Wagner isyanı sonrası gözler bu isimlerde! Putin kime güvenecek?
29.06.2023 - 06:35 | Son Güncellenme:
Wagner paralı asker grubunun Moskova'ya karşı isyanı, geçtiğimiz haftanın en önemli gündem maddelerindendi. Wagner güçlerinin Moskova’ya kilometreler kala durması ve Prigozhin’in geri adım atmasının ardından isyan şimdilik son bulmuş olsa da bundan sonraki süreçte Putin’e yakın isimleri çok zor günler bekliyor.
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr - Bünyesinde paralı askerleri istihdam ettiği bilinen Rusya merkezli güvenlik şirketi Wagner Grup, bu zamana kadar Afrika, Orta Doğu ve Ukrayna başta olmak üzere birçok defa dünyanın farklı bölgelerinde varlık göstermesiyle gündeme gelmişti. Ancak Wagner’i tüm dünyanın tanımasını sağlayan olaylar ironik şekilde Rusya’nın kalbinde yaşandı. Özellikle Ukrayna’nın doğusundaki Bakhmut şehrindeki çatışmalarda Ukrayna ordusuna karşı verdiği ağır kayıplarla bilinen Wagner güçlerinin lideri Yevgeni Prigozhin, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ile Genelkurmay Başkanı Valeriy Gerasimov'u sık sık hedef alıyordu. Üst düzey isimler arasında aylardır süren restleşme 23 Haziran’ı 24 Haziran’a bağlayan gece itibarıyla farklı bir evreye geçiş yaptı ve Wagner güçleri Rusya'nın güneyinde bulunan Rostov şehrinin kontrolünü ele geçirerek Başkent Moskova’ya yürümeye başladı.
Prigozhin, Belarus Devlet Başkanı Lukaşenko aracılığıyla Kremlin ile anlaştığını duyurduğunda Wagner birlikleri ciddi bir direnişle karşılaşmadan yüzlerce kilometre yol gelmişti ve Moskova’ya yaklaşık 200 kilometre mesafede bulunuyordu. Wagner isyanı en azından şimdilik sona ermiş görünüyor ancak birçok uzmana göre yaşananlar Putin’in 20 yılda inşa ettiği ‘sarsılmaz’ imajını önemli ölçüde zedeledi. Putin yönetimine karşı yapılan bu meydan okuma karşısında, üst düzey Rus yetkililer büyük ölçüde Rus liderin etrafında toplanmış olsa da bu durumun ilerleyen dönemde nasıl şekilleneceği büyük merak konusu. Nitekim Wagner isyanının ardından özellikle güvenlikten sorumlu isimleri zorlu günlerin beklediği düşünülüyor. İşte Putin'in en yakınındaki o isimler.
'GÖLGE LİDER' DMITRY MEDVEDEV
Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dmitri Medvedev, 2008 yılında dört yıllık bir dönem için Devlet Başkanı olarak Putin'in yerine geçti. Bu süre zarfında Putin, Rusya Başbakanı olarak görev yaptı ve birçok kişiye göre başbakanlık sadece sembolik bir görevdi. Putin, başbakanlığı süresinde Medvedev’in arkasındaki ‘gölge lider’ oldu ve gücü elinde tutmaya devam etti. Medvedev’in başkanlık yaptığı dönem, Rusya'nın Batı ile yakınlaştığı bir geleceğe dair umutları artırdı. Ancak Rusya bu dönemde 'yakın çevre' politikasını gerekçe göstererek Gürcistan’la savaştı. 2012'de yapılan seçimlerde başkanlık koltuğunu tekrar Putin’e bırakan Medvedev Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcılığı görevinin verildiği 2020 yılına kadar Başbakan olarak görev yaptı. Medvedev, Ukrayna savaşının başından bu yana Telegram üzerinden yaptığı paylaşımlarla savaşın savunucularından oldu ve hatta Putin'i anavatanının düşmanlarına nükleer bomba atmaya çağırdı.
