Heykeli dikilecek kadın yok mu!..

Demokrasi ya da özgürlüklerle anılan birçok ülkede, özellikle siyasete damgasını vurmuş lider kadın heykeli bulmak zor. Dolayısıyla heykele ama en çok da kadın heykellerine tahammül edemeyen doğu ülkeleriyle, kadın heykeline yer vermeyen batı ülkeleri arasında kadına bakış konusunda bir fark yok. Nihayetin de biri yapılanı yıkıyor, diğeri zaten hiç yapmıyor.

Yunan heykeli diye kaldırdılar

2007’de Bangladeşliler, Daka Adalet Sarayı’nın önünde duran, yerel kıyafetli ve elinde teraziyle adaleti temsil eden kadın heykelini sorun yaptı.  Ülkedeki radikal İslamcı gruplar “İslami değerlere aykırı” diyerek heykelin kaldırılması için gösteriler düzenlendi. Heykel altı ay ancak dayanabildi. Konu mahkemeye taşındı. Ülkenin Laik Başbakanı Şeyh Hasina heykeli zaten ‘gülünç’ bulduğunu belirterek, heykelin kaldırılmasını kabul etti. Hasina “Bu bir Yunan heykeli, Yunan heykeli buraya nasıl geldi?” diye sordu.

Firavunun eşinin heykeli kriz yarattı

2015’te Mısır Minya Valiliği, kentin girişine Firavun eşi Nefertiti’nin heykelini dikti. Tarihçiler heykeldeki kadının çok çirkin olduğunu belirterek kıyameti kopardı. Nefertiti güzel ve tehlikeliydi ama çirkin asla! Tarih kitapları karıştırıldı. Derhal kaldırılması talep edildi. Semalud Bölgesi komutanı Cemal Mübarek devreye girdi. O da heykeli beğenmediğini söyledi. Heykel yapıldıktan sonra ‘çirkinliği’ fark ettiklerini, heykelin daha sonra İhvan yanlısı kişiler tarafından değiştirildiği öne sürüldü. Müslüman Kardeşler suçlandı. Olayın mahkemeye intikal ettirileceğini ve ‘bu işin peşini bırakmayacaklarını’ da belirterek.

Monroe’nun heykeli çöplüğe atıldı

ABD’li efsanevi aktris Marilyn Monroe’nun 1955 yılında çevirdiği The Seven Year Itch filmindeki rüzgârın uçuşturduğu eteklerini tutmaya çalışırken canlandırdığı sahneyi konu alan heykeli Monroe’nun ömrü kadar bile olmadı. 2011’de ABD’nin Chicago kentinde Monroe heykeli, Stamford Park’ına dikildi. Marilyn heykelinin arkası Birinci Kongre Stamford kilisesiyle karşı karşıya kalınca ‘kiliseye saygısızlık’ diyerek heykele tepki gösterildi. 2014’de Monroe’nun sekiz ton ağırlığında olan aynı pozu Çin’in Guigang kentine dikildi. Ancak altı ay sonra heykel çöplüğe atıldı.

Amerika’da 5 bin heykelin yüzde 8’i kadın

Amerika’da da kamusal alanda her türden 5.000’den fazla insan heykeli içerisinde 400 yani yüzde 8’ini kadın heykelleri oluşturduğu için kadınlar ayaklandı. 2019’da Amerikalı kadınlar New York’taki heykelleri saydılar. 150 heykel. 145’i erkek, 5’i kadın. Bu kadınlar kim? İsrail’in eski Başkanı Golda Meir, Siyahi Amerikalı kölelik karşıtı eylemci Harriet Tubman, Amerikalı yazar ve felsefeci Gertrude Stein, Fransız Katolik azize Joan of Arc, İnsan hakları bildirgesine büyük katkı sağlayan Eleanor Roosevelt.  Daha sonra kadınlar müthiş geniş bir alana yayılan 150 yılı aşkın bir geçmişe sahip Central Park’ın içinde Shakespeare, Alexander Hamilton ve Christopher Columbus diyerek 22 erkek heykeli saydı. Ve Balto adında bir köpek! Ama parkta, masal kahramanlarının dışında tarihten sürüklenip gelen tek bir kadın heykeli bulamadılar.

Kadın hakları savunucusu bir grup kadın, tarihte rol oynamış 1868-1872 tarihleri arasında “The Revolution” adlı bir gazete çıkaran kadın hakları savunucusu Elizabeth Cady Stanton ve Susan B. Anthony’nin daktilo başında çalışırken tasvir edilen heykelinin, Central Park’a dikilmesi için bir kampanya başlattılar ve koskoca parkta, iki kadını bir heykele sığdırmayı başardılar!

G.Kore heykelle diplomatik kriz yarattı

Ama adı olmayan bazı kadın heykelleri de kadınları köle olarak kullanan erkekleri hatırlatmak için var.  Güney Kore’nin başkenti Seul ve Busan kentinde İkinci dünya savaşında “seks kölesi’ olarak kullanılan kadınların anısına bir heykel yapıldı. Ve Japonya konsolosluğunun önüne yerleştirildi. Japonya heykellerin kaldırılmasını istedi. Tokyo yönetimi ayrıca iki ülke arasındaki ekonomik iş birliği görüşmelerini dondurdu. Güney Kore direndi. Japonya’dan gerekli özür ve tazminatın gelmediğini açıkladı. Medya heykelin “seks kölesi” olan sadece 46 kadını değil, sayıları 200 bine ulaştığı tahmin edilen Çin, Filipinler, Endonezya ve Tayvan’daki seks kölesi olarak kullanılan bütün kadınları temsil ettiğini yazdı.

Cinsel tacizle suçlananların heykelleri kaldırıldı

Heykellerdeki “gerçeklik” kavramının dışa vurumu; bizi sadece dünya siyasetinin yeniden yorumlanması ya da resmi öğretilerin nasıl tepetaklak oluşuyla tanıştırmıyor. Toplumsal bilincin yeniden nasıl biçimlendiğinin de en önemli göstergesi sayılıyor.  2018’de gözler; Central Park’ta dünya tıp literatürüne adını yazdıran jinekolog Dr. J. Marion Sims’ın heykeline çevrildi.  Sims’ın 19. yüzyılda Afro-Amerikan köle kadınlar üzerinde deney amaçlı korkunç “tedavi” yöntemleri uyguladığı gerekçesiyle heykeli kaldırıldı, Brooklyn’de bir mezarlığa kondu. Heykelin kaidesinde Sims’in köleler üzerinde iradeleri dışında deneyler yaptığına dair bir levha yer aldı.

Penn Üniversitesi de okulun görkemli tarihini taciz iddialarıyla sarsan yöneticisinin heykellerini kaldırdı.  Üniversite teknik direktörlüğünü 45 yıl sürdüren ve okula muhteşem ödüller kazandıran Joe Paterno’yu futbol takımının yardımcı teknik direktörü Jerry Sandusky’in onlarca erkek çocuğunu 15 yıl süreyle taciz etmesine göz yumduğu İçin önce okuldan kovdu ardından heykelini kaldırdı.

İspanya’da ise Amerikalı film yönetmeni, senaryo yazarı ve aktör olarak adını dünyaya duyuran Woody Allen’ın heykeli sorun oldu. Allen’ın evlatlık kızı Dylan Farrow, bir mektup yayınlayarak, 7 yaşındayken babası tarafından tacize uğradığını iddