İran, 5 ABD vatandaşını, 6 milyar dolar varlığının iadesi koşuluyla serbest bırakacak

Tutuklulardan birinin avukatının verdiği bilgiye göre biri kadın beş tutuklu şu anda gözetim altında tutulacakları bir oteldeler. Tahran'daki Evin Cezaevi'nden çıkarılan İran-Amerikan çifte vatandaşları, Siamak Namazi, Emad Şarki, Murad Tahbaz ile Beyaz Saray'ın henüz kimliklerini açıklamadığı iki kişinin, ülkeden ayrılabilmesi karşılığında, İran'ın Güney Kore'de bloke edilen 6 milyar dolarlık varlığının, Katar Merkez Bankası'na transferi üzerinde anlaşıldığı kaydediliyor.

BBC Dışişleri Muhabiri Liz Dost'un adı verilmeyen bir kaynaktan aldığı bu detay daha sonra Reuters ajansı tarafından da yine adı açıklanmayan bir kaynağa atıfla doğrulandı. İran Dışişleri Bakanlığı da Perşembe günü yayınlanan açıklamasında gelişmeyi bir tutuklu değişimi gibi tarif etti.

Açıklamada "Yasadışı olarak el konulan mali kaynakların serbest bırakılmasına ek olarak Amerika Birleşik Devletleri'nde hukuka aykırı bir şekilde tutulan bazı (İranlı) tutukluların da serbest bırakılması gerekiyor." denildi. Aynı açıklamada, "Amerika'nın bırakılmasını istediği tutukluların şu anda hâlâ İran'da olduklarını hatırlatırız" mesajı da verildi.

Beş Amerikan vatandaşının cezaevinden ev hapsine geçirilmesini "olumlu bir adım" diye niteleyen ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken ise bakanlıktaki basın toplantısında, ABD'de İranlı tutuklu bulunduğundan haberdar olmadığını söyledi. Anthony Blinken, İran'ın milyarlarca dolarlık varlıkları üzerindeki blokajın kaldırılmasına ilişkin olarak ise "Bu durumdan hiçbir koşulda İran (yönetimi) çıkar sağlamayacak. Bu kaynaklar sınırlı bazı hesaplara aktarılacak. Öyle ki bu para sadece yaptırım yasalarının izin verdiği insani amaçlarla kullanılabilecek. Yaptırım yasalarında başından beri insani faaliyetler konusunda muafiyet var" dedi.

Beş İran-Amerikan vatandaşının cezaevinden ev hapsine geçirildiğini doğrulayan Beyaz Saray Ulusal Güvenlik sözcüsü de bu kişilerin tamamen serbest kalması için hassas müzakerelerin devam ettiğini söyledi.

Fransız haber ajansının müzakerelere yakın kaynaklara dayandırdığı haberine göre bundan sonra beklenen, İran'ın, Güney Kore'de bloke edilmiş olan 6 milyar dolarlık petrol gelirlerinin Katar'da özel bir hesaba aktarılması olacak. İran'ın bu hesaptan sadece gıda ve ilaç harcamaları için para çekebileceği söyleniyor. İran'da muhafazakar yayın organları Cuma günü anlaşmayı alkışlayan yorumlara yer verdiler. Biri sekiz yıla yakındır cezaevinde olan Amerikan vatandaşlarının serbest bırakılması konusundaki pazarlıklar uzun bir diplomatik çabanın ürünü olduğu anlaşılıyor.

KİMLER SERBEST KALACAK

İran ile ABD arasındaki anlaşmada adı geçen beş kişinin tümü İran asıllı. Ancak İran çifte vatandaşlık statüsünü tanımıyor. İş insanı Siamak Namazi 2015 yılında, bazı ABD düşünce kuruluşlarıyla ilişkileri gibi kanıtlar gösterilerek İran aleyhine casusluk yapma suçlamasıyla tutuklanmıştı.

Namazi'nin babası UNICEF görevlisi Bakir Namazi de oğlu için destek aramaya çalışırken tutuklandı ama sağlığı giderek kötüye gittiği için geçen yıl tahliye edildi. Murad Tahbaz İran'da doğal yaşam savunucusu olarak çalışırken 2018 yılında birlikçe faaliyet gösterdiği bazı çevrecilerle birlikte tutuklandı ve "Amerika ile işbirliği yapmak" suçlamasıyla 10 yıl hapse mahkum edildi.

İran asıllı Tahbaz'ın İngiliz pasaportu da var. Geçen yıl kısa bir süre için İngiltere ile varılana bir anlaşma neticesinde ev hapsine geçirilmiş ancak daha sonra tekrar tutuklanmıştı. O anlaşma iki diğer İngiltere vatandaşının serbest kalmasını sağlamıştı.

Emad Şarki de yine casusluk suçlamasıyla 10 yıl hapse mahkum edilen bir yatırımcı.