Medvedev, Wagner birliklerinin Moskova’ya ulaşmaya çalıştığı sırada yaptığı paylaşımlarda, "İnsanlık henüz büyük bir nükleer cephaneliğin haydutlar tarafından kontrol edildiğini görmedi. Böyle bir kriz sadece bir ülkenin sınırlarıyla sınırlı kalmaz. Tüm dünyayı yıkımın eşiğine getirir. Böyle bir gidişata izin vermeyeceğiz” ifadelerini kullandı.
ULUSLARARASI ARENADA ÖNE ÇIKAN SERGEY LAVROV
Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Putin iktidarının öne çıkan isimlerinden ve 2004’ten bu yana uluslararası arenada Rusya’yı temsil ediyor. Wagner isyanı sırasında kamuoyu karşısında çok görünmeyen 73 yaşındaki Lavrov, Prigozhin’in arkasında Ukrayna’yı destekleyen Batı ülkelerinin bulunup bulunmadığına dair soruşturma başlatıldığını açıkladı. Lavrov, olayların sona ermesinin ardından Wagner’in Afrika ve Orta Doğu’da yürüttüğü faaliyetlerin akıbetinin ne olacağına yönelik soruya, "Eğitmenlik yapan Wagner üyeleri çalışmayı sürdürecek. İsyan, dostlarımız ve ortaklarımızla ilişkilerimizi etkilemeyecek" şeklinde cevap verdi.
PRİGOZHİN'İN ‘BAHANELERİ’: SERGEY ŞOYGU-VALERY GERASİMOV
68 yaşındaki Şoygu, 2012'de Savunma Bakanlığı görevini üstlendi ve tıpkı Sergey Lavrov gibi Putin'in yakın çevresinde en çok görüştüğü isimlerden. Ukrayna savaşına başından beri liderlik eden Şoygu, aynı zamanda Prigozhin de isyanına neden olarak gösterdi.
Prigozhin, Ukrayna'da devam eden savaştaki başarısızlıkları ve silahlı kuvvetler içindeki yolsuzluğu gerekçe göstererek, Rusya Genelkurmay Başkanı Gerasimov ve Şoygu’ya ağır hakaretler etmiş ve ikisinin de görevden alınmasını talep ederek bu makamlarda kendisi ile iş birliği içinde çalışacak isimler görmek istediğini ima etmişti. Ancak Putin, Wagner isyanının ardından geçtiğimiz pazartesi günü Şoygu başta olmak üzere üst düzey güvenlik yetkilileriyle görüşerek savunma bakanı ve genelkurmay başkanının arkasında olduğu mesajını verdi.
Prigozhin, her iki ismi de Bakhmut bölgesinde yaşanan çatışmalarda Wagner kuvvetlerine yeteri kadar mühimmat tedarik etmemekle suçluyor ve kayıpların nedeni olarak gösteriyor. Gerasimov ve Şoygu’nun ilerleyen günlerde akıbetlerinin ne olacağı merak konusu olurken, Putin’in askeri idarede bir değişiklik yapmaya karar vermesi durumunda ilk olarak bu iki ismin görevden alınması bekleniyor.
'GARANTİCİ' MİHAİL MIŞUSTİN
Mihail Mişustin, görevi Dimitri Medvedev'den devraldığı 2020'den beri Rusya'nın başbakanı. Wagner'in güçlerinin Moskova'ya yürüdüğü esnada yapmayan Mişustin’in açıklama yapmadan önce yaşanan olayların sonucunu görmeyi beklediği iddia ediliyor. Mişustin’in, Wagner güçlerinin başarılı olamayacağını anladıktan sonra Rus halkını başkanlarının etrafında toplanmaya çağırdığı iddia ediliyor. Mişustin, yaşanan gelişmelerin ardından yaptığı açıklamada, "Tek bir ekip olarak birlikte hareket etmeli ve başkanının etrafında toplanarak birlik sağlamalıyız" demişti.
İSTİHBARATIN İKİ İSMİ: ALEXANDER BORTNİKOV-SERGEY NARYSHKIN
Sovyetler Birliği gizli servisi KGB’nin halefi olan Federal Güvenlik Servisi'nin (FSB) lideri Alexander Bortnikov, Putin’e çok yakın olan bir diğer isim. FSB, Wagner isyanının ilk saatlerinden itibaren aktif olarak çalıştı ancak birçok kişiye göre yine de Bortnikov’un önümüzdeki günlerde cevaplamak zorunda kalacağı bazı 'rahatsız edici' sorular olacak. Birçok kişi, Kremlin’in Wagner isyanında yaşadığı şaşkınlığın FSB’ye yansımasının iyi olmayacağını düşünüyor.
Dış İstihbarat Servisi Direktörü Sergey Naryshkin de Putin ile yakın ilişkilere sahip olmasına rağmen Ukrayna savaşı başladıktan hemen sonra Putin tarafından basına açık bir toplantıda azarlanmaktan kurtulamadı ve Rusya lideri tarafından küçük düşürüldü. Rus basınında yer alan haberlere göre Naryshkin, Wagner isyanından başından bu yana Prigozhin’in karşısında olduğunu açık şekilde beyan etti. Ancak Naryshkin’in üstlendiği görev sebebiyle aynı FSB lideri gibi önümüzdeki günlerde 'rahatsız edici' sorularla karşılaşmak zorunda kalabileceği belirtiliyor.
Halihazırda Rusya Güvenlik Konseyi Sekreteri görevini yürüten ve 1999'dan 2008'e kadar FSB liderliğini yapan Nikolai Patrushev'in de Rusya'nın Wagner'in isyanına hazırlıklı olup olmadığı konusunda yanıtlaması gereken sorularla karşılaşabileceği tahmin ediliyor.
'ÖLMEYE HAZIRIZ' DİYEN VİKTOR ZOLOTOV
Putin'in geçen pazartesi günü güvenlik yetkilileriyle yaptığı Rus Ulusal Muhafızları Direktörü Viktor Zolotov da yer aldı. Zolotov'un biriminin Ukrayna'da devam eden savaşta büyük kayıplar vermesi sebebiyle üstlerine karşı öfkeli olduğu iddia ediliyor olsa da Batı basınında yer alan iddialara göre Zolotov’un öfkesi darbe veya isyana dönüşecek potansiyele sahip değil.
69 yaşındaki Zolotov, Wagner isyanının ilk saatlerinden itibaren Putin ile sürekli iletişim halinde olduklarını belirtmiş, Wagner güçlerinin Moskova’ya ilerlediği sırada başkent çevresinde yoğun güvenlik önlemleri alındığını ifade ederek, “Tüm gücümüzü Moskova'da yoğunlaştırdık. Herkes bu amaç için ölmeye hazır” demişti. Zolotov, daha önce de 1991 yılında Mihail Gorbaçov'a karşı darbe girişimini engellemek için tankların üzerine çıkan eski Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin’in yanında da bulunmuştu.
SADIK ÇEÇEN LİDER RAMAZAN KADİROV
İkinci Çeçen Savaşı'nın ardından Çeçenistan Cumhuriyeti'nin başına geçen Kadirov’un, yaklaşık 12 bin kişilik bir kuvvete sahip olduğu tahmin ediliyor. Ukrayna savaşından önce Çeçen birliklerinin oldukça deneyimli ve profesyonel olduğu düşünülüyordu ancak Kadirov’un emrindeki birlikler beklentinin altında kaldı. Kadirov, Wagner isyanının netleşmesinin ardından Putin’e desteğini açıklayarak harekete geçti ve emrindeki birlikleri Wagner’in ele geçirdiği Rostov’a gönderdi. Olası bir çatışma Prigozhin’in geri adım atmasıyla sona erdi. Kadirov'un askerlerini harekete geçirmek için istekli davranması ise onun Putin’e olan sadakatinin kanıtı olarak yorumlandı.
