Uzunluk Ölçü Birimleri Nelerdir? Ölçü Birimlerinin Tarihi Gelişim Süreci
30.06.2020 - 02:26 | Son Güncellenme:
Bir cismin veya varlığın, gidilecek yolun uzunluğunu bilmek için belirli ölçülerden yararlanılıyor. Uzunluk ölçüleri her ne kadar matematik konusu olsa da pratik yaşamda insanların en çok işine yarayan bilgilerdendir. Ölçü alınması gereken birçok alan ve sektörde uzunluk ölçülerinden yararlanılıyor. Uzunluk ölçülerini doğru olarak öğrenip, günlük hayatınızda doğru şekilde kullanabilirsiniz. Uzunluk ölçülerinin neler olduğunu, tarihsel gelişim sürecini sizler için derledik.
Uzunluk ölçüsü birimi denilince ilk akla metre gelir. Fransızca kökenli olan bu kelime, dilimize de aynı şekilde geçmiştir. Dünya üzerinde geçerli olan uzunluk ölçüsü birimi metredir. Yard, mil gibi uzunluk ölçüleri alternatif olarak kullanılsa da, metre cinsinden ifade ediliyor.
Metrenin Katları Nelerdir?
Uluslararası Ölçüm Sistemi’nin uzunluk ölçümü birimi metredir. Ölçülerin yanında “m” olarak gösterilir.
1 metre, ışığın boşlukta 1/299,792,458 saniyede aldığı yol olarak tanımlanıyor. Bu tanım dünyanın çeşitli laboratuvarlarında yapılabilen hassas ölçümlerin birbirleriyle karşılaştırılabilmesi amacıyla kabul edilmiştir.
Metrenin askatları ve üstkatları bulunuyor. Askatları; desimetre (dm), santimetre (cm) ve milimetredir (mm). Üstkatları ise; dekametre (dam), hektometre (hm) ve kilometredir (km).
Metre birimini askatlarına çevirirken, her basamakta 10 ile çarpıyorsunuz. Üstkatlarına çevirirken her basamakta 10 ile bölüyorsunuz.
1 m= 10 dm, 100 cm, 1000 mm, 0,1 dam, 0,01 hm, 0,001 km’dir.
Uzunluk Ölçü Birimlerinin Tarihsel Gelişimi
Standart uzunluk ölçü birimi olarak metre kabul edilmeden önce, toplumlar, birbirinden farklı ölçü ve tartı birimleri kullanıyorlardı. Avrupa ülkelerinde yard, inç, aunesin vb. ölçü tartı birimleri kullanılıyorken Osmanlı topraklarında okka, arşın vb. birimler kullanılıyordu.
18. yüzyıla gelindiğinde toplumlara arası ilişkiler sıkılaşmaya ve ticari faaliyetler artmaya başladı. Başta Fransa olmak üzere birçok ülke ölçü ve tartılarda karmaşayı kaldırmak ve birlik sağlamak adına çalışmalar başlatıyorlar.
İlk ciddi adımı 1790’da Fransa Bilimler Akademisi atıyor. Dunkirk-Barcelona üzerinden geçen meridyenin 1/40.000.000'ini yeni referans uzunluk olarak kabul edip, bunun üzerinden ölçü birimi oluşturuyorlar. Birimin adını da Yunanca Metron’dan alarak metre olarak kabul ediyorlar. Tasarı 1795’de Fransa hükümeti tarafından kabul edilerek, 1799’da ilk prototip hazırlanıyor. 1837’de Fransa’da Ölçü ve Ağırlıklar Kanunu ile uzunluk ölçüsü olarak metre tek geçerli birim kabul ediliyor.
Osmanlı Devleti Metreyi İlk Kabul Eden Devletlerden
Fransa, metreyi uzunluk ölçüsü birimi olarak kabul ettikten sonra dünya ülkelerine dağıtıyor. 1869’da 12 Avrupa ülkesi metreyi kabul ediyor. Avrupa’daki gelişmeleri yakından takip eden Osmanlı Devleti, Sultan Abdülaziz döneminde 1869’da metrik sistemi kabul ediyor.
