Eski Anadolu Türkçesi Dönemi Nedir? Eserleri, Dil, Ses Bilgisi Ve Biçim Özellikleri
24.03.2022 - 04:49 | Son Güncellenme:
10. yüzyılda Anadolu Selçuklu Devleti'nin kurulmasıyla başlayan ve 15. yüzyılın ikinci yarısına kadar devam eden döneme Eski Anadolu Türkçesi Dönemi denir. Bu dönemde yaşamış olan Karacaoğlan ve Yunus Emre gibi büyük halk ozanları Türkçenin gelişiminde önemli rol oynamıştır. Eski Anadolu Türkçesi dönemini eserleri, dil, ses bilgisi ve biçim özellikleri ile detayları derledik.
Eski Anadolu Türkçesi Döneminin en önemli özelliklerinden biri dilin, yabancı kelimelerden korunması, arı ve sade bir dil kullanılmasıdır. Bu dönemde kaleme alınan mesnevilerde ve manzum eserlerde de halkın anlayacağı, sade bir dil kullanılması, edebiyatın geniş kitlelere ulaşmasını sağlamıştır.
Eski Anadolu Türkçesi Dönemi Nedir?
10. yüzyıl ile 15. yüzyıl arasındaki 500 yıllık döneme Eski Anadolu Türkçesi Dönemi denir. 15. yüzyıldan sonra divan edebiyatının etkisiyle Arapça ve Farsça kökenli bir sözcük dilimize geçmiştir. 1400'lü yılların ikinci yarısından sonra eski Anadolu Türkçesi yerine Osmanlı Türkçesi kullanılmaya başlanmıştır.
Osmanlı Türkçesi, daha ağır ve süslü bir dil olup ikili, üçlü tamlamalardan oluşur. Bu dönemde ''na'', ''bi'' gibi Farsça kökenli ekler de kelimelerin başına getirilerek yeni kelimeler türetilmiştir. Necati Beg'in başlattığı Türk-i Basit akımı da bu dönemde Türkçenin gelişmesinde etkili olmuştur.
Eski Anadolu Türkçesi Eserleri
1- Yunus Emre Divanı
2- Hamdullah Hamdi - Yusuf ve Züleyha
3- Ali Şir Nevai - Bedayi'ül Vasat
4- Aşık Paşa - Garipname
5- Harezmli Hafız - Divan
6- Mesihi Divanı
Eski Anadolu Türkçesi Dil, Ses Bilgisi ve Biçim Özellikleri
1- Eski Anadolu Türkçesi döneminde bazı kelimelerin yazılışı ve telaffuz, günümüzdeki kullanımından farklıdır.
Örnek Kelimeler:
Gice - Gece
Nece - Nice
Nite - Niçin
Egerçi - Eğer
Meger - Meğer
Kangı - Hangi
2- Bu dönemde de ''büyük ünlü kuralına'' bakılmıştır.
Örnekler:
Eşek - İki harfi de ''e'' olduğu için büyük ünlü kuralına uyar.
İnek - Kelimedeki ''i'' ve ''e'' harfleri ''ince ünlüler'' arasında yer aldığı için büyük ünlü kuralına uyar.
3- Eski Anadolu Türkçesi döneminde, halk ozanları ve tekke şairleri tarafından en çok kullanılan kelimeler ve anlamları şu şekildedir:
Gussa - Gam, keder
Acığ - Sancı, dert
Görklü - Güzel, âlâ,
Balkı - Işık, parıltı
Yahşi - Güzel
Yalabık - Parlak
Ezinti - Kalpte hissedilen derin üzüntü
Çeki - Sıkıntı
Sayrı - Hasta
Köhne- Eski, yıpranmış, viran, harap
Kunt - Sağlam, dayanıklı, güçlü
