Türk mühendisler 'Herkül'leri uluslararası standartlara uygun sistemlerle donatıyor

Türk Silahlı Kuvvetleri'nin (TSK) envanterindeki en önemli nakliye uçakları arasında yer alan yaklaşık 60 yıllık C-130'lar, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) ile Kayseri 2'nci Hava Bakım Fabrika Müdürlüğünde uygulanan modernizasyon çalışmalarıyla yeni nesil teknolojiye kavuşturuluyor. Dünya havacılık literatüründe Herkül olarak adlandırılan ve TSK tarafından uzun yıllar birçok görevde kullanılan C-130'lar, Erciyes Modernizasyon adı verilen Aviyonik Modernizasyon Programı ile son model teknolojiyle donatılıyor. Hava Kuvvetleri Komutanlığının envanterinde 19 adet bulunan C-130'lara, 2'nci Hava Bakım Fabrika Müdürlüğünde uygulanan modernizasyonla yeni sistemler kazandırılıyor. Pilotların uçağı daha etkin ve güvenli şekilde uçurmasını sağlamak amacıyla yapılan modernizasyonda, Türk mühendis ve teknisyenlerinin imzası bulunuyor. 2'nci Hava Bakım Fabrika Müdürlüğü, Erciyes Modernizasyon ile yaklaşık 60 yıllık uçakları, son model teknolojiye kavuşturup yeni uçak alımlarının da önüne geçilmesini sağlayarak ülke ekonomisine çok ciddi katkıda bulunuyor. Fabrika Seviyesi Bakım ve Tadilat Müdürü Hava Mühendis Yarbay Süleyman Erbil, AA muhabirine yaptığı açıklamada, C-130'ların Hava Kuvvetleri Komutanlığının envanterinde bulunan temel kargo uçaklarının başında geldiğini söyledi. Önemli bir uçak bakım merkezi olduklarını vurgulayan Erbil, Envanterimizde bulunan tüm C-130 uçakların depo seviyesi bakımları 2'nci Hava Bakım Fabrika Müdürlüğü sorumluluğundadır. Bu uçakların bakımları her 6 yılda bir bizim tesislerimizde yapılmaktadır. Bakımlar yaklaşık 120 iş gününde tamamlanmakta ancak uçağın durumuna göre 6 ay ila 1 yıl da sürebilmektedir. şeklinde konuştu. Erbil, uçağın üreticisi Lockheed Martin firmasının yetkili bakım merkezlerinden biri olduklarını ve dünyadaki 13 bakım merkezinin en başında geldiklerini ifade etti. C-130'lara standart bakımlarının yanında modernizasyon da uygulandığını vurgulayan Erbil, şunları kaydetti: Erciyes Modernizasyon, uluslararası havacılık gereksinimleri olan tüm cihazları, tüm 'LRU'ları (elektronik ünite) kapsayan bir bakım şeklidir. Bu modernizasyon, uçağımıza sadece bir bakım değil, aynı zamanda uluslararası standartlarda yepyeni kabiliyetler kazandırmaktadır. Bu kabiliyet tamamen Türk mühendislerimizce yapılan, TUSAŞ tarafından tasarlanmış bir modernizasyon. Bu modernizasyon sırasında bakım da yapılmaktadır. Söz konusu Erciyes Modernizasyonu'nda uçağa 17 kilometreye yakın yeni kablo döşenmektedir. Bunun yanı sıra yaklaşık 1 milyon satırın üzerinde yazılım yazılmış ve gerektiğinde ilave edilmektedir. Yaşlanan sınıfta olan uçaklarımıza, bakım onarım sayesinde envantere yeni giren A400M'e yakın bir kabiliyet kazandırılmaktadır. Türkiye’nin NATO’ya girmesiyle Hava Kuvvetleri’nde hızlı ve modern bir değişim yaşandı. Envanterdeki F-84G/F, F-86E gibi savaş uçakları yerine, 1960’ların ilk yarısında çok daha gelişmiş F-104G, F-5A gibi ikinci nesil süpersonik jetler hizmete girmeye başladı. 1960’ların başında Kıbrıs’ta yaşanan olumsuz gelişmeler sonucu Kıbrıs'a harekât yapılması ihtimali belirdi. Olası harekat planlarına göre büyük bir havadan indirme operasyonu planlanıyordu. Fakat kapsamlı bir hava indirme için envanterdeki C-47 ve C-160 uçakları sayı ve nitelik olarak yetersiz kalmaktaydı. Dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral İrfan Tansel’in direktifleri doğrultusunda mevcut C-47 uçaklarından daha güçlü, nakliye ve paraşütçü kapasitesi yüksek modern bir uçak alımı gündeme geldi. Çalışmalar Yarbay Abdurrahman Körezlioğlu başkanlığında oluşturulan bir ekip tarafından başlatıldı. Fabrikalar gezildi, test uçuşları yapıldı. Ve değerlendirmeler sonucu C-130E Hercules uçağının alınmasına karar kılındı. FMS (Yabancılara Askeri Satış) kapsamında 5 adet C-130E Hercules siparişi verildi. Bu sayı ilerleyen yıllarda 16’ya kadar çıkarılacaktı. 1963'te 5 adet C-130E siparişi verildikten sonra aynı yıl Kayseri Erkilet'te 224'üncü Filo'ya bağlı Taktik Hava Ulaştırma Grubu oluşturuldu ve eğitimlere başlandı. 1964'te ABD'ye öğretmenlik kursu için Pilotlar, Bnb. Servet Kurt, Kd.Yzb. Erol Olguner, Kd.Yzb. Adem Uzer, Kd.Yzb. Nasır Yılmaz, Seyrüsefer Subayı Bnb. Faik Tuğrul, Uçuş Makinistleri Kd.Bçvş. Cevdet Yüksel ve Kd.Bçvş. Vefa Ündücü ile Yükleme Uzmanları Bçvş. Doğan Kümüken ve Bçvş. M.Ali Başkaya'dan oluşan bir ekip gönderildi. Yapımı tamamlanan ilk C-130E (63-13186) bu personel tarafından Sweart, McQuire, Gender, Lakenheath yolu izlenerek 18 Eylül 1964’te Ankara Etimesgut’a getirildi. 17 Ekim 1964'te Erkilet Üssü'nde nihai teslim gerçekleştirilerek ilk C-130E Türk Hava Kuvvetlerinde hizmete girdi. Yıl sonuna kadar 3 adet ve 1965'te de 1 adet C-130E daha envantere dahil edilerek filodaki uçak sayısı 5 çıktı. 1971'de 224'üncü Filonun adı 222. Filo olarak değiştirildi. 1971'de 1 adet ve 1973'te 2 adet daha C-130E alınarak 222. Filo bünyesine dahil edildi. Aynı yıllarda ilave olarak 8 adet C-130E daha tedarikine karar kılınmış, ancak ekonomik sıkıntılar ve ABD’nin böyle bir satışa izin vermemesinden dolayı gerçekleşmemiştir. C-130E Hercules uçakları Kıbrıs Barış Harekâtı’nda aktif olarak görev aldı. 20 Temmuz 1974 sabahı C-47 ve C-160 nakliye uçakları ile beraber Kayseri Erkilet Meydanından havalanan 6 adet C-130E, saat 05.45 civarında Kırnı bölgesine ilk paraşütçü birliği operasyon sahasına indirdi. Bu ilk indirmede bir C-130E hafif uçaksavar isabeti almış, fakat görevine devam etmiştir. Aynı gün saat 12.55'te 6 adet C-130E ikinci bir hava indirme harekâtı daha gerçekleştirdi. Bunu takiben hava kararmadan 3 adet C-130E avcı uçakların desteğinde üçüncü dalga hava indirmesini gerçekleştirdi. Harekâtın ilk ve en kritik gününde C-130E uçakları 15 sortide yaklaşık 900 paraşütçüyü Kıbrıs'a indirerek büyük bir başarı gösterdi. Kıbrıs Barış Harekâtı boyunca C-130’lar toplam 2 bin 311 paraşütçü ve 1238 ton malzeme attı. Birinci Körfez Savaşı'ndan sonra Amerikan Ulusal Hava Muhafızları birliğinden 6 adet kullanılmış C-130B daha alınarak orta sınıf nakliye filosu genişletildi. Aynı dönemde Birleşmiş Milletler Barış Gücü emrine verilen C-130’lar Somali ve Kenya'da görev yaptı. Bunu Bosna ve Afganistan’a yapılan görevler izledi. Türk Hava Kuvvetleri envanterine 1964-91 yılları arasında 8 adet C-130E ve 6 adet C-130B olmak üzere iki farklı modelde toplam 14 adet C-130 uçağı girdi. 12-949 seri numaralı C-130E bir eğitim uçuşu sırasında düştü Bunun yanında acil ihtiyaç kapsamında Suudi Arabistan Kraliyet Hava Kuvvetleri [RSAF] envanterinden hizmet dışına çıkarılan 6 adet kullanılmış C-130E nakliye uçağı daha satın alındı. Halihazırda HvKK envanterinde toplam 19 adet C-130B/E uçağı bulunmakta ve Kayseri/Erkilet'de konuşlu bulunan 222’nci Filo K.lığında görev yapmaktadırlar. 1999 yılında başlatılan proje ile HvKK envanterindeki 7 adet C-130E Hercules uçağına uluslararası uçuşlarda belirlenen standartlara uygun, bağımsız seyrüsefer, radar ve kontrol sistemlerinin takılması ve uçakların sayısal bir kokpit [Glass Cockpit] ile donatılması planlandı. Bu ihtiyaç kapsamında ele alınan ilk ihaleyi İsrail'li IAI firması kazandı. 15 Ağustos 2002 tarihinde İsrail' in IAI firması ile imzalanan kontrat IAI' in taahütlerini yerine getirememesi sebebiyle iptal edildi. Projenin daha sonra TAİ'nin Ana Yükleniciliğinde yurtiçinde gerçekleştirilmesine karar verildi. Savunma Sanayi İcra komitesinin 17 Şubat 2006 tarihinde aldığı kararla, Hava Kuvvetleri Komutanlığı envanterinde bulunan yedisi E ve altısı B modeli olmak üzere toplam 13 adet C-130 Hercules Nakliye uçağının aviyonik modernizasyonunu kapsayan Erciyes Projesi'nde Ana yüklenici olarak TUSAŞ Havacılık ve Uzay Sanayi [TAİ] seçildi. Savunma Sanayi Müsteşarlığı ile TAI arasında 1 Aralık 2006 tarihinde sözleşme imzalandı. Mali boyutu 110 milyon dolar olarak belirlenen projenin 56 ayda tamamlanması planlandı. Erciyes Projesi kapsamında birisi E diğeri B modeli olmak üzere 2 adet prototip uçağının modernizasyonu TAI'de gerçekleştirilecek. Modernizasyonun 30 ayda tamamlanması öngörülüyor, geriye kalan 11 uçak ise 26 aylık süre zarfında TAI sorumluluğunda 2. Hava İkmal Bakım Merkezi Komutanlığı tesislerinde gerçekleştirilecek. C-130B/E Aviyonik Modernizasyon Projesi kapsamında önemli bir faaliyet olan teknik dokümantasyon ve kullanıcı kitapları TAI tarafından hazırlanarak HvKK'na teslim edilecek ve uçaklar için teslimatlarını müteakip 20 yıl süresince lojistik destek hizmeti verilecek.