şekilde soğuk zincirin önemine dikkat çekerken, “Eylül ayından önce üretilip etiketlenen BioNTech aşıları da dahil olmak üzere söz konusu tüm aşıların raf ömrü, üretim tarihinden itibaren 9 aya çıkarıldı. Eksi 80 derece saklanması gereken aşıların etiketlerini değiştirmek, soğuk zincirin bozulmasına neden olacağından etiketler değiştirilmedi. Ancak barkod sisteminde son kullanma tarihleri güncel olarak gürülüyor. Herkes gönül rahatlığı içinde aşısını olabilir” diye konuştu.