Esad ardında nasıl bir ekonomik enkaz bıraktı?
21.12.2024 - 07:02 | Son Güncellenme:
EKONOMİ SERVİSİ
Suriye’de 2011 yılından beri devam eden iç savaşta koltuğunu Rusya ve İran’dan istediği destek sayesinde koruyabilen Beşar Esad yönetimi aradan geçen 14 yıl içinde ülkesini ekonomik olarak çok büyük zararlar verdi.
Üretim, Sanayi ve kurumlar neredeyse tamamen çöktü. İşte Esad’ın 10 gün içinde devrilmesinin ardından terk ettiği Suriye’de ardında bıraktığı ekonomik koşullar:
■ Suriye ekonomisi 14 yıllık iç savaşta yüzde 85 daraldı.
■ İşsizlik yüzde 57’ye ulaştı, enflasyon yüzde 141.
■ Suriye’nin Gayrisafi Milli Hasılası 2010 yılında 67.5 milyar dolarken 2023 yılında bu rakam 9 milyar dolara geriledi. Aynı dönem içinde 2. bin 800 dolar olan kişi başına ortalama gelir 1.600 dolara düştü.
■ Günlük Petrol üretimi günlük 383 bin varilden 90 bin varile düştü.
■ Dış ticaret hacmi 29 milyar dolardan 4 milyar dolara geriledi.
■ PKK/YPG sayesinde ülke uyuşturucu trafiğinin üslerinden birisi oldu.
■ İç savaş yüzünden ülke genelindeki evlerin yüzde 17.5’i yıkıldı. Bu evlerin yeniden inşa etmenin maliyeti ise 117.7 milyar dolar.
■ Ülke nufusu 1990-2011 yılları arasında 22 milyona ulaşırken, iç savaş yüzündne nüfus 18.5 milyona düştü. 4.8 milyon Suriyeli ülkesini terk etti. 7 milyon Suriyeli ise ülke içinde göçe zorlandı.
■ Suriye poundu 2011-2023 yılları arasında ABD dolarına karşı 270 kat değer kaybetti.
■ Suriye, 2011’de tahmini 25,8 ton altın rezerviyle Orta Doğu’nun altın ve petrol rezervleri açısından önde gelen ülkelerinden biriydi, ama bu rezervlerin büyük bir kısmı iç savaş sırasında tüketildi.
■ Suriye 2010 yılı öncesinde Transparency International tarafından hazırlanan yolsuzluk endeksinde 178 ülke arasında 127. sıradaydı. 2023 yılında 180 ülke arasında 177’inci olabildi.
■ 2021 yılında yapılan hesaplamalara göre Suriye ekonomisini ve altyapısını yeniden inşa etmek en az 250 milyar dolara mal olacak.
■ BM verilerine göre 2024 yılında Suriye’deki 16.7 milyon insan insanı yardıma muhtaç halde yaşıyor. Bu rakam 2023 yılında 15.3 milyondu.
■ Standart bir gıda sepetinin fiyatı 2023 yılında 2013 yılına göre 133 kat arttı.
■ İç savaş öncesinde 1 dolar, 47 Suriye Sterlini idi. Şimdi 1 dolar 15.000 suriye sterlini ediyor.
■ Suriye iç savaş öncesine oranla elektrik üretim kapasitesinni yüzde 50’den fazlasına kaybetti. Resmi rakamlara göre 14 yıllık savaşta ülkenin elektrik yatırımlarından direkt zararı 40 milyar dolar, endirekt zararı 80 milyar dolar oldu.
■ Ülkedeki ekili araziler iç savaş öncesine göre yüzde 25 azaldı
■ Çocukların yüzde 40’ı yerel pazarlarda aile bütçelerine katkıda bulunmak için çalışıyor.
Türkiye nasıl katkı sağlar?
■ İnşaat: Suriye’nin altyapı ve konut üretiminde Türk şirketleri ihaleler alarak ülkenin yeniden inşasında rol oynayabilir. İnşaat malzemeleri de Türkiye’den karayoluyla tedarik edilebilir.
■ Savunma: Suriye ordusu Beşar Esad’ın ülkeyi terk etmesiyle birlikte neredeyse tamamen dağıldı. Ordu karargahları ise geçtiğimiz bir haç hafta içinde İsrail’in hava saldırılarıyla imha edildi. Türkiye savunma alanındaki firmalar aracılığıyla Suriye ordusunun yeniden inşaasında rol oynayabilir.
■ Sağlık: Suruiye’de neredeyse 14 yıldır bir hastane yatırımı yapılmıyor. Ülkenin çoğu kentinde hastane bulmak bile mümkün değil. Türkiye özel hastaneler vasıtasıyla gerek bilgi birikimi gerek uzman kadrosuyla bu boşluğu doldurabilir.
■ Sanayi: Sanayi alanında Türk yatırımcılar ülkede istihdama katkı sağlayabilir.
■ Enerji: Türk şirketleri, güneş ve rüzgar enerji santralleri kurulmasında öncü rol oynayabilir.
