500 bin kuyuya gözlem önerisi

Önder Yılmaz - TBMM İklim Araştırma Komisyonu'nun TBMM Başkanlığı'na sunduğu raporda, yeraltı sularının kullanımı ve korunmasına geniş yer ayrıldı. Raporda, özellikle kuyu sularının kullanımının denetim altına alınmasına yönelik tespit ve önerilerde bulunuldu. Rapora göre, şahısların kullandığı 337 bin 276, sulama kooperatiflerinin 11 bin 890 ve TİGEM'in 2 bin 122 olmak üzere Türkiye'de toplam 353 bin 393 belgeli su kuyusu bulunuyor. Sadece 100 bine yakını Konya'da olmak üzere 200 bin civarında da kaçak su kuyusu bulunduğu belirtilen raporda, konuya ilişkin özetle şu tespit ve öneriler yer aldı:

'Bilinçli kullanılmıyor'

Sulak alanların ve göllerin sahalarında ne maksatla olursa olsun kuyu açılmasına izin verilmemeli.

Havzalardaki yeraltı suyunun miktar ve kalite açısından izlenmesi maksadıyla mevcut rasat kuyularında anlık ölçüm alınması sağlanmalı, gözlem noktaları arttırılmalı.

Belgesiz kuyuların açılması ve belgeli kuyulardan tahsis fazlası su çekilmesi yeraltı suyunun kontrolsüz ve aşırı kullanılmasına sebep olmaktadır. Yeraltı suyu kullanımı için belge almadan kuyu açan sondaj makinalarının çalışmaları engellenmeli.

Kuyuların takibi için etkin bir izleme-denetim-yaptırım mekanizması oluşturulmalı. Belgesiz kuyuların kayıt altına alınmasını sağlayacak mevzuat değişikliğinin yapılarak belgeli ve belgesiz bütün kuyulara sayaç takılması suretiyle havzalarda çekilen su miktarı tespit edilmeli.

Elektrik Dağıtım Şirketleri zirai maksatlı elektrik aboneliği başvurusu sırasında, abonenin elektriği sadece başvuru maksadı için kullandığını denetlemeli ve kuyu gibi maksat dışı kullanımda ruhsat iptal edilmeli.

Yeraltı suyu tasarruflu ve bilinçli bir şekilde kullanılmamaktadır. Yeni teknolojiler geliştirmeye yönelik araştırma faaliyetlerine gereken önem verilmeli ve kullanıcılarını bilinçlendirmeye yönelik eğitim faaliyetleri artırılmalı.

'Atıl olanlar kapatılsın'

Yüzey suyu sulama şebekesi içerisinde yer alan bütün belgeli-belgesiz kuyulara, şebekenin rehabilitasyon ihtiyacı giderilinceye kadar uygun şekilde su tahsisi yapılmalı ve bu işlemlerden sonra ihtiyaç duyulmayan kuyular kapatılmalı.

Toplulaştırma yapılan alanlarda mevcut bütün kuyular dikkate alınarak sahanın su ihtiyacı değerlendirilmeli, ihtiyaç duyulan kuyulara sayaç takılarak atıl kalan kuyular kapatılmalı. Havza esaslı su potansiyelinin, su kullanan sektörlere göre, havzalara özgü paylaşım esasları ortaya konularak tahsisi sağlanmalı.

Küçük ve orta ölçekli tarla sahibi çiftçiler, “Çiftlik Rezervuarları” kurarak alternatif su kaynakları geliştirmeye yönlendirilmeli. Yağmur ve kardan gelecek yüzey suları ile dolabilecek bu küçük kapasiteli rezervuarlar tarlalarda yaygınlaştırılmalı.

'Arıtılarak kullanılmalı'

Yeraltı suyunun kuraklık, savaş ya da tabii afet durumlarında hızla kullanıma sunulması ve kirlilikten az etkilenmesi sebebiyle, özellikle acil durumda içme suyunda kullanılması için rezerv edilmesi ve korunması gerekmektedir.

Küçük ve orta ölçekli pompaj sulamalarında “Gece Rezervuarlı Sistem İşletmesi”ne geçilmeli. Mevcut regülasyon depoları, bir günlük ihtiyacı karşılayacak kapasitede rezervuarlara dönüştürülerek elektriğin ucuz olduğu gece saatlerinde suyu bu rezervuarlara basmak, gündüz ise erken saatlerde kullanıma sunmak seklinde işletme yapılarak buharlaşma kayıpları önlenebilecek, gece sulaması özendirilecek ve enerjiden de tasarruf sağlanabilecektir.

2022 yılında ülke çapında “Damla Sulamaya Geçiş İçin Seferberlik” ilan edilmeli.

Sulamadan dönen sular (dönüş suları) arıtılarak yeniden kullanıma sunulmalı.