Sibsi'nin ardından Tunus'u kritik bir seçim dönemi bekliyor

Tunus Cumhurbaşkanı Baci Kaid es-Sibsi'nin yeni seçim yasasını onaylamadan hayatını kaybetmesiyle kısa sürede art arda 2 seçime hazırlanan ülkede siyasetin seyrinin nasıl değişeceği merak konusu.

Tunus'ta bir süredir sağlık sorunları yaşayan Cumhurbaşkanı Sibsi, dün tedavi gördüğü hastanede 93 yaşında yaşamını yitirdi. Sibsi'nin vefatı üzerine Anayasa gereği Meclis Başkanı Muhammed en-Nasır, geçici Cumhurbaşkanı olarak göreve başladı.

Yine Anayasa gereği Cumhurbaşkanlığı makamının boşalmasının ardından 90 gün içinde seçimlere gidilmesi gerektiği için Yüksek Seçim Komisyonu (YSK), 17 Kasım'da yapılması planlanan cumhurbaşkanı seçimlerinin 15 Eylül'e alındığını duyurdu. YSK, parlamento seçimlerinin ise planlandığı gibi 6 Ekim'de yapılacağını açıkladı.

Bu süreçte, kanuni süresi dolmasına rağmen Sibsi'nin vefat etmeden önce imzalamadığı "seçim yasası" geçici Cumhurbaşkanı Nasır'ın masasında bekliyor olacak.

Tunus, peş peşe iki seçime hazırlanırken söz konusu yasa ülke siyasetinin geleceğinde belirleyici özellikler taşıyor.

Yüzde 3 seçim barajıyla yeni seçim yasası

Tunus parlamentosunun 18 Haziran'da tartışmalı bir oturum sonunda 14 çekimser, 30 ret oyuna karşılık 128 oyla kabul ettiği yeni seçim ve referandum yasası, 2014'te onaylanan seçim yasasına bazı değişiklikler getiriyor.

Bu değişiklikler arasında yüzde 3'lük seçim barajı uygulanması ve televizyondan siyasi reklam yapılmasının engellenmesi öne çıkıyor.

Ayrıca bir yıl içinde televizyonlar aracılığıyla siyasi reklam yapan ve dernek faaliyetinde bulunanların adaylıktan men edileceğine yönelik bir madde de kabul edildi. Nefret söyleminde bulunan ya da diktatörlük övgüsü yapanların da cumhurbaşkanı adaylığına kapının kapatılacağı yasada yer aldı.

Yerel basında yasanın özellikle küçük partilerin temsilini engelleyeceğine ve Tunus'taki tartışmalı figürlerden özel Nesma televizyonunun patronu Nebil Karvi'yi doğrudan hedef aldığına işaret edildi.

Karvi, yasa kabul edildiği sırada sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, yeni seçim yasasının "bizzat kendisini dışlamayı hedef aldığını ve anayasaya aykırı olduğunu" savunmuştu.

Başkanlığını yaptığı Halil Tunus Vakfının ülke genelindeki yardımlarını televizyon kanalı Nesma aracılığıyla duyurması Karvi'yi halk nezdinde şöhrete kavuşturmuş, kamuoyu anketlerinde cumhurbaşkanlığı seçimleri için favori aday olarak gösterilmişti.

Sibsi vefatı öncesinde yasayı ne reddetti ne onayladı

Parlamento tarafından kabul edilen yasa Cumhurbaşkanı Sibsi'nin onayını bekliyordu. Ancak Sibsi, kendisine tanınan sürenin sona erdiği geçen cumartesiye kadar yasayı ne onayladı ne de reddetti.

Tunus Cumhurbaşkanlığı Danışmanı Nureddin bin Tişa, hafta sonu yerel bir radyoya yaptığı açıklamada, "Cumhurbaşkanı yasayı onaylamadı çünkü siyasi tecridi ve bazı partilerin hacmine göre değişiklikleri onaylamayı kabul etmiyor." demişti.

Sibsi'nin kararına parlamentonun başlıca iki partisi Nahda Hareketi ve Yaşasın Tunus'tan itirazlar yükselmişti. İki partiden, 2014 Anayasası'nda öngörülen ancak henüz ataması tamamlanmayan Anayasa Mahkemesinin eksikliğinin bu tür boşluğa yol açtığı eleştirisi gelmişti.

