Tunus'ta Libya'nın geleceğin yol haritası çiziliyor

Birleşmiş Milletler (BM) Libya Destek Misyonu (UNSMIL) öncülüğünde Libya'daki farklı siyasi ve sosyal kesimleri temsilen seçilen 75 kişinin bir araya geldiği Tunus'taki Libya Siyasi Diyalog Forumu'nda üzerinde anlaşma sağlanan taslak yol haritası olarak değerlendiriliyor.

Ülkenin doğu ve batı bölgelerinde yaşayan Libyalılar, 2011 yılından bu yana süre gelen krizin son bulması, askeri, siyasi ve ekonomik sorunların bir an önce çözülmesini sabırsızlıkla bekliyor.

Özellikle Fayiz es-Serrac’ın makamı olan Libya Hükümeti Başkanlık Konseyi Başkanlığı görevine gelecek isim herkes için önem arz ediyor. Bu makam için Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih ve Libya Temyiz Mahkemesi Başkanı Abducevvad el-Abidi’nin adı geçiyor. Serrac’ın görevine devam etmesi olasılığı da kuvvetli bir ihtimal olarak değerlendiriliyor.

Yeni sistemde oluşturulacak Başbakanlık makamına ise Libya hükümetinin başarılı İçişleri Bakanı Fethi Başağa’nın geçmesi gündemde.

Başağa’nın geçen ay Mısır’ı ziyaret etmesi ve 2014 yılından bu yana Halife Hafter’i destekleyen Abdulfettah es-Sisi yönetimi ile temaslarda bulunmasının nedeninin, Mısır yönetiminin de desteğini almak olduğu konuşuluyor.

Ülkenin Trablus, Briga ve Fizan olmak üzere üç bölgeye ayrılacağı yeni sistemde, Parlamento başkanlığına Fizan bölgesinden bir isim seçilecek. Bu makam için henüz öne çıkan bir isim bulunmuyor.

Salih’in Başkanlık Konseyi Başkanı olması ihtimaline tepkiler

Darbeci lider Halife Hafter’in 4 Nisan 2019’da Trablus’a saldırı emrini destekleyen Akile Salih’in adının Başkanlık Konseyi Başkanlığı için geçmesine ülkenin batı bölümünden tepkiler yükseldi.

Başkent Trablus’un 50 kilometre batısında yer alan Zaviye kent meclisi yazılı bir açıklama yaparak, Akile Salih’in adaylığına itiraz ettiklerini duyurdu.

Öte yandan Libya merkezli "February" televizyon kanalının haberine göre, Libya Siyasi Diyalog Forumu Komisyonu tarafından "Kapsamlı Çözümün Ön Aşaması için Ulusal Siyasi Program" adında bir taslak hazırlandı. Söz konusu taslakta Başkanlık Konseyi makamı için kriterler yer alıyor.

Taslaktaki kıstasların en önemlisinin, “Bu makam için önerilecek şahsın siyasi düşmanlarına karşı şiddete karışmamış veya buna teşvik etmemiş olması” şartı olduğunu kaydeden February kanalı, Salih’in Hafter’e destek verdiği için söz konusu şartı taşımadığını vurguladı.

Adayın sivil olması, asker ise görevi en az 5 yıl önce bırakmış olması, başka bir ülke vatandaşlığının bulunmaması, yabancı bir kadınla evli olmaması ve 40 yaşından gün alması da öne çıkan diğer şartlar.

Başkanlık için aday olmak isteyen kişinin "Libya Siyasi Diyalog Forumu” içinde yer alan 75 üyeden en az 10'u tarafından önerilmesi ve üyelerin oy birliği ile seçilmesi gerekiyor. Eğer oy birliği sağlanamazsa, oyların yüzde 75’ini alması yeterli olacak.

Başkan adayının üyelerin yüzde 75’inin oyunu da alamaması durumunda, istişareler için ek bir süre verilmesi öngörülüyor. Ek sürenin bitiminde yapılan oylamada yine istenilen oya ulaşılamaması durumunda ise en fazla oy alan aday başkan olacak.

Kapsamlı çözümün yol haritası

Libya Siyasi Diyalog Forumu Komisyonu tarafından hazırlanan taslağın Libya’nın gelecek dönem için bir yol haritası olduğu yorumları yapılıyor.

İlk aşamada yeni kurulacak hükümete güvenoyu verilecek. Hükümetin görev süresi 18 ayı geçmeyecek. Başbakan’ın iki ayrı bölgeden iki yardımcısı olacak.

Parlamento ve Libya Devlet Konseyi hükümetin kurulmasından sonraki 60 gün içinde, 60 kişiden oluşacak Anayasa Komisyonunu kurarak yeni anayasa için süreci başlatacak.

7 ay içerisinde anayasa çalışmalarının sona ermemesi durumunda "Libya Siyasi Diyalog Forumu" devreye girerek, siyasiler ve bürokratlarla birlikte seçimler için gereken yasal düzenlemeyi ivedilikle yapacak.

Bağımsız devlet kurumlarının yöneticilerinin seçimi

Geçiş döneminin başlamasından sonraki 60 günde ise bağımsız devlet kurumlarının başkanlarının atamaları yapılacak.

Fas’ın Buznika kentindeki görüşmelerde Libya Merkez Bankası, Sayıştay, Devlet Denetleme Kurumu, Yolsuzlukla Mücadele Kurumu, Yüksek Seçim Kurulu, Anayasa Mahkemesi ve Başsavcılık bağımsız devlet kurumları olarak tanımlandı.

Bazıları, ülkede milyarlarca doların toplandığı Ulusal Petrol Kurumu ve Libya Yatırım Kurumunu da bu bağımsızlar arasında sayıyor.

İki sene içinde ülkede barışın tamamen sağlanması, Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin yapılması gibi önemli maddeleri içinde barındıran yeni taslak, Libyalılar için "cesur bir yol haritası" olarak değerlendiriliyor.

UNSMIL Temsilcisi Stephanie Williams dün yaptığı açıklamada, BM öncülüğünde Tunus'ta toplanan Libya Siyasi Diyalog Forumu katılımcılarının "18 ay içinde seçimlerin gerçekleştirilmesi konusunda anlaştığını" söylemişti.

Williams, "Anayasa konusu da içinde olmak üzere sonraki adımların netleştirilmesi kararlaştırıldı. Seçimler 18 ayı geçmeyen bir süre içinde yapılacak. Katılımcılar geçiş dönemini sona erdirmek ve şeffaf seçimler düzenlemek için bir ön anlaşmaya vardı." demişti.