Ruzname Nedir? Osmanlıda Ruzname Defteri Nasıl Kullanılmıştır?
24.02.2021 - 14:58 | Son Güncellenme:
Farsça kökenli bir sözcük olan ruz, gün ve gündüz anlamına gelir. Ruzname ise günlük ve gazete manasında kullanılır. Osmanlı'da maliye katipleri tarafından yazılan ruznamelerde gelir ve giderler gün gün yazılırdı. Bu deftere bakılarak bütçe açıkları tespit edilir ve gerekli mali düzenlemeler yapılırdı. Ruzname hangi anlamlara gelir? Osmanlı İmparatorluğunda ruzname defteri nasıl kullanılırdı? Merak edilen tüm soruların cevaplarını sizler için derledik.
Osmanlı Sarayında maliye katipleri tarafından doldurulan ruznamelere sadece padişah ve vezirin erişim izni vardı. Birçok Osmanlı sultanı, ruznameleri kontrol ederek, ekonomik yaptırımlar uygulamış ve gereksiz harcamaları kısarak devletin ekonomisini düzeltmeye çalışmıştır. 1648 - 1687 yılları arasında tahtta kalan IV. Mehmet, bu padişahlardan biridir.
Ruzname Nedir?
Gün ve gündüz anlamına gelen ruz, genellikle ''şeb u ruz'' yani ''gece gündüz'' şeklinde kullanılırdı. Bunun dışında ruznamenin birçok farklı anlamı mevcuttu.
Birinci Anlamı: Günlük.
Ruzname türündeki eserler, yazarların ve şairlerin günlük olaylar karşısındaki duygu ve düşüncelerini, gözlemlerini ve izlenimlerini sade bir dille kaleme aldığı eserlerdi.
İkinci Anlamı: Günlük Gazete.
Osmanlıcada ruznamenin bir diğer anlamı gazetedir. Gazetede günlük olaylar yayımlandığı için bu ismi almıştır.
Üçüncü Anlamı: Yevmiye Defteri
Osmanlı Sarayında tutulan ruzname ise hem maliye hem de yevmiye defteri olarak kullanılıyordu. Cülus bahşişleri ve maaşlar da bu deftere kaydedilirdi.
Osmanlı Devletinde Ruzname Defteri Nasıl Kullanılırdı?
Ruzname, padişah ya da vezirin görevlendirdiği görevliler tarafından kullanılırdı. Gelir gider hesaplarının yanı sıra önemli olaylar tarihleri ile birlikte bu deftere yazılırdı. Bu olayların saray erkanı ve halk tarafından nasıl karşılandığı da deftere yazılan bilgiler arasında yer alıyordu.
Defter, belli başlı zamanlarda padişahın huzuruna getirilirdi. Padişah, ruznameyi okuduktan sonra özellikle ekonomide belli başlı yaptırımlar uygulayabilirdi.
