İki kutuplu dünyanın Kuzey Kutbu savaşı

DERLEYEN: Pelin Aykın - Nadir hayvan türleri ve eksi 50 dereceye varan hava sıcaklığıyla ‘dünyanın diğer ucu’ olarak görülen Kuzey Kutbu’nda son günlerde Rusya’nın askeri faaliyetlerini artırarak 2’nci Dünya Savaşı’ndan bu yana bölgedeki en büyük güce ulaşması, başta ABD olmak üzere NATO ülkeleri arasında büyük bir endişeye neden oldu. Kutup bölgelerinde uluslararası anlaşmazlığı ortadan kaldırmak amacıyla anlaşmalar yapılmış olsa da tek bir kara kütlesi olan bölgedeki durum, yıllar içinde karasuları ve birçok ülkenin Kuzey Kutup Dairesi’ne uzanan özel ekonomik bölgeleriyle daha karmaşık hale geldi.

Doğal kaynaklar var

Nitekim, Kuzey Kutup Dairesi’nin üstünde kalan ve “Arktika” olarak tanımlanan bölgedeki doğalgaz ve petrol zenginliği, önemli bir ticaret yolu olma potansiyeline sahip bulunması ve  küresel ısınmanın buzulları eritmesi nedeniyle bölgenin daha ulaşılabilir hale gelmesi, ülkelerin çıkar çatışmaları yaşamasına neden oluyor. Rusya, söz konusu endişeler nedeniyle son yıllarda bölgedeki varlığını artırmak amacıyla Arktika’daki iki üssüne dünyanın en önemli askeri teknolojilerini yığmaya başladı. Arktik Konseyi, bölge aktörleri olan Rusya, ABD ve Norveç gibi ülkelere çevresel sorunlar da dahil olmak üzere pek çok konuda işbirliğini tartışmak için bir alan sağlamasına rağmen ulusal çıkarlar ve etki konusundaki savaş günümüzde perde arkasında devam ediyor.

Gerilim tırmandı

Kuzey Kutbu’nda gerilim, bu hafta Rusya’nın ordusunu Antarktika’daki Franz Josef Land takımadalarında bulunan Nagurskoye hava üssünde desteklemesiyle tırmandı. Bu üs 1950’lerde Avrasya ile Kuzey Kutbu arasında hava istasyonu olarak inşa edildi. Daha önceleri bazı dönemler kutup ayılarına ev sahipliği yapan üssün bu hafta yayımlanan fotoğrafları ise tesisin üst düzey teknolojili askeri teçhizatlarla donatıldığını ortaya koydu. Söz konusu üs, Kremlin’in Rusya’nın 2014’te Ukrayna’nın Kırım Yarımadası’nı ilhakını takiben Batı ile tırmanan gerilimler arasında orduyu güçlendirme çabalarının bir parçası olarak yeni inşaat teknolojileriyle genişletildi. Rusya ayrıca Norveç’ten Alaska’ya uzanan Kuzey Denizi rotasını ‘ulusal ulaşım koridoru’ olarak gördüğünü, yabancı gemilerin geçmesi için Moskova’dan izin alınması gerektiğini bildirdi. ABD, Rusya’nın talebini reddetti.

Rus üssünde füze rampaları

Rusya’nın Kuzey Kutbu’ndaki Nagurskoye üssünde Bastion füze rampaları ateşleme mekanizmaları ve hava savunma varlıklarının bulunduğu belirtilirken, üssün pistinin Tu-95 nükleer yetenekli stratejik bombardıman uçakları da dahil her tür uçağı barındıracak şekilde genişletildiği bildirildi. CNN, Rusya’nın Kuzey Kutbu’nda ‘benzeri görülmemiş bir askeri güç’ biriktirdiğini bildirdi. ABD kıyılarını radyoaktif dalgalarla tehdit edebilecek nükleer yük taşıyabilen yeni Poseidon torpidosu endişe verici olarak nitelendirildi.

NATO-Rusya restleşmesi

NATO, Kuzey Kutbu’nda artan Rus askeri gücünden giderek daha fazla endişe duyarken, ABD Norveç’e bombardıman uçakları gönderdi. Norveç de ABD’nin askeri tesis kurmasına izin verdi. NATO askeri gücün artırılmasına dikkat çekerken, Rusya “Burası bizim sorumluluğumuzda” açıklaması yaptı.

Çin arayışta

Çin askeri olarak Kuzey Kutbu’na girmese de ekonomik çıkarını netleştirdi. Pekin, Asya’dan Avrupa’ya uzanan bir ‘Buz İpek Yolu’ üzerinde Moskova ile el ele vermeyi önerdi. Reuters’e göre Pekin, nükleer enerjili buz kırıcılar inşa etme planlarını da sürdürüyor. Çin’in de Dünya’nın keşfedilmemiş petrol ve gazının dörtte birini bulunduran Kuzey Kutbu’na göz diktiği düşünülüyor.

‘Dişlerini kırarız’

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in önceki gün katıldığı bir video konferansta bazı ülkelerin Kutup bölgesindeki varlıklarından rahatsızlık duymalarına ilişkin “Ülkemizi ısırmak ya da ısırıp bir şeyler koparmak isteyenlerin dişlerini kırarız” demesi gerilimi tırmandırdı. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ise Rusya’nın bölgedeki varlığını artırmak için harekete geçtiğine dikkat çekerek, Rusya’yı yeni alanlarda hâkimiyet kurmaya çalışmakla suçladı. Kuzey Kutup Dairesi’nde 3 milyon kilometrekarelik kara ve deniz bölgesi olan Rusya, Arktika’da doğal gaz geliştirme faaliyeti sürdürüyor.