Kripto para depremi

HANİFE BAŞ - Kripto para piyasalarında deprem sürüyor. Bitcoin’in değeri 30 bin doların altına gerilerken, sabitcoin TerraUSD (UST) ve Terra Luna’da ise rekor değer kaybı yaşanıyor. Piyasadaki diğer coin’lerdeki değer kaybı yüzde 30’lardayken, bu oran Luna ve UST’de yüzde 98’lere çıktı. Luna ve UST’nin değeri cent’lere kadar geriledi. Piyasadaki bu ani düşüşten sonra aralarında Türklerin de bulunduğu pek çok yatırımcı mağdur olmuş durumda. Luna ve UST yatırımcılarının paraları sıfırlandı. Son gelişmeler yatırımcılara, ‘piyasalar dibe vurdu mu, düşüş daha sürecek mi’ sorusunu da sorduruyor.

Büyük çöküş var

Bitcoin’in değeri son iki günde 2 bin dolara kadar düştü. Geçen yıl kasım ayındaki 69 bin dolar değerinin yüzde 70 altında işlem görüyor. Ethereum’un değeri de 2 bin dolara düşerken, kasım ayındaki değerinin yarısına gelmiş durumda. Dogecoin, Ripple, Cardano gibi altcoin’lerde de rekor düşüşler görülüyor. Asıl çöküntü ise Luna ve UST’de yaşanıyor. UST olarak bilinen TerraUSD, bir hafta önce 18.5 milyar dolarlık piyasa değeriyle onuncu büyük kripto para konumundaydı. Bir haftada değerinin yarısına geldi ve piyasa değeri 8.6 milyar dolara düştü. Luna’da da benzer bir çöküş var. Luna Vakfı’nın rezerv para olarak kullandığı Avalanche’da(AVAX) da ciddi düşüş görülüyor.

Kripto paralar merkeziyetsiz yapılar ve bir gecede değerleri inip çıkabiliyor. Bu riskleri sevmeyenler ve fiyat oynaklıklarından etkilenmek istemeyenler için ise sabit coin’ler çıkarıldı. Sabit coin’ler hem blockchain zincirinin avantajlarına sahip hem de daha istikrarlı bir emtiaya endeksli. Değeri, dolar, euro veya altına endeksli olabiliyor.

UST bunlardan biri. Terraform Labs tarafından ABD dolarına sabitlenmiş olarak TerraUSD(UST) çıkarıldı. Luna da aynı tabanlı. Terra, kullanıcıların sabit coin’ler yaratmasına imkan veren bir blockchain.

Neden kaynaklanıyor?

Peki, Bitcoin, Ethereum, Luna ve UST’deki çakılmanın nedeni nedir? Temel neden olarak ABD’deki faiz oranının artırılması görülüyor. Amerika Merkez Bankası (FED), bilanço daraltmaya gideceğini de duyurdu. ABD’de enflasyondaki yükseliş sonrasında FED’in daha sert sıkılaştırma adımları atması bekleniyor. FED’in bilançosuyla kripto paralar arasındaki korelasyonun uyumlu olması satışları artırdı. FED bilançosunu artırdığında kripto paralar yükselmişti, daralttığında da sert düşüşler yaşanmıştı. Şimdi de benzer bir durum görülüyor.

‘Henüz düşüşler durmadı’

Bybit Türkiye Araştırma Müdürü Beste Naz Süllü, kripto paralarda satış dalgasının devam ettiğini belirterek, şunları söyledi:

“Son bir ayda kripto paraların piyasa değeri 1.8 trilyon dolardan 1.1 trilyon dolara geriledi. Terra Luna krizinin sona ermemesi henüz düşüşlerin durmadığı ve krizin boyutlarının tam anlamıyla belirli olmadığını gösteriyor. Henüz dip görülmedi diyebiliriz. Bitcoin’in önemli seviyeleri arasında alt desteklerde 25.700/24.000/22.200 var.”

Riskli ve tehlikeli

Tüketici Birliği Federasyonu Genel Başkan Yardımcısı Nihat Altay, kripto para piyasasının riskli ve tehlikeli bir yatırım aracı olduğunu belirterek, ”Şu anki gibi düşüşler yine olacaktır. Bu kadar keskin olmasa da 2017 ve 2018’de de oldu. Ancak bu kez FED’in kararı ve ABD’deki enflasyon nedeniyle yatırımcı, kripto paradan çıkarak 10 yıllık yüzde 30 net kar elde edeceği tahvile yön çevirdi. Hangi coin’in arkasında ne tür bir projenin olduğundan bihaber kriptoya yatırım yapanlar yeni riskler yaşayacaktır” dedi.