İlkokula başlayacak çocukların okula uyum süreci nasıl ilerlemeli?

İlkokul 1.sınıfa başlamak çocuklar için olduğu kadar, anne ve babalar için de ayrı bir mutluluk ve heyecandır. Okul, çocuğun ailesinden ayrılarak sosyalleşme sürecini yaşadığı ilk temel kurumdur. Çocuk, okul ortamında ilk olarak ailesi haricinde dış çevreyle ilişkide bulunarak, diğer bireylerin kendi yaşamındaki yerini oluşturur. Aileden ve evden ilk uzaklaşma, kuralları olan farklı bir sosyal ortama ilk kez girme ve bunun bir parçası olma, okul hayatına başlangıcın en özel ve önemli getirileri olarak karşımıza çıkmaktadır.

ÖNCE KENDİNİZİ OKULA HAZIRLAYIN

Okula başlangıç döneminde, çocukla temas eden her yetişkinin (anne, baba, anneanne, dede...) çocuğa karşı olan yaklaşımı büyük önem taşımaktadır. Aileler, çocuklarının bu süreçteki heyecanının kaygıya dönüşmemesini ve çocukların minimum düzeyde kaygı yaşamasını ister. Burada göz önünde bulundurmamız gereken nokta; çocuklarımızın sözlerimize dikkat ettiği kadar olaylar ve yenilikler karşısındaki tepkilerimize, hislerimize, tutum ve davranışlarımıza da dikkat ettiği ve bunlardan anlamlar çıkardığıdır.

Okulun ilk günlerinde, anne-baba ya da aile büyükleri olarak kendi sakinliğinizi korumanız; kaygılarınızı çocuklarınıza sözlü ya da sözsüz mesajlarla hissettirmemeniz önemlidir çünkü korku ve kaygı bulaşıcıdır ve çocuklar biz büyüklerin bu duygularından kolayca etkilenebilirler.

Ayrıca, büyüklerin çocuğa aşırı bağımlı olması, çocuk eve geldiğinde okulla ilgili çok detaylı ve fazla soru sorulması, yaşadığı problemleri dinlemekten çok üstlenmek ve çözmeye çalışmak gibi koruyucu tutumların da çocuktaki korku ve kaygıları beslediği görülmektedir.

Ata Koleji Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Birimi, okul uyum sürecinde aşağıdakilere benzer ifadelerin kullanılmaması konusunda velileri uyardı

• Eğer ağlarsan giderim.
• Kimseye kendini sevdirmez, çok çekingendir.
• Şımarıklık yapma!
• Sen artık büyüdün, neden ağlıyorsun?
• Şimdi sınıfına git, akşama senin için ne almamı istersin?
• Ağlarsan akşama gelip seni almam.
• Böyle davranırsan bu okulda kimse seni sevmez.
• Bugün okulda kalırsan yarın okula gitmeyebilirsin.
• Galiba sen okula alışamayacaksın.
• Acaba bugün başlamasan mı?
• Arkadaşların seni sevdi mi?
• Öğretmenin sana iyi davrandı mı?

ÇOCUĞUNUZA GEREKEN BİLGİLERİ NET VE DOĞRU BİR ŞEKİLDE AKTARIN

Belirsizlik, biz yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da kaygıyı arttıran en büyük etmenlerden biridir. Tanıdık olmayan, yeni bir ortama girecek çocuğunuzun;

• Okulda günlük rutinlerinin nasıl olacağını,
• Kiminle olacağını,
• Ne zaman sizden ayrılacağını
• Sizinle tekrar ne zaman birlikte olacağını aileden duymak, çocuğunuzun size olan güvenini arttıracaktır.

Bir sonraki gün için gerekli okul hazırlıklarının (çanta-okul kıyafetleri v.b.) akşamdan tamamlanması, ertesi sabahın telaşlı geçmesini önler. Çocuğunuz birkaç hafta içinde bu düzene uyum sağlar ve giderek sabahları okula hazırlanması daha az zaman alır.

Uyku saatlerinin düzenli oluşu ve zamanında yatıp kalkması sabah hazırlıklarını gerginlikten uzak tutacaktır. Böylece evden çıkarken sakin ve telaşsız bir ortam oluşur.

OKUL HAZIRLIĞINA ÇOCUĞUNUZU DAHİL EDİN

Çocuğunuz okula başlayacağı için yapılacak kırtasiye alışverişleri, kıyafet alışverişleri ve evdeki düzenlemeleri çocuğunuzla birlikte, çocuğunuza seçme hakkı vererek yapmanız çocuğunuzun okula karşı pozitif duygular beslemesini sağlayacaktır. Bu anları birlikte keyifli bir şekilde geçirmeye çalışın.

OKUL ZAMANI RUTİNLERİNİ HAYATA GEÇİRİN

Okula başlangıç ile çocuğunuzun uyuma ve uyanma ve kahvaltı saatleri daha belirgin bir çerçevede gerçekleşmeye başlayacaktır. Okul açılana kadar uyku öncesi ve uyanma sonrası rutinleri oluşturarak çocuğunuzun bu değişime keyif alarak uyum sağlamasını kolaylaştırabilirsiniz. 

Uyuma saatinden belli bir süre öncesinde okul çantasını ve kıyafetlerini hazırlama, pijamaları giyme, diş fırçalama, masal dinleme gibi rutinleri gerçekleştirmeniz, uyandığında ise küçük bir sohbet ile birlikte kahvaltı etmeniz çocuğunuza işleyen süreci sevdirecek ve güne daha keyifli başlamasını sağlayacaktır.

AİLELER İÇİN OKULUN İLK GÜNÜNE DAİR İPUÇLARI

Okulun ilk gününün diğer günlerden daha yoğun duygular içermesi hem sizin hem de çocuğunuz için oldukça doğal ve normal olacaktır.
Ancak çocuğunuzun yaşayabileceği kaygıyı tetiklememek adına, çocuğunuza okulun ilk gününün en az diğer günler kadar normal olduğunu hissettirmek gerekir.

Çocuğunuz onu bıraktığınız anda tedirgin görünmeye başlarsa kendini iyi hissedeceğini, her şeyin yolunda gideceğini ona anımsatın. Sınıftaki diğer arkadaşlarının da onunla benzer duygular yaşayabileceklerini, öğretmeninin kendisini sabırsızlıkla beklediğini söyleyebilirsiniz.

“Bunda kaygılanacak bir şey yok” demek yerine “Seni anlayabiliyorum. Biliyor musun ben de okula ilk gittiğimde çok heyecanlanmış, hatta annemi özlerim diye birazcık korkmuş ve üzülmüştüm, bu çok normal. Ama ben seni öğretmenlerin ve yeni arkadaşlarının yanına bıraktıktan sonra burada güzel vakit geçirmen için gideceğim, okulun bittiğinde ise heyecanla seni bekliyor olacağım.” demeniz, çocuğunuzun anlaşıldığını hissetmesine ve duygularını düzenleyebilmesine yardımcı olacaktır.

Ayrılırken ağlarsa, sakin ve net bir tavırla okula gitmesi gerektiğini ve zamanla kendini daha iyi hissedeceğini söyleyebilirsiniz.

Vedalaşma süresini uzun tutmayın. Sınıf önünde beklemeniz çocuğunuzu daha fazla kaygılandırıp uyum sürecini uzatacaktır. Çocuğunuz üzgün görünse bile ayrılma konusunda tereddüt hissetmeyin.

Çocuğunuzun ayrılmakta zorlandığı bir kişi yerine, daha rahat ayrılabildiği kişilerce okula bırakılmasını planlayın.

Okul bittiğinde eve nasıl döneceği ve evde onu kimin karşılayacağı ile ilgili net bilgiler verin. Özellikle kaygılı çocuklar, birinin evde kendisini karşılamayacağı düşüncesiyle, okula gitmek istemeyebilir.

OKULDAN EVE GELEN ÇOCUĞUNUZA DUYGULARINI İFADE EDEBİLMESİ İÇİN FIRSAT YARATIN

Çocuğunuz okuldan geldi ve sizler de büyük bir merak içerisindesiniz. Aklınızda “Acaba okulu sevdi mi?”, “Ağladı mı? “Öğretmeni nasıl davrandı?” gibi sorular olabilir.

Okulla ilgili sohbetlerinizde “Sıkıldın mı? “Okuldan korkma” gibi olumsuz İfadelerden kaçınmaya çalışın. Bunun yerine; merakımızı giderecek ve çocuğumuzun okul ile ilgili duygularını dile getirmesine zemin hazırlayacak soru örnekleri verecek olursak;

• Sence bugün okulda olan en iyi-en kötü şey neydi?
• Eğer seçme şansın olsaydı, sınıfta kiminle otururdun, oynardın?
• Okuldaki en beğendiğin yer neresi?
• Bugün herhangi birine nasıl bir yardımın dokunmuştur acaba?
• Bugün en çok ne zaman mutlu/mutsuz hissettin?
• Sence okulda neyi daha çok öğrenmelisin?
• Öğretmeniniz size en çok neyi öğretmek istiyor sence?
• Sınıfınızdaki en komik kişi kim, neden?
• Eğer yarın sınıf öğretmeni sen olsaydın, neler yapardın?
• Bugün okulda kalemlerini kullandığın 3 farklı zamanı anlatır mısın?

Büyük hayallerin sağlıklı başlangıçlara ihtiyacı vardır!

Çocuğunuzun okula başlangıçta yaşayabileceği sorunlarla alakalı, rehberlik ve psikolojik danışma birimi, sınıf öğretmeni ve idare ile iş birliği ve iletişimde olun. Karşılıklı yapılan bilgi alışverişleri evde ebeveynlere, okulda öğretmenlere ve öğrencilerimizin okuldan aldığı doyuma ve mutluluğa katkısı olacaktır.