İngiltere ile AB arasında yeni Cebelitarık tartışması

İngiliz hükümeti, Avrupa Birliği'nin (AB) Brexit sonrası İngiltere vatandaşlarına vize serbestisi veren belgesinde Cebelitarık için "sömürge" tabirinin kullanılmasının "uygunsuz" olduğunu bildirdi.

İngiltere Başbakanlığından yapılan açıklamada, bugün üzerinde anlaşılan bir AB belgesinde Cebelitarık için "sömürge" ibaresinin kullanılmasına tepki gösterilerek, "Cebelitarık bir sömürge değildir ve ondan böyle söz edilmesi bütünüyle uygunsuzdur." ifadesi kullanıldı.

Cebelitarık'ın İngiltere'nin merkezinde yer aldığı "Birleşik Krallık ailesinin tam üyesi" olduğu belirtilen açıklamada, Cebelitarık'ın İngiltere ile "olgun ve modern bir anayasal bağı" olduğu kaydedildi.

"Bu durum AB'den ayrılmamızla da değişmeyecek." ifadesine yer verilen açıklamada, "Bütün taraflar Cebelitarık halkının Britanyalı olma dileğine saygı duymalı." değerlendirmesinde bulunuldu.

AB üyesi ülkelerin büyükelçileri bugün Brexit sonrasında İngiliz vatandaşlarına vize muafiyeti uygulanmasında anlaşmıştı. Üzerinde anlaşılan metnin dipnotunda "Cebelitarık Britanya tahtının bir sömürgesidir." ifadesi yer almıştı.

Cebelitarık sorunu

İngiltere, 1973'te şimdiki adı AB olan Avrupa Ekonomik Topluluğuna girdiğinde Cebelitarık da dış ilişkileri İngiltere'ye bağlı Avrupa toprağı olarak dahil olmuştu. Cebelitarık, AB'nin Gümrük Birliğinin, vergi anlaşmalarının ve Ortak Tarım Politikasının dışında tutuluyor.

BM'nin "özerk olmayan ülke" listesinde yer alan, İspanya'nın güneyindeki Cebelitarık özerk bölgesinin egemenliği 1713'te imzalanan Utrecht Antlaşması ile İspanya tarafından İngiltere'ye devredilmişti.

İspanya, bu anlaşmada boğaz ve kara suları ile ilgili bir hüküm olmadığını savunurken, İngiltere ise Cebelitarık'ın bütün olarak kendisine bırakıldığını belirtiyor. Aynı şekilde İspanya, Cebelitarık sorununa karşı BM'nin toprak bütünlüğü ve dekolonizasyon ile ilgili kararlarını gerekçe gösterirken, İngiltere yarımadanın kendi siyasi statüsünü belirleme hakkına sahip olduğunu savunuyor.

Yaklaşık 34 bin kişinin yaşadığı Cebelitarık'ın ekonomisi, "off-shore" bankacılığı, internet üzerinden bahis ve turizme dayanıyor. İspanya'nın güneyindeki 6,7 kilometrekarelik kara parçası, askeri ve diplomatik gerekçelerle zaman zaman İspanya ile İngiltere arasında gerginliğe yol açıyor.

Cebelitarık sorunundaki önemli tarihler:

- 1713: Utrecht Anlaşması ile İspanya Cebelitarık'taki egemenliğini İngiltere'ye devretti.

- 1909: İngiltere, Cebelitarık'ın İspanya sınırına demir parmaklık inşa etti.

- 1938: İspanya İç Savaşı sırasında İngiltere Cebelitarık'a havaalanı yaptı.

- 1954: İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth'in Cebelitarık'ı ziyaretine tepki gösteren İspanya, yarımadadaki konsolosluğunu kapatarak, işçi veya turist İspanyolların Cebelitarık'a girişini engelledi.

- 1967: İngiltere tarafından ilan edilen referandumda Cebelitarık'ta yaşayanların yüzde 99,6'sı İngiltere'ye bağlı kalma kararı aldı.

- 1969: İngiltere, Cebelitarık için anayasaya giren bir maddeyi kabul etti. İspanya'da dönemin lideri diktatör Francisco Franco buna tepki olarak Cebelitarık'ın İspanya ile kara sınırını, demir yolu ulaşımını, telefon ve telgraf hatlarını kapatarak iş izinlerini iptal etti.

- 1985: İspanya, AB'ye girmesinden bir yıl öncesinde Cebelitarık sınırını tekrar açtı.

- 2002: Cebelitarık özerk yönetimi tarafından ilan edilen referandumda Cebelitarık halkı İspanya ve İngiltere arasında yürütülen yarımadada eş egemenlik müzakerelerine yüzde 98,9 ile karşı çıktı.

- 2006: Cebelitarık özerk yönetimi ile İngiltere arasında yürütülen müzakere sonrasında hazırlanan Cebelitarık için yeni anayasa yapılan referandumda kabul edildi.