Tezkire Nedir, Özellikleri Nelerdir? Tezkirenin Bugünkü Karşılığı Nedir?

Tezkire eski dönemlerde kullanılan bir kelime olduğundan günümüzde tezkire kelimesi biyografi olarak kullanılmaktadır.

Tezkire Nedir?

Eski dönemlerde belirli bir meslek veya dalda uzmanlaşmış kişilerin özelliklerini yahut hayatlarını anlatan eserler için tezkire bu eserlerin belirli grup ve kümeleri içermesine de tezakir denilmektedir. Örneğin eski dönemlerde tezkiretül şuara olarak bilinen eserin karşılığı şairler tezkeresi olarak bilinmektedir. Günümüzde belirli bir döneme ait şairlerin biyografileri olarak anlaşılmaktadır.

En bilinen tezkireler 16.yüzyılda yazılmaya başlanmıştır. En önemlileri Mecalisün Nefais, Heşt Bihişt, Latifi Tezkeresi, Kınalızade Tezkeresi, Beyani Tezkeresi, Gülşeni Şuara, Meşairü Şuara olmaktadır.

Tezkirenin Bugünkü Karşılığı Nedir?

Tezkirenin günümüzdeki karşılığı biyografi olarak kullanılmaktadır. Tezkireler aynı zamanda edebi eserlerdir. Yazılışlarında edebi eser nitelikleri bulunduğu gibi bir de araştırma niteliği de taşımaktadır.

Tezkireler içerisinde objektif veya subjektif özellikler bulunabildiği gibi ilk dönemlerde yazılan tezkerelerin rapor niteliği taşınmasında ötürü daha çok objektif olduğu bilinmektedir. Tezkire veya tezakirler uzmanlaşılmış konu hakkında bilgileri elde etmek veya alanında uzman olan kişinin özelliklerini göstermeyi amaçlamaktadır.

Tezkireler belirli dönemlerde edebi tenkit için kullanılmakta veya eleştiri içererek belirli alanda daha da uzmanlaşmanın gereklerini ortaya koymaktadır. Tezkireler kullanıldıkları her alanda ortak olarak bilgi vermelerinin yanında yazıldıkları alanda gerekli düzenleme yapılmasını da sağlamayı amaçlamaktadır.

Günümüzde yazılan edebi veya araştırma yazılarında tezkire isminin kullanılmamasının nedeni tezkire kelimesinin Arapça kökenli bir kelime olarak daha çok tercih edilmemesidir. Aynı zamanda tezkire eserler dönemin tüm özelliklerini yansıtan eserler olduğu için günümüzde daha çok alanında uzmanlaşma konusu antoloji kapsamında incelenmektedir. Yapılan her araştırma ve edebi olarak incelemeler biyografi, antropoloji, eleştiri gibi kelimeler kullanılarak ifade edilmektedir.

Kısaca tezkirenin bugünkü karşılığı ise klasik Türk edebiyatı şair ve yazarlarının şiirlerini kapsayan ayrıca edebiyatlarını kapsayan edebiyat antolojisi olarak kabul edilmektedir. Tezkireler tarihi olarak önemli kaynak ve bilgiye erişim niteliğinde olan eserlerdir. Tezkirelerin bazılarında ayrıntılı bilgiler yer almakta böylelikle tarihi belge niteliğinde eser olarak değerlenmektedir. Tezkirelerin kullanımları yerini güncel kelimelere ve ifadelere bırakmaktadır. Tezkirelerin incelenmesi açısından edebi eser veya tarihi kaynak olarak iki şekilde incelenmesi uygun olmaktadır.