SON DAKİKA Suriye'de son durum: HTŞ liderine Afganistan sorusu

BBC ekran görüntüsü. 

Suriye'de Esad yönetimini devirerek Şam'da ve diğer kentlerde kontrolü sağlayan isyancı örgüt Heyet Tahrir eş-Şam'ın (HTŞ) lideri Muhammed el Golani (gerçek adıyla Ahmet el Şera) BBC'nin kıdemli editörü Jeremy Bowen'ın "Suriye Afganistan olur mu?" sorusunu yanıtladı.

Golani Afganistan'ı "kabile toplumu" olarak niteleyerek Suriye'de çok farklı bir bakış açısının hakim olduğunu söyledi ve Suriye'de kurulacak hükümetin ve yönetim şeklinin, ülkenin tarihine ve kültürüne uygun olarak biçimleneceğini belirtti.

'KADINLAR İÇİN EĞİTİME İNANIYORUM'

Kadınlar için eğitime inandığını söyleyen Golani 2011'den beri muhaliflerin yönetiminde olan İdlib'e gönderme yaparak "İdlib'de sekiz yıldan fazla bir süredir üniversitelerimiz var," dedi ve ekledi:

"Üniversitelerdeki kadın oranının %60'tan fazla olduğunu düşünüyorum."

Ve alkol tüketimine izin verilip verilmeyeceği sorulduğunda Golani "Bunlar hukuki konular olduğu için hakkında konuşmaya hakkım olmayan birçok şey var" şeklinde yanıt verdi ve şöyle devam etti:

"Anayasa yazmak için hukuk uzmanlarından oluşan bir Suriye komitesi olacak. Onlar karar verecek. Ve herhangi bir yönetici veya başkan yasaya uymak zorunda kalacak."

'RAHAT BİR TAVIR SERGİLEDİ'

BBC editörü Golani'nin "röportaj boyunca rahat bir tavır sergilediğini, sivil kıyafetler seçtiğini ve grubunun aşırılıkçı geçmişiyle bağlarını koparmadığına inanan herkese güvence vermeye çalıştığını" not düştü.

Suriye'deki İsrail askerleri. Fotoğraf: AFP

İsrail, Suriye'nin Dera kentine 9 km ilerledi, Suriye-Ürdün sınırına yakın "stratejik" pozisyonlar aldı

Shafaq News/ İsrail güçleri, Çarşamba günü açıklanan raporlara göre, güney Suriye'deki Deraa kırsalına 9 kilometre ilerledi.

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), "İsrail güçleri, yerel sakinleri silahlarını teslim etmeleri konusunda uyardıktan sonra, Suriye-Ürdün sınırına yakın Koayiah köyü ve tarihi El-Vehda Barajı'na girerek stratejik pozisyonlar aldı" açıklaması yaptı.

İsrail güçlerinin, Kuneytra ve Deraa eyaletleri arasındaki idari sınırda bulunan Sayda köyü yakınlarındaki 74. Tabur'a girerek güney Suriye'de yeni bir saldırı başlattığı bildirildi. SOHR, "Bu askeri eylem, işgal altındaki Golan Tepeleri ile Suriye sınırında artan gerginlik ortasında gerçekleşti" şeklinde bilgileri The National, Shafaq News gibi kaynaklara teyit etti.

Aynı zamanda, medya kuruluşları, İsrail'in Kuneytra'nın arkeolojik alanlarına yaptığı saldırılardan endişe ettiklerini dile getirdi. Ayrıca işgal altındaki Golan'daki Tel Akasha'dan Kuneytra'daki tarihi Breqa kasabasına doğru bir İsrail ilerlemesi olduğu iddia ediliyor.

İsrail ordusunun Şam'ı Lübnan'ın başkenti Beyrut'a bağlayan uluslararası otoyola sadece 12 kilometre uzaklıkta olduğu bildiriliyor.

Esad rejiminin düşmesinden bu yana İsrail ordusu, Suriye'nin derinliklerindeki askeri hedeflere yönelik yoğun hava saldırılarını, Golan Tepeleri'nden Suriye topraklarına yaptığı saldırıların yanı sıra, "Suriye'deki silahlı gruplardan gelen askeri tehditleri önlemek" iddiasıyla sürdürdü.

Netanyahu Salı günü Suriye Golan Tepeleri'ne gitti. AFP

İSRAİL SURİYE'DE NE YAPIYOR?

İsrail zırhlı birlikleri 8 Aralık 2024'te Esad rejiminin devrilmesi sonrası İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri arasında bulunan Birleşmiş Milletler Gözlem Gücü tampon bölgesine ilerleyerek, Kuneytra ilinin merkez kırsalını topçu ateşiyle hedef aldı. İsrail, Yom Kippur Savaşı'nın ardından 31 Mayıs 1974'te imzalanan ateşkes anlaşmaları sonrası ilk kez Suriye topraklarına girmiş oldu.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Golan Tepeleri'nde tampon bölge ve silahtan arındırılmış bölgenin sınırlarını belirleyen, 1974 yılında imzalanan Kuvvetlerin Çekilmesi Anlaşması'nın Suriye'de Baas rejiminin devrilmesiyle çöktüğünü ve olası bir tehdidi önlemek için, İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF)'nin 1974'te çekildiği Mor Hattı geçici olarak devralmasını emrettiğini söyledi.

