888 bin riskli yapı dönüşüyor

Aslıhan Altay Karataş - 6 Şubat depremlerinden sonra kentsel dönüşüm çalışmalarının önemi daha iyi anlaşılırken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yeni dönemde kentsel dönüşüm çalışmalarını öncelikli gündemine aldı. Riskli alan ve rezerv yapı alanlarında yer alan yaklaşık 815 bin bağımsız birime ilave olarak, 81 vilayette 888 bin adet konut ve iş yerinin riskli yapı statüsünde yenileme çalışmaları devam ediyor.

Türkiye’de 2012 yılında başlayan kentsel dönüşüm çalışmalarında 10 yılda 3.3 milyon riskli konutun dönüşümü tamamlandı. Ayrıca TOKİ kanalıyla dar ve orta gelirli vatandaşlara yönelik 1 milyon 170 bin konut üretildi. Ancak yargı süreçlerinin de etkisiyle kentsel dönüşüm çalışmalarında beklenilen hıza bir türlü ulaşılamadı ve 6 Şubat depremleri kentsel dönüşüm tartışmalarını tekrar gündemin üst sıralarına taşıdı.

En riskli 40. ülke

Ülkelerin insani krizlere maruz kalma, bu krizlerden etkilenme ve bu krizlerle başa çıkma kapasitesini karşılaştırmalı bir şekilde analiz eden INFORM Risk Endeksi’ne göre Türkiye, 191 ülke içerisinde en riskli 40. ülke oldu. Türkiye, tehlike ve maruz kalma bakımından çok yüksek riskli (6.5), zarar görebilirlikte yüksek riskli (6.1) ve baş etme kapasitesi eksikliği bakımından düşük riskli (3.2) bir ülke olarak nitelendirildi. 2022 yılında 5.0 endeks puanı ile yüksek risk grubunda, 2021 yılında 4.9 endeks puanı ile orta risk grubunda yer alan Türkiye, son üç yılın trendine göre de riskin artma eğiliminde olduğu ülkelerden biri.

2022 verileri

Kentsel dönüşüm programıyla, zemin yapısı veya üzerindeki yapılaşma sebebiyle can ve mal kaybına yol açma riski taşıyan alanlar ile bu alanlar veya dışında olup ekonomik ömrünü tamamlamış olan ya da yıkılma veya ağır hasar görme riski taşıyan yapılardaki bağımsız birimler dönüşüm kapsamına alınıyor. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın hazırladığı 2022 yılı Genel Faaliyet Raporu’na göre, 59 ildeki 279 riskli alan ve 65 ilde yeni yerleşim alanı olarak kullanılmak üzere belirlenen 541 rezerv yapı alanında çalışmalar yürütülüyor. Buralarda yer alan yaklaşık 815 bin bağımsız birime ilave olarak, 81 ilde 888 bin konut ve işyerinin riskli yapı statüsünde yenileme çalışmaları devam ediyor.

2022 yılı sonu itibarıyla 887 bin 858 adet bağımsız birimin bulunduğu riskli yapı tespiti ile 866 bin 638 bağımsız birimin yer aldığı dönüşüm alanı (riskli alan, rezerv yapı alanı, kentsel dönüşüm gelişim proje alanı ve yenileme alanı) ilanı gerçekleştirilerek toplam 1 milyon 754 bin 496 adet bağımsız birim kentsel dönüşüm kapsamına alındı.

Dönüşüme kaynak

Rapora göre, riskli alan ve riskli yapılardaki 929 bin adet bağımsız birimin tahliye ve yıkım işlemleri gerçekleştirildi. Ayrıca 11 ilde 21 yenileme alanı olmak üzere yaklaşık 134 bin bağımsız birimi içeren 202 adet kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ve yenileme alanı ilan edilerek çalışmalara başlandı. Dönüşüm alanları ve riskli yapılarda bulunan 1 milyon 838 bin bağımsız birimde ikamet eden yaklaşık 7 milyon vatandaşa, dönüşüm faaliyetlerinin gerçekleştirilmesine yönelik yaklaşık 28.8 milyar lira kaynak sağlandı.

2022 yılı içerisinde 49 ilde 37 bin 186 adet bağımsız birimin bulunduğu üç riskli alan, 255 rezerv yapı alanı, üç kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ve iki adet yenileme alanı ilanı ile 81 ilde 75 bin 546 adet bağımsız birimi kapsayan riskli yapı tespit işlemleri gerçekleştirildi.

Bölge afetlere en dirençli yer olacak

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “Kahramanmaraş başta olmak üzere depremden etkilenen bölgelerimiz afetlere karşı en dirençli bölgelerimiz olacaktır” dedi.

Yılmaz, depremlerin ardından TOKİ tarafından Kahramanmaraş’ta inşa edilmeye başlanan deprem konutlarını yerinde inceledi. TOKİ uygulama alanında yaptığı incelemeler sonrasında açıklamalarda bulunan Yılmaz, devlet ile milletin el ele vererek büyük afetin yaralarını hızlı bir şekilde sardığını söyledi.

Deprem konutlarının afetlere karşı dirençli bir şekilde inşa etme gayretleri içerisinde olduklarını söyleyen Yılmaz, “Burada gördüğümüz yapılar sağlam zemine, zemin etütleri yapılarak afetlere karşı en iyi teknik olan tünel kalıp yöntemi ile gerçekleştirilen yapılar. TOKİ’nin bir anlamda marka değeri de yükseldi bu afet vesilesiyle...  İnşallah en kısa sürede buradaki yapıları tamamlayıp hak sahiplerine tahsis edeceğiz... Devlet ile millet el ele inşallah bu yükün altından hep birlikte kalkacağız” ifadelerini kullandı.

“Bir taraftan geçici barınma alanlarından kalıcı konutlara geçişi sağlarken, diğer taraftan altyapı ile ilgili çalışmaları da sürdürüyoruz” diyen Yılmaz, şunları kaydetti: “Diğer yandan ekonomiyi canlandırmaya dönük çalışmalar yapıyoruz. Özellikle sanayici ve esnaflarımızın toparlanması için ekonomik hayatı canlandırma gayreti içerisindeyiz. Bu bölgelerimizde ilerleyen zamanlarda daha iyi bir yaşam ortamı sağlanacaktır. Yapılan yapılar bu tarz afetlere dirençli hale getiriyor. Allah korusun ilerleyen zamanlarda yaşanacak afetlere karşı daha fazla direncimiz var artık. Kahramanmaraş başta olmak üzere depremden etkilenen bölgelerimiz afetlere karşı en dirençli bölgelerimiz olacaktır.” - KAHRAMANMARAŞ İHA