Son dakika haberler: Küresel hezimet! Çin'in yeni dönemi başlamadan bitti
30.05.2022 - 12:58 | Son Güncellenme:
milliyet.com.tr BBC Türkçe
Son dakika haberlere göre, Pekin yönetiminin liderlik ettiği 10 ülke bugün buluştu ancak Çin istediğini elde edemedi. Gizli anlaşmanın taslağını ele geçiren AFP altı ya da yedi sıfırlı dolar teklifleri olduğunu bildiriyor. ABD ve müttefiklerinin tüyleri diken diken.
Ukrayna'yı işgale girişen Rus ordusuna ait savaş uçaklarıyla birlikte ilk kez gövde gösterisine girişen Çin, ABD ile kozlarını paylaştığı Pasifik Okyanusu'nda yeni bir dönem başlatmak için adım attı ancak başarısız oldu.
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Pasifik'teki mevkidaşlarıyla bugün son derece hassas bir buluşmaya imza attı. Sekiz günde 10 ülke ziyaret eden Yi'nin amacı, Pasifik ülkelerini bölgesel ekonomik ve güvenlik anlaşmaları için cesaretlendirmekti.
Solomon Adaları, Kiribati ve Samoa'ya uğrayan Pekin yönetiminin bir numaralı diplomatı Wang, Pazar günü Fiji'nin başkenti Suva'ya indi. Bu sabah Fiji Başbakanı'yla bir araya gelen Çin Dışişleri Bakanı, oldukça başarılı bir görüşme gerçekleştirdiği bilgisini verdi.
Peşinden Çin'i diplomatik olarak tanıyan tüm Pasifik ülkelerinin dışişleri bakanlarıyla online olarak bir zirvede buluştu. Toplantının ana gündemi, Çin'in önderliğinde imzalanacak bir güvenlik anlaşmasıydı.
Taslak metni geçen hafta sızan anlaşma neredeyse her şeyi kapsıyordu: Serbest ticaret, insani yardım operasyonları ve Covid-19 bağışları. Bölgeye yayılma hedefini gizlemeyen Pekin yönetimi, özellikle doğal kaynaklara daha fazla erişim ve hassas deniz haritalama gibi maddelere anlaşmada yer verdi.
Çin, haftalar önce bölge ülkelerinden Solomon Adaları'yla bir güvenlik anlaşması imzaladı. ABD ile Pasifik Okyanusu'ndaki en güçlü müttefikleri Avustralya ve Yeni Zelanda'yı alarma geçiren anlaşma, Çin'e Avustralya'nın hemen kuzeybatısında yer alan adalara askeri üs kurma imkanı tanıyor.
Bölgede yayılmak için ilk alan olarak Soloman Adaları'nı seçen Pekin yönetimi, yalnızca bir ay sonra bu kez bütün bölgeyi kapsayacak bir anlaşmanın peşindeydi.
'Çin Pasifik Adaları zirvesinde gözünü güvenlik anlaşmasına dikti' diyen Agence France-Presse (AFP) haber ajansı, ilerleyen saatlerde Pekin'in hedefine ulaşamadığını dünyaya duyurdu.
Zirvede Tayvan dışında tüm bölge ülkeleri yer alıyordu. Tayvan'ın bağımsızlığını kabul etmeyen Çin, ABD lideri Joe Biden'ın geçen hafta Tayvan'ı askeri olarak savunacaklarını duyurmasının ardından ordusunu ada çevresinde tatbikata gönderdi. Pekin'den yapılan açıklamalarda, gövde gösterisinin ABD'ye ciddi bir uyarı olduğu vurgulandı.
Gizli anlaşmanın taslağını ele geçiren AFP, Pekin yönetiminin serbest ticaret anlaşması karşılığında bölge ülkelerine milyonlarca dolar ekonomik yardım teklif ettiğini kaydetti.
DETAYLARI AÇIKLANMAYAN ANLAŞMA
Solomon Adaları, Wang Yi'nin sekiz ülkeyi kapsayan turunda ilk duraktı.
Çin'in bir numaralı diplomatı, Solomon Adaları'nın ardından uğradığı Kiribati'de ülkenin lideri Taneti Maamau'yla buluştu. The Guardian'a konuşan bir Kiribatili yetkili, görüşmede turizm fırsatlarının yanı sıra balıkçılık, eğitim ve sağlık başlıklarının ele alındığını söyledi. İsmini vermeyen yetkili, Kiribati ve Çin arasında bir güvenlik anlaşmasının masaya gelmediğini aktardı.
Turdaki üçüncü durak olan Samoa'da ise detayları açıklanmayan ikili anlaşma imzalandı, hedefin daha büyük işbirliği olduğu vurgulandı. Samoa Başbakanı Fiame Naomi Mata'afa'nın basın ekibi, Çin Dışişleri Bakanı'yla gerçekleşen buluşmada iklim değişikliği, koronavirüs salgını ve güvenlik gibi konuların gündeme geldiğini söylüyor.
Fiji'de bugünkü temasların ardından Wang Yi'nin sonraki durakları Tonga, Vanuatu, Papua Yeni Gine ve Timor-Leste olacak.
HAZIRLIKSIZ YAKALANDILAR
Çin, bölgedeki ilk resmi anlaşmasını Solomon Adaları'yla imzaladı. Solomon Adaları ve Avustralya'nın yıllardır yakın ilişkileri bulunuyor. Avustralya İkinci Dünya Savaşı'ndan beri buraya en çok yardım gönderen ülke ve bir numaralı kalkınma ortağı.
Şimdiye kadar da adanın tek güvenlik partneriydi. Analistlere göre Avustralya hükümeti bu hamleye hazırlıksız yakalandı. Üstelik bu konuda uyarılmıştı.
Birkaç yıl önce Çin'in 'arka bahçesini genişletmek için' krediler ve ekonomik yatırımlarla Solomon'a yanaşmaya başladığını düşünen Avustralya, Pasifik ülkelerine odaklanan yeni bir dış politika geliştirdi ve yardım miktarını artırdı. Fakat analistler, bu hamlenin yetersiz kaldığını düşünüyor.
Çin çok yakında Solomon Adaları'nın Avustralya ile birlikte ikinci güvenlik partneri olabilir.
Avustralya Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'nden Prof. Alan Gyngell, "Avustralya'nın yeni dış politikasının amacı böyle bir olayı engellemekti. Bu açık bir başarısızlık oldu" diyor.
Bu sadece Avustralya için bir endişe kaynağı değil. İngiltere ve ABD de Avustralya ile imzaladıkları AUKUS Paktı aracılığıyla Çin'in Hint-Pasifik bölgesindeki manevra alanını kısıtlamak istiyor.
ABD ve diğer Batı ülkeleri, bu bölgenin de potansiyel bir çatışma sahasına dönmesinden endişe ediyor.
Solomon Adaları ve Çin arasındaki anlaşma, bölgedeki güç dengesini değiştirebilir.
Analistler Çin'in bu hamlesinin bölgede işgal tehlikesi oluşturmasa bile istihbarat ve gözetim imkanını artırabileceğini vurguluyor.
Güney Pasifik'teki küçük bir Çin askeri varlığı bile Avustralya'nın askeri kaynaklarını bu varlığa harcamasına yol açabilir.
Avustralyalı düşünce kuruluşu Lowy Institute'tan Pasifik adaları analisti Mihai Sora, "Bu bölgedeki Çin üssü savaş sırasında fark yaratacak türden bir üs olmaz. Fakat bir bölgede askeri varlığınız olduğunda o bölgede başka ülkelerin askeri varlık göstermesine engel olursunuz, anlaşma bu yüzden önemli" diyor.
Sora'ya göre en kötü senaryo Çin'in tartışmalı sularda yapay adalar inşa edip diğer ülkelerin deniz ve hava araçlarının geçişini kısıtladığı Güney Çin Denizi'nde gerilimin artması olur:
"Bugüne kadar Avustralya ve diğer Pasifik ülkeleri sakin bir bölgede olmanın ve Pasifik bölgesindeki serbest hareket imkanının tadını çıkardılar. Artık bölgede bir rakipleri var."