Savunma Bakanı Yisrael Katz tarafından 9 Aralık'ta İsrail Savunma Kuvvetleri'ne belirli askeri hedefler verildi. Bunlar arasında tampon bölgenin ve yakındaki mevzilerin tamamen ele geçirilmesi, tampon bölgenin ötesine uzanan ve ağır silahlardan ve askeri altyapıdan arındırılmış bir güvenli bölgenin oluşturulması ve Suriye üzerinden Lübnan'a İran'ın silah kaçakçılığı yollarının engellenmesi yer aldı.

Netanyahu hafta içi bölgeyi ziyaret etti ve dün en az 2025 sonuna kadar orada kalacaklarını söyledi.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Suriye'de kurulacak yönetimin, bir mezhep veya dış güçler tarafından yönetilmemek için mevcut fırsatı değerlendirmesi gerektiğini belirtirken "Şimdi temel soru şu; Suriye halkı bu andan faydalanabilir mi, ülkelerini daha iyi bir yola sokabilir mi ve onlarca yıldır ilk kez bir diktatör, bir dış güç, bir terör örgütü, bir mezhep veya azınlık tarafından yönetilmemek için bu fırsatı değerlendirebilir mi? Zorluk bu." ifadelerini kullandı.

Blinken, Suriye'nin geleceğiyle ilgili, "Sadece birkaç gün önce Ürdün'de bir araya geldik. Türkiye, Ürdün, Mısır, Körfez ülkeleri, Irak ve bazı Avrupalı ortaklarımızı da bir araya getirdik. Ve Suriye'de ileriye dönük beklentilerimiz için birlikte bazı ilkeler ortaya koyduk." diye konuştu.

Blinken, "Donald Trump'ın, Suriye'de DEAŞ'ın yeniden ortaya çıkmasını kontrol altında tutmak için güçlü bir teşvike sahip olacağını düşünüyorum" dedi.

Fotoğraf: BBC

Şam'daki ziyaretlerinin ardından BBC'ye özel röportaj veren Birleşmiş Milletler Özel Elçisi Geir Pedersen, Esad'ın devrilmesinden bu yana İsrail'in eylemlerinin "son derece sorumsuz" olduğunu söyledi.

1967 Orta Doğu savaşından bu yana İsrail, Golan Tepeleri olarak bilinen güney Suriye bölgesini işgal etti ve daha sonra ilhak etti. ABD dışındaki diğer devletlerin çoğu Golan'ı işgal edilmiş topraklar olarak görüyor.

İsrail'in Suriye askeri tesislerine yönelik mevcut bombalama kampanyası ve Golan Tepeleri'ndeki silahsızlandırılmış tampon bölge ve komşu bölgelerdeki daha fazla Suriye toprağını işgal etmesi, Pedersen'e göre "Suriye'nin geleceği için bir tehlikeydi ve bu faaliyetlerin derhal durdurulması gerekiyor".

"İsrail'in yeni Suriye topraklarını işgal etmesi için hiçbir neden yok. Golan zaten işgal altında. İşgal edilmek için yeni topraklara ihtiyaçları yok. Dolayısıyla görmemiz gereken şey, İsrail'in de bu çok, çok kırılgan geçiş sürecini istikrarsızlaştırmayacak şekilde hareket etmesidir," diye ekledi.

Pedersen, hafta başı Golani ile görüştü. Fotoğraf: AFP

HTŞ TERÖR LİSTESİNDEN ÇIKACAK MI?

BM Özel Elçisi Geir Pedersen'e göre, Suriye'nin yeni liderliğinin ülkenin tüm çeşitli dini ve etnik gruplarının haklarına saygı gösterme sözlerini tutması hayati önem taşıyor. Şam'da Heyet Tahrir el Şam (HTŞ) lideri Muhammed el Golani (Ahmet el Şara) ile görüşen ve çeşitli incelemelerin ardından BBC'ye konuşan Pedersen, Suriyelilerin "aynı anda hem çok fazla umut hem de çok fazla korku" yaşadığını söyledi.

Pedersen, HTŞ lideri Şara'nın "birçok olumlu şey" söylediğini söyledi. Ancak bazı Suriyelilerin, 2016 yılına kadar cihatçı aşırılıkçı olarak uzun bir geçmişi olan HTŞ liderine inanmadığını söylerken HTŞ'nin terörist listesinden çıkarılması umutlarının davranışlarına bağlı olduğunu vurguladı.

Pedersen "Suriye'nin gerçekten başarılı olması için HTŞ'nin listeden çıkarılması ve yaptırımların kaldırılması gerektiği konusunda bir anlayış olduğunu düşünüyorum. Ancak bunun sadece herkesin olumlu şeyler istemesi nedeniyle olmayacağının anlaşılmasının da çok önemli olduğunu düşünüyorum."

"Üye devletler sahada neler olacağını çok dikkatli bir şekilde takip ediyorlar ancak kamuoyunda söylenenlerin pratikte gerçekten uygulandığına inanıyorum ve böylece HTŞ'yi listeden çıkarmayı ve yaptırımların sonunu görebileceğimizi düşünüyorum."

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Katar merkezli Al Jazeera televizyonuna önemli açıklamalarda bulundu. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Suriye'deki gelişmelere ilişkin mesajlar verdi.

Türkiye'nin Suriye'de askeri operasyon yapacağı iddialarına ilişkin soru üzerine, Şam'da yeni yönetim döneminin başladığını anımsatan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, bu konunun öncelikle yeni yönetimin meselesi olduğunu ve bunun çözülmesi durumunda Türkiye'nin müdahalesine gerek kalmayacağını kaydetti.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, yeni yönetimin Suriye'de tamamen kontrolü ele alması gerektiğini vurguladı.