Dev üçlüye dev ceza

Mithat Yurdakul - WhatsApp kullanıcılarına getirilen ve uygulandığı zaman tepkiyle karşılanan veri paylaşma zorunluluğuna ilişkin WhatsApp ve çatı şirketi Meta (Facebook) hakkında açılan rekabet soruşturması tamamlandı. Rekabet Kurulu, soruşturma kapsamında Meta’ya 346.7 milyon lira idari para cezası verdi. Cezasının gerekçesi olarak, Facebook, Instagram ve WhatsApp hizmetlerinden toplanan verilerin birleştirilerek rekabeti ihlal etmesi gösterildi.

WhatsApp tarafından geçen sene uygulamaya konan uygulamayla, kullanıcılarına yeni gizlilik sözleşmesini kabul etmeleri yönünde uyarı gönderilmiş, veri paylaşımı kurallarını kabul etmeyenlerin telefonlarından uygulamanın silineceği belirtilmişti. Uygulamanın tepki çekmesinin ardından, WhatsApp’ın veri paylaşımını içeren güncellemesinin, Türkiye’de yürürlüğe girmeyeceği açıklanmıştı. Rekabet Kurulu da düzenlemeyle ilgili rekabet soruşturması başlatmıştı.

Soruşturmada, WhatsApp ile Facebook Inc. arasındaki veri paylaşımının 2016 yılında başladığını belirtilmişti. Veri paylaşımının, sadece WhatsApp’tan diğer Facebook Inc. şirketlerine aktarılması ile sınırlı kalmadığı, Facebook Inc. şirketlerinden herhangi biri tarafından elde edilen verinin de WhatsApp tarafından kullanılabildiği ifade edilirken, Meta temsilcisi ise yeni düzenlemeyle kullanıcılara daha fazla netlik ve şeffaflık sağlanmasının amaçlandığı savunmasını yapmıştı. Soruşturma kapsamında Rekabet Kurulu kararını dün açıkladı.

346.7 milyon lira

Kararda Meta Platforms, Meta Platforms Ireland Limited ve WhatsApp LLC’den oluşan Facebook ekonomik bütünlüğünün kişisel amaçlı sosyal ağ hizmetleri, tüketici iletişim hizmetleri ve çevrim içi görüntülü reklamcılık pazarlarında hâkim durumda olduğuna dikkat çekildi. Bu çevçevede Facebook, Instagram ve WhatsApp hizmetlerinden toplanan verilerin birleştirilmesi ile sosyal ağ hizmetleri ile çevrim içi görüntülü reklamcılık pazarlarındaki rakiplerin faaliyetlerinin zorlaştırıldığı, pazara giriş engeli yaratılarak rekabetin bozulmasına yol açıldığı saptandı. Bu kapsamda Meta Platforms Inc., Meta Ireland Limited ve WhatsApp LLC’ye 346 milyon 717 bin 193,40 TL idari para cezası verilmesine oy birliği ile karar verildi. Karar temel olarak, Meta bünyesindeki sosyal medya şirketlerinin, kişilere ait verileri kendi aralarında paylaştığı, bu verileri kullanarak reklam piyasasında kişileri hedef alan uygulamalarına dayanmış oldu.

Birleştirilme sakıncalı

Kararın açıklanmasından önce yürütülen soruşturma sürecinde de Facebook, Instagram, WhatsApp ve Messenger hizmetlerinden toplanacak olan verilerin birleştirilmesinin sakıncasına dikkat çekilirken, verilerin ayrılması gerektiği vurgulandı. Soruşturma heyeti, Meta bünyesindeki her ayrı hizmet kapsamında elde edilen verinin, o hizmetin iyileştirilmesi ve sadece o hizmetin pazarı ölçeğinde kullanılması gerektiğine dikkat çekti.

Oyun kuralına göre oynanır mı?

Yayın hayatına yeni başlayan Milliyet Gazetesi’nin “Rekabet” dergisinde “Dijital Platformlar Oyunu Kuralına Göre Oynuyor mu?” başlığıyla bir yazı kaleme alan Rekabet Kurumu Daire Başkanı Esin Aygün, yazısında şu noktalara dikkat çekiyor:

“Dijital platformların önemli bir kısmı; bize ait verileri aslında sundukları hizmet bedeli, yani fiyat olarak konumlandırmakta ve özellikle de bu verileri hedefli reklamcılık faaliyetleri amacıyla kullanmaktadırlar. Dijitalleşmenin tüketicilerin ve teşebbüslerin davranışlarını bu denli hızlı dönüştürmesi dikkate alındığında, bu hizmetlerin sunumuna yönelik yaşanan rekabetçi sürecin de artık daha farklı işlediğini söylemek mümkün. Bunun yanı sıra dijitalleşmenin itici gücü olarak kabul edilen veri ve veri sahipliği artık çoğu otoritenin dikkatinde. Karmaşıklaşan dijital hizmetler dünyasında rekabet hukuku uygulamaları grift hal almakta, rekabetin ve tüketici refahının korunması gitgide önemini artıran ve zorlaşan bir alan olarak ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla rekabet kurallarının, sürekli değişen bu yeni düzenle uyumlu olacak şekilde değişmesi, firmaların güçlü konumlarını kötüye kullanmalarının önlenmesi, etkin rekabetin ve yenilikçiliğin teşvik edilmesi için platformlara uygulanacak kuralların uyumlaştırılması, pazarın daha adil işlemesini sağlayacak düzenlemelerin yapılması ve tüketicilerin korunması da giderek artan seslerle dile getirilmektedir. Dünyada rekabet otoriteleri nezdinde yürütülen çalışmalarla aynı doğrultuda olmak üzere, dijital piyasaların düzenlemesine yönelik rekabet hukuku kurallarını tamamlayıcı nitelikte kuralların tespiti ve ülkemiz ihtiyaçları doğrultusunda hayata geçirilmesi için Türkiye’de de mevzuat çalışması başlatıldı. Bahse konu mevzuat çalışmasının tamamlanması ile oyunun kuralları baştan belirlenerek bu sektörlerdeki birçok rekabetçi sorunun öncül olarak önlenmesi ve pazarların daha adil ve yarışılabilir olması sağlanmış olacak.”

Meta: Gizliliği koruyoruz

Meta’dan cezayla ilgili yapılan açıklamada ise Rekabet Kurulu’nun tespitlerine katılınmadığı belirtilerek, “Kullanıcılarımızın gizliliğini koruyor ve insanlara kendi verileri üzerinde kontrol sahibi olma hakkı ve şeffaflık sunuyoruz. Konu hakkında tüm seçeneklerimizi değerlendireceğiz” denildi.

Süreç nasıl işleyecek?

Bundan sonraki süreçte Meta ve paydaş şirketleri, rekabeti önleyici faaliyetlerin giderilmesi ve pazardaki etkin rekabetin tesis edilmesini temin etmek için gerekli tedbirleri almakla yükümlü olacak. 1 ay içerisinde Rekabet Kurulu’na sunacak olan tedbirlerin, 6 ay içerisinde yerine getirilmesi istenecek. Ayrıca ilk uyum tedbirinin uygulanmaya başlamasından itibaren 5 yıllık süre boyunca, Meta ve ilgili şirketler, yılda 1 periyodik olarak Rekabet Kurulu’na rapor sunacak. Düzenlemeye karşı olası yargı yoluyla ilgili süreç ise gerekçeli karar ile netleşecek. Önümüzdeki günlerde Rekabet Kurulu’nun gerekçeli kararının tebliğinden itibaren yargı yolu açılacak ve 2 ay içinde karara karşı başvuruda bulunulabilecek.

Yurtdışında Facebook’a ceza

Şu anda WhatsApp gibi Meta bünyesinde faaliyet gösteren Facebook, geçtiğimiz dönemde Avrupa’da da cezalarla gündeme geldi. Avrupa Birliği Komisyonu 2017 yılında, Facebook’a WhatsApp’ın satın alınması sürecinde sağladığı bilgilerin yanlış, hatalı ve yanıltıcı olduğu gerekçesiyle para cezası verildiğini açıklamıştı. Fransa’da da bu yıl başında, kullanıcıların internet sitelerindeki çerezleri reddetmesini zorlaştırdığı gerekçesiyle Facebook’a 60 milyon euro para cezası uyguladı. ABD Federal Ticaret Komisyonu da (FTC) Facebook’u, 2019 yılında ABD’li 87 milyon seçmenin bilgilerini Cambridge Analytica adlı şirketle paylaşması sebebiyle 5 milyar dolar para cezasına çarptırdı.