Zencani için yolun sonu idam sehpası

İran’ın petrol parasından 2.7 milyar doları zimmetine geçirdiği suçlamasıyla 3 Ekim 2015 beri cezaevinde tutulan işadamı Babek Zencani için mahkeme idam kararı verdi. İddianamede, Zencani’ye dolandırıcılık, sahtekarlık ve kara para aklama gibi çeşitli suçlamalar yöneltilerek işadamının “yeryüzünde fesat çıkarmaktan” (fesat fil arz) suçlu bulundu. İran’da en ağır suç kabul edilen ‘yeryüzünde fesat çıkarma’nın cezası ise idam olarak düzenlenmiş durumda. Zencani için verilen kararın temyiz hakkı bulunmuyor.

İran’ın en zenginiydi
Reza Zarrab’ın ortağı olarak bilinen işadamı Babek Zencani, İran devletini şirketleri aracılığıyla aktardığı petrol gelirleri sayesinde 2.7 milyar dolar dolandırma suçlamasıyla Aralık 2013’te tutuklanmıştı. Zencani ise iddiaları reddediyordu.
İran’ın en zengin insanlarından biri olan Zencani, servetini eski cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad’ın döneminde elde etti. İşadamı, Ahmedinecad döneminde ambargo altında olan İran’ın petrolünü satmasını sağlayan güçlü bir ‘aracıydı’. İran’ın petrol yaptırımlarından kaçınmasını sağladığı gerekçesiyle ABD ve Avrupa Birliği tarafından kara listeye alınmıştı. Yasadışı yollarla servet elde eden Zencani’nin yargılanması, yolsuzluğa savaş açan reformcu Hasan Ruhani’nin 2013 yılında İran Cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından mümkün oldu. Ruhani, hükümetinden, Ahmedinecad döneminde yaptırımlardan yararlanarak yolsuzluk yapan ‘ayrıcalıklı’ isimlerin peşine düşmelerini istedi. Zencani 2013’te BBC’ye verdiği röportajda ise siyasi bağlantıları olduğunu reddederek “Siyasi hiçbir şey yapmıyorum, sadece iş yapıyorum” demişti.

Serveti 13.5 milyar dolar
Zencani ilk olarak Tacikistan Merkez Bankası üzerinden İran Petrol Bakanlığı’na 2 milyar euro’luk sahte senet gönderdiği gerekçesiyle gözlatına alındı, daha sonra hakkındaki suçlamalar katlanarak büyüdü. Zencani, gözaltına alınmasından önce, uluslararası yaptırımlar nedeniyle hükümete borçlu olduğu 1.2 milyar doları teslim edemediğini öne sürmüştü. Yargılandığı dava sırasında, Birleşik Arap Emirlikleri, Malezya ve Türkiye’de bulunan şirket ağı sayesinde 2010 yılından beri İran hükümeti adına milyonlarca varil petrol sattığını kabul etmişti. Zencani, Dubai’den kozmetikten havacılık ve bankacılığa uzanan sektörlerde faaliyet gösterek 60 şirketi yönetiyordu. Zencani’nin İngiliz vatandaşı işadamı Mehdi Shams aracılığıyla Onur Air’i aldığı iddia edilmişti. 2013’te satılan Onur Air, Mayıs 2015’te eski sahibine dönmüştü.
Kısa bir süre önce yapılan son duruşmada, savcılar Zencani’nin hâlâ hükümete petrol gelirinden elde ettiği 2.7 milyar dolardan fazla borcu bulunduğunu belirtti. Zencani, mâl varlığını 13.5 milyar dolar olarak açıklamıştı. Dün görülen dava ise nadir rastlanan şekilde, kamuya açık düzenlendi.
İran’a yönelik yaptırımlar dünya güçleri ile varılan anlaşma kapsamında ocak ayında kaldırıldı. İran Petrol Bakanı Bican Zanganeh, yabancı yatırımcılara aracılarla iş yapmaktan kaçınmalarını tavsiye etmiş, aracıları “yolsuz parazitler” olarak nitelendirmişti.

Makam şoförüydü
Babek Zencani; 1970’lerde Tahran’da doğdu, Türkiye’de üniversite eğitimi aldı. 1999 yılında İran Merkez Bankası Başkanı’nın makam şoförü olarak çalışıyordu. Ticaret hayatına koyun postu satarak başladı. 2013’te İstanbul Atatürk Havalimanı’na Gana’dan gelen ve taşıdığı 1.5 ton altınla 18 gün bekletilen uçağın Zencani ile bağlantısı ortaya çıkmıştı. Zencani altının ‘sahte çıktığını’ öne sürmüştü.