Seçim yasası, sonuçları doğrudan etkileyebilir

Harvard Üniversitesi Orta Doğu Girişimi Programı Doktora sonrası Araştırmacısı Tahir Kılavuz, art arda iki seçime hazırlanan Tunus siyasetinde Sibsi'nin ardından beklenen muhtemel gelişmeleri AA muhabirine değerlendirdi.

Bu süreçte yeni seçim yasasının belirleyici olacağını söyleyen Kılavuz, "Geçici Cumhurbaşkanı Nasır'ın seçim yasasıyla ilgili kararı Tunus'ta gerçekleşecek iki seçimin sonucunu doğrudan etkileme potansiyeline sahip." dedi.

Nasır'ın seçim yasasını onaylaması halinde anketlerde açık ara önde giden medya patronu Nebil Karvi'nin cumhurbaşkanlığı adaylığına kapıyı kapatabileceğini aktaran Kılavuz, şu değerlendirmeyi yaptı:

"Tunus'taki yerleşik partiler dışarıdan siyasal alana giriş yapan Karvi'nin yükselişinden rahatsız olduğu için yasanın onaylanmasını bekliyor. Yasa onaylanmazsa bu Karvi'nin Tunus'un yeni cumhurbaşkanı olması sonucunu doğurabilir. Ancak yasa onaylanırsa (cumhurbaşkanlığı adaylığı engellenirse) bu Karvi'yi, desteğini aldığı halkın gözünde bir kahraman konumuna getirebilir. Bu durumda Karvi cumhurbaşkanı olamasa da partisi yeni düzenlemeyle cumhurbaşkanı seçimlerinin sonrasına itilen parlamento seçimlerinde ciddi bir başarı elde edebilir. Bu da Karvi'nin Tunus siyasetinde önemli bir dengeleyici unsur olması sonucunu doğurur."

Sibsi'nin vefatı Karvi'ye avantaj sağlayabilir

Seçimlerin öne alınmasının Karvi için avantaj sağlayabileceğini belirten Kılavuz, "Diğer partilerin yeterince hazır olmadıkları düşünüldüğünde seçimlerin öne alınması uzun süredir popülist faaliyetlerle seçime yatırım yapan Karvi'nin arkasına almış olduğu rüzgarı kaybetme ihtimalini azalttı." diye konuştu.

Karvi hakkında para aklama suçlamasıyla açılan davaların da seçimin erkene alınmasıyla hükme bağlanmasının zorlaştığına işaret eden Kılavuz, Tunus için şu aşamada en kritik noktanın seçim yasasının onaylanması olduğunu dile getirdi.

Baraj gelirse küçük partiler ittifak arayışına girecek

Araştırmacı Kılavuz, geçici Cumhurbaşkanı Nasır'ın önündeki seçim yasasının onaylanması halinde siyaset sahnesini şekillendirecek diğer bir unsurun da yüzde 3'lük seçim barajı getirilmesi olduğuna dikkati çekti.

Bu durumda bazı küçük partilerin muhtemelen daha büyük partilerle ittifak kurmak zorunda kalacaklarını belirten Kılavuz, bu nedenle seçim yasasının parlamento seçimlerini de şekillendireceğini aktardı.

Sibsi'nin kurucusu olduğu ve 2014 seçimlerini birinci sırada tamamlayan Nida Tunus Partisi, Sibsi'nin cumhurbaşkanı olması ve parti içinde yaşanan çekişmeler nedeniyle aradan geçen 5 yıl içinde kan kaybetti.

Nida Tunus içinden ayrılan özellikle Başbakan Yusuf Şahid'in başını çektiği Yaşasın Tunus olmak üzere ideolojik benzerlikteki çeşitli partiler zaman içinde daha da güç kazandı.

Sibsi'yi "Nida Tunus'u ayakta tutan temel unsur" şeklinde niteleyen Harvard Üniversitesi araştırmacısı Tahir Kılavuz, Cumhurbaşkanı'nın vefatının ardından Nida Tunus'un daha da zayıflayabileceği yorumunu yaptı. Kılavuz, değerlendirmelerini şöyle tamamladı:

"Seçim yasası ile ilgili karar Tunus'un yakın geleceğini etkileyecek olsa da Sibsi'nin vefatı sonrasındaki geçiş sürecinin hızlı bir şekilde işletilmesi ve geçiş sürecinin başlatılması Tunus demokrasisinin bir kaosa düşmeksizin ayakta kalacağının işareti olmuştur."