Harran evlerinin akılalmaz özelliği

Derleme  - Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr - Tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapan Şanlıurfa'nın güney doğusundaki Harran, Türk ve İslam tarihinde de önemli bir yere sahiptir. Dünyada sadece 3 yerde bulunan konik kubbeli evler mimarileri ile gelen ziyaretçileri hayretler içinde bırakıyor. Zengin kültürü ve eşsiz mimarisiyle Harran, Türkiye'nin en ilgi çeken coğrafyalarından biri konumundadır. Öyle ki dünyada kurulan ilk üniversite de burada bulunmaktadır.

Harran'ın kelime anlamıyla ilgili farklı kaynaklarda farklı bilgiler yer almaktadır. Kimileri Harran'ın anlamının seyahat, kervan kimileri de kesişen yollar olduğunu yazmaktadır. Harran hem kültürü hem de yapılarıyla tüm dünyanın ilgisini çekmeyi başarmış nadir yerlerden biridir. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ndeki Şanlıurfa'nın Harran ilçesi bu tarihi evleriyle hem turistlerin hem de yerel halkın ilgi odağı. Yüksekliği 5 metreyi bulan bu konik kubbeli Harran evleri aslında ziyaretçilere çok şey anlatıyor. Dışları balçıkla sıvanan bu evlerin içi de yumurta akı, toprak, saman ve gül yağı karışımında oluşuyor. Dünya üzerinde yalnızca Türkiye, İtalya ve Suriye'de bulunuyorlar. 22 odalı bu evlerin ilginç bir özelliği de tek bir odasında soba yakılsa bile tüm odaları ısıtacak bir sisteme sahip olmaları.

İnanılmaz bir mimari ile inşa edilmiş evler, günümüzün mimarları tarafından da hayranlık duyulan bir yapı olma özelliğine sahip. Bölgede bolca bulunmasından dolayı da tuğla ile örülen evlerin, belki de en büyük özelliği yazları serin, kışları ise sıcak tutması. Bu evlerdeki her bir kubbe sayısı, o evin maddi durumunu da simgeliyordu. Evlerdeki herkes birbirleriyle akraba olduğu için evler, içeriden birbirlerine bağlı olarak inşa edilmiş. Bu evler haremlik - selamlık bölümleri ile de dikkat çekiyor. Emeviler'den kalma bu eşsiz evleri günümüzde yapabilecek 2 usta olduğu da söyleniyor. Evlerin bazı bölümleri mavi renge boyanmış. Bu da akrepleri o bölgeden uzak tutmak için yapılmış bir önlem.

Evlerin bazı duvarlarında, eve girebilecek farklı hayvanlar için kapanlar da mevcut. Şanlıurfa'nın bu otantik evlerinin sıvaları ve bakımları belli zamanlarda yapılıp korunuyor. En fazla 5 metre yüksekliğinde olana evler M.Ö 6. yy'dan bu yana varlıklarını sürdürüyorlar. Diğer bir ismiyle konik kubbeli evler, şimdilerde kullanılmasa da mimarileriyle kendilerine hayran bırakıp, her yıl binlerce turisti buraya çekmeyi başarıyor. Tepe kısmı açık bırakılan Harran evleri, böylelikle hem bolca ışık alır hem de bir baca görevi görerek, içeride biriken dumanı ya da sıcak havayı dışarı tahliye eder. Evlerin belki de en ilginç ve deyimlere dahi ilham olan kısmı ise inşa edilirken dizilen taşları. Harran evlerinin kubbeleri 4 tane taş üzerine kuruluyor. Bu taşlardan birini çekerseniz tüm kubbe yerler bir oluyor. 'Evini başına yıkarım' deyiminin de işte buradan çıktığına inanılıyor.