Avrupa 2025’e gazsız başladı! Tek alternatif Türkiye
02.01.2025 - 06:50 | Son Güncellenme:
EKONOMİ SERVİSİ
Rusya, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya doğal gaz sevkiyatını dün itibarıyla durdurdu. Avrupa genelinde doğal gaz fiyatı 50 euroya dayandı. Tek alternatif boru hattı güzergâhı olarak TürkAkım kaldı.
Avrupa, 2025 yılına enerji sektöründe büyük bir sıkıntı ile girdi. Rus enerji şirketi Gazprom, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya doğal gaz sevkiyatının durdurulduğunu bildirdi. Gazprom’dan yapılan açıklamada, Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya sevkiyatına ilişkin anlaşmanın bugün (TSİ) 08.00 itibarıyla sona erdiği belirtildi.
Ukrayna’nın söz konusu anlaşmayı uzatmayı reddettiğine işaret edilen açıklamada, “Gazprom, Ukrayna üzerinden doğal gaz tedarik etme fırsatından mahrum bırakılmıştır. Ukrayna üzerinden Rus doğal gazı sevkiyatı gerçekleştirilmiyor” ifadelerine yer verildi.
TEK ALTERNATİF TÜRKİYE
Ukrayna, daha önce bu anlaşmayı uzatmayı düşünmediğini birçok kez açıklamıştı. Ukrayna yönetiminin 2023 sonu için yayımladığı verilere göre, boru hatları ile ülke üzerinden Avrupa’ya taşınan Rus gazı miktarı 2023’te, 2022’ye kıyasla yaklaşık yüzde 28 azalarak 15 milyar metreküpe gerilemişti. Ukrayna’nın söz konusu sözleşme sayesinde yılda yaklaşık 1 milyar dolar, Gazprom’un ise yılda 3 milyar dolardan fazla gelir elde ettiği tahmin ediliyor.
Rus gazını Avrupa’ya taşıyan ana boru hatları Kuzey Akım 1, Kuzey Akım 2 ve Yamal-Avrupa da atıl duruma düşerken Ukrayna’dan sevkiyatın durmasıyla tek güzergâh olarak Türkiye ön plana çıktı. Rusya, halen Karadeniz yatağındaki TürkAkım boru hattı üzerinden gaz ihraç ediyor. Şimdi, Avrupa’nın Rus gazı için tek boru hattı kaynağı “Balkan Akımı” olarak kaldı; bu hat, TürkAkım’dan gelen gazı Romanya, Yunanistan, Kuzey Makedonya, Sırbistan ve Macaristan gibi ülkelere taşıyor.
Ukrayna üzerinden geçen gazın bir kısmının TürkAkım’a yönlendirilmesi mümkün olsa da uzmanlar bunun yalnızca 1-2 milyar metreküplük bir kapasite sağlayabileceğini ifade ediyor. Gazın bu yeni güzergâhlarla Avrupa’ya ulaşması, Sırbistan ve Avusturya gibi ülkelerin bu kaynaktan faydalanmasını sağlayabilir. Ancak transitin durması, Avrupa’daki gaz fiyatlarında artış ve piyasada bölgesel dengesizlikler yaratma riski taşıyor.
FİYAT 50 EUROYA ÇIKTI
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna üzerinden Avrupa’ya doğal gaz akışını sürdürecek bir anlaşmanın yıl sonuna kadar gerçekleşmesi olasılığının bulunmadığını söylemesinin ardından Avrupa doğalgaz fiyatları tarihi seviyelere çıktı. Avrupa ölçütü olarak kabul edilen Hollanda TTF doğal gaz sözleşmesi, dün Ekim 2023’ten bu yana en yüksek seviye olan 50 euroya ulaştı. Yüzde 5’e varan bir artış kaydeden doğal gaz fiyatları küçük bir düşüşle dün MWh başına 49,725 eurodan işlem gördü.
MOLDOVA ZOR DURUMDA
AB, 2022 yılında Ukrayna savaşıyla alternatif enerji kaynağı arayışına girdi. Slovakya ve Avusturya gibi Ukrayna üzerinden Rus gazının kalan alıcıları da alternatif tedarik imkanları buldu. Ancak bir zamanlar Sovyetler Birliği’nin bir parçası olan Moldova, bu durumdan en kötü etkilenen ülke oldu. Önlem almayan Moldova’da dün itibarıyla ısınma ve sıcak su sıkıntısı başgösterdi. Enerji şirketi Tirasteploenergo, abonelerine “Bütün aile bir odada toplanın. Sadece tek odayı ısıtın, kalın giyinin ve üzerinizi battaniye ile örtün” tavsiyesinde bulundu. Yetkililer Moldova’nın gaz kullanımını üçte bir oranında azaltmak için önlemler alması gerektiğini belirtiyor.
15 MİLYAR METREKÜP
Rusya’nın Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gerçekleştirdiği doğal gaz sevkiyatının kapanması, Avrupa piyasasından yıllık yaklaşık 15 milyar metreküp gazın çekilmesine neden olacak. Uzmanlar, transitin sürdürülmesi için üç olası senaryoyu gündeme getiriyor: Avrupa’dan bağımsız bir şirketin gazı Ukrayna üzerinden taşıması, gazın mülkiyet devri noktasının Rusya-Ukrayna sınırına taşınması veya gazın menşeinin farklı bir ülke olarak gösterilmesi.
İRAN BİLE GAZ ARIYOR
İran, doğal gazda dünyanın en büyük ikinci, petrolde ise dördüncü büyük rezervlerine sahip. Buna rağmen iç talebe yetişemediği için zorluk çekiyor. Elektrik kesintileri yüzünden ülkede okul ve kamu kurumları kapatıldı. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, evlerde ısıyı iki derece düşürmelerini istemişti. İran krizi aşabilmek için Türkmenistan’dan doğal gaz ithal ediyor.
DEPOLAR YÜZDE 90 DOLU
AB ülkeleri, Rusya-Ukrayna savaşının başlamasının ardından kış mevsiminde enerji krizi yaşamamak için Gaz Depolama Yönetmeliği hazırladı. Norveç, AB’nin önde gelen tedarikçisi oldu. Gaz depolama seviyelerinin 19 Ağustos itibarıyla 1.025 TWh veya depolama kapasitesinin yüzde 90’ına (yaklaşık 92 milyar metreküp (bcm) doğal gaza eşdeğer) ulaştığını gösteriyor.
DOĞAL GAZ BAĞLANTI VE HİZMET BEDELLERİNE ZAM YAPILDI
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), doğal gaz dağıtım bağlantı ve hizmet bedellerinin üst sınırlarına düzenleme yaptı. Düzenleme kararı Resmi Gazete’de yayınlandı. Karara göre doğal gaz dağıtım şirketlerinin 2025 yılı için uygulayacağı abone bağlantı bedelinde üst sınır 6 bin 154 lira olacak. İlave abone bağlantı bedeli 100 metrekare için 5 bin 353 lira, bağlantı kontrol ve onay bedeli ilk 100 metre için 3 bin 471 lira olarak belirlendi. Ön ödemeli sayaç değişim bedeli 1630 lira, sayaç açma kapama bedeli 157 lira olarak tespit edildi. İç tesisat işlem bedeli ise 92 lira ile 2 bin 118 lira arasında değişecek.
