Dövizle ödenen kiraya son verecek hamle

Alışveriş merkezlerinde (AVM) ve diğer ticari gayrimenkullerde dövizle satış ve kiralamaya karşı Hazine ve Maliye Bakanlığı çalışmalarını hızlandırdı.

Bu kapsamda TBMM açılır açılmaz ilk gündem maddelerinden birisinin dövizli kira ve satış olması bekleniyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı hazırladığı çalışmayı TBMM açıldığında hızla Meclis’e sunacak.

Önceki gün Paris ziyareti dönüşü yaptığı açıklamada Türkiye gibi güçlü ülkelerin dolarizasyon sorununu artık geride bırakması gerektiğine dikkat çeken Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, AVM’lerde ve gayrimenkullerde dolarla satış ve kiralamaya karşı harekete geçtiklerini açıklamıştı.

Özellikle yıl içinde döviz kurunun ani hareketleriyle sık sık AVM kiracısı dükkânlar tarafından ya döviz kurunun sabitlenmesi, ya da kiraların TL ile alınması talebi gündeme getirilmişti. Buna göre, yeni düzenlemenin arkasında, 12 aylık 6 milyar euro’yu bulan toplam AVM kirası hesabı var.

AVM’lerden destek

Bakan Albayrak’ın da dikkat çektiği endişelerden biri, ‘dövizle kredi borcu olan AVM yatırımcısı’. Albayrak, kredi riski dövizle ilgili olan portföyü ayıracaklarını söyledi. Buna göre, fonlaması bankalar tarafından dövizle kredilendirilen AVM’lerin muaf tutulması ya da yatırımcılarına destek sunulması gündemde. Ancak yıllar önce yatırımı biten AVM, ya da ‘40 yıllık evini dolarla kiralayanlar’ için yeni düzenleme işleme koyulacak.

Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hulusi Belgü de bakanlık çalışmasında kritik noktalardan birinin ‘dövizle kredi borcu olan yatırımcı’ olduğuna vurgu yaptı. Belgü, “Bu tür durumlarda el birliği yapmalıyız. Ama bunu yaparken yabancı yatırımcıyı kaçırmadan, yerli yatırımcıyı ise cesaretlendirerek yapmak lazım” diye konuştu.

‘Yabancılara engel olmasın’

AVM’de dövizle alınan kirada bir başka dikkat çekilen nokta ise yabancı yatırımcılar... Türkiye’ye gelen direkt yatırımın yüzde 10’u AVM yatırımları ile geliyor. Önemli AVM yatırımcılarından olan JLL Ülke Başkanı Avi Alkaş, bu konuda ‘denge’nin doğru sağlanması gerektiğini belirtti.

Alkaş, “Henüz döviz borcu olan AVM ve yatırımı bitmiş AVM ayrımına gitmek lazım. Bunu Bakan Berat Albayrak da zaten dile getirdi. Bu sektörde dövizle borçlanma çok yoğun olduğu için bir AVM yatırımı ortalama 12 - 15 senede geriye dönüyor. 58 AVM yönetiyoruz. Yabancı yatırımcıyı korkutmamak adına hem hukuki altyapısı çok iyi kurulmalı, hem de bankacılık sistemiyle entegre olarak çalışmalar yapılmalı” diye konuştu.

‘Markalar yurt dışına açılmalı’

Avi Alkaş, Türk markalarının son yıllarda yurt dışı ataklarının çok önemli bir boyut kazandığını anlatırken, çeşitli desteklerle tüm markaların yurt dışına önemli açılımlar yapması ve döviz girdisini artırması gerektiğini kaydetti.

Alkaş, “Türkiye’ye daha çok alışverişçi turist çekmeye çalışırken, mutlaka yurtdışına daha fazla açılmamız lazım. Türk markaların mutlaka dövizle girdi elde etmesini sağlamamız lazım” ifadelerini kullandı.

‘Kazan - kazan modeli isteriz’

Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, perakende sektörü olarak yapılacak çalışmayı çok olumlu bulduklarına vurgu yaparken, uygulamanın perakendeciyi korurken, yatırımcıyı da gözetmesini desteklediklerini ifade etti.

Öncel, “Son 3 yıldır döviz kurunun aşırı yükselmesinden dolayı perakende sektöründe kârlılıklarda ciddi düşüşler söz konusuydu. Türkiye’deki AVM’lerin 3’te 2’sinin yatırımcısı bu konuda ciddi destekte bulunuyorlar.

Devlet destek olsun

Diğer 3’te 1 kısım problemli. Geçen ay günlük kurdan fatura düzenleyen pek çok AVM yatırımcısı oldu. Bizler iki taraflı kazanmak istiyoruz. AVM ve çarşı yaşayacak ki, biz yaşayalım, perakende yaşayacak ki, AVM yaşasın. Ama bir tarafta böyle ciddi bir sıkıntı varken bunu görmezden gelmek mümkün değil” diye konuştu.

“AVM yatırımcısı ‘döviz borcum var’ diye dolar 10 lira olsa 10 liradan mı fatura kesecek” diyen Öncel, “Devletin elinde çok fazla enstrüman var, yatırımcıya avantajlar sağlayabilir, döviz borcu olan desteklenir. Biz artık günlük döviz kuruyla kira ödeyemeyecek durumdayız. Son 2 yılda Türkiye’de 60 AVM yapıldı. Bunların yüzde 90’ında, kiralama ya ciro üzerinden, ya kira ciro oranına bir üst sınır konularak, ya da TL ile yapıldı. 2 yıl içinde yapılan yeni AVM’lerde yatırımcılar TL ile mi kredi aldılar? Hayır” dedi.

‘TL’ye döneriz’

Artaş İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Çetinsaya ise, 4 AVM’leri olduğunu hatırlatırken, 3 AVM’lerinde iki yıl önce Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın çağrısı üzerine ‘TL ile kira’ dönemine geçtiklerini söyledi.

Çetinsaya, “Vadistanbul’da ise döviz olarak devam ediyor. İnşaat zamanında alınmış döviz kredisi var. Döviz olarak kredi ödeyip TL olarak kira almak da bizleri zor duruma sokabilir. Ama yapılacak uygulamanın bunlara göre ayarlanmasıyla elbette burada da TL’ye döneriz” dedi.