Türkiye F-35'e mi dönüyor? 2 iddia gündemde: 'Uçaklar kısa sürede katılabilir'
Türkiye'nin 2019 yılında Rus yapımı S-400 hava savunma sistemlerini satın almasının ardından ABD, bu alımı gerekçe göstererek Türkiye’ye karşı yaptırım kararı almıştı. Alınan kararlar doğrultusunda Türkiye, F-35 programından da çıkarılmıştı. İki ülke arasında konu hakkındaki anlaşmazlık devam ediyor olsa da çözüm yakın olabilir.
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – ABD ile Türkiye ilişkileri arasında en öne çıkan ve uzun süredir çözüm bekleyen meselelerin başında F-35 savaş uçakları geliyor. Türkiye, Rusya’dan S-400 hava savunma füze sistemi almasının ardından üretici ortaklar arasında bulunduğu F-35 programından çıkarılmıştı. Bu karar, Türkiye’nin sipariş ettiği S-400’leri taşıyan Rus uçaklarının 12 Temmuz 2019’da Türkiye’ye gelmesinden 5 gün sonra, Türkiye'nin F-35 projesindeki ortaklığı 2019 yılında askıya alındı. İlerleyen süreçte Türkiye, 2021 yılında F-35 programından çıkarıldı. Türkiye için üretilen 6 F-35 savaş uçağı, ABD’de depoya kaldırılmış ve iki ülke arasında konu hakkında birçok görüşme yapılmış olsa da net bir ilerleme kaydedilememişti. Ancak ABD’de başkanlık koltuğunda yaşanan değişimin ardından Türkiye ve ABD arasındaki F-35 trafiğinin son dönemde yeniden hızlandığı iddia ediliyor. 
Devam eden görüşmelerin olumlu sonuçlanması ve Trump yönetiminin Türkiye’yi F-35 programına geri alması halinde Türkiye’nin daha önce yaptığı 1.4 milyar dolarlık ödemeyi F-35 alımına yönlendireceği iddia ediliyor.
'ANKARA'NIN ODAK NOKTASI F-35 PROGRAMINA YENİDEN KATILMAK'
Konuya ilişkin İngiltere merkezli haber sitesi Middle East Eye’a konuşan adını paylaşmayan iki kaynağın aktardığı bilgilere göre, ABD ve Türkiye arasındaki F-35 diplomasisi son dönemde tekrar hızlanmış durumda. MEE’ye konuşan kaynakların iddiasına göre, Türkiye son dönemdeki F-35 görüşmelerinin yoğunlaşmasının ardından F-16 Blok 70 alımına ilişkin görüşmeleri yavaşlatarak F-35 programına dönüş yapmaya odaklandı.
Odak noktasındaki bu değişimin, mart ayı içinde Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ABD Başkanı Donald Trump arasında yapılan telefon görüşmesinin ardından başladığı belirtiliyor. İki lider arasında gerçekleşen telefon görüşmesinde F-35 konusunun gündeme geldiği, daha önce Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarına da yansımış ve konuya ilişkin görüşmelerin sürdüğü ifade edilmişti. Geçtiğimiz mart ayının 25’inde ABD’ye giden Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da konuya ilişkin görüşmelerin sürdüğünü ifade ederek ABD’nin S-400 alımından sonra Türkiye’ye uyguladığı CAATSA yaptırımlarını işaret ederek, “CAATSA yaptırımı, biliyorsunuz yani ona takılmamızın bir gerekçesi vardı. Ben umuyorum inşallah yakın zamanda bu konuda bir gelişme olacak. Çalışıyoruz. Gece gündüz bu konuda bir çalışmamız var” şeklinde konuşmuştu.
'20 MİLYAR DOLARLIK ANLAŞMANIN ÖNÜ AÇILABİLİR'
Türkiye’nin F-35 programına tekrar dahil edilmesi halinde, uçakların yanı sıra ABD'den 20 milyar dolar değerinde yedek parça ve mühimmat alımını da içeren büyük bir anlaşma imzalayabilir. Konuya ilişkin konuşan Fidan, Türkiye’nin farklı taleplerinin de olduğunu ifade ederek, “Hak ettiğimiz sadece F-35 meselesi değil, CAATSA'ya takılan ve CAATSA'nın aslında oluşturduğu psikolojik zemine takılan başka uygulamalarımız da var. Savunma Sanayii Başkanlığımızın ve firmalarımızın Amerika'dan temin etmek istediği yaklaşık 20 milyar dolarlık yedek parça var. Çünkü biz biliyorsunuz, savunma sanayinde gerçekten çok ileri durumdayız ama burada da orijinal dizayn bize ait olmakla beraber bazı ana malzemeleri, yedek parçaları, bu geliştiren dizaynların silahı ve teçhizatın, mühimmatın yedek parçaları, ana malzemeleri dışarıdan almıyoruz. Bunlar içerisinde Amerika da var” demişti.
Türkiye, F-35 programından çıkarıldıktan sonra proje için ödediği 1.4 milyar doları F-16 alımına yönlendirmişti. F-16 tedariğine ilişkin yapılan çalışmalarda geçtiğimiz yıl revize yapılmış ve Türkiye F-16 tedarik planını küçülterek 79 adet modernizasyon kitinden vazgeçmiş, sadece 40 yeni uçak talep etmişti. Yapılan bu revizenin ardından anlaşmanın toplam değeri 23 milyar dolardan 7 milyar dolara düşmüştü.
'6 UÇAK ÇOK KISA SÜREDE KATILABİLİR'
MEE’ye konuşan ikinci bir kaynak, F-16 ve F-35'lerin Lockheed Martin tarafından üretildiğine dikkat çekerek Türkiye’nin daha önce F-16 tedariğine kaydırdığı 1.4 milyar dolarlık ödemeyi tekrar F-35 için kullanacağını belirtti. F-16 Blok 70 üretim hattının yoğun olması sebebiyle Türkiye’nin F-16 alması halinde ilk uçakların teslim edilmesi uzun bir zaman alabilir. Ancak F-35 programına dönüş sağlandığı durumda halihazırda hangarlarda düzenli bakımları devam eden 6 uçak, çok kısa bir süre içinde Türk Hava Kuvvetleri’ne katılabilir.
“Türkiye, operasyon yaptığı çok sayıda alanda konuşlandırabileceği her türlü hava aracına ihtiyaç duyuyor. Ankara'nın amacı F-16 anlaşmasını iptal etmek değil, ancak somut bir ilerleme olması halinde F-35 programına öncelik vermek.” - MEE kaynakları
Türkiye ve ABD arasındaki F-35 diplomasisi devam ederken, İsrail ve Yunanistan’ın olası satışa karşı Washington’da lobi faaliyetleri yürüttüğü biliniyor. İki ülke de bölgedeki mevcut ‘stratejik dengenin’ korunması için Türkiye’ye F-35 satılmasına karşı çıkıyor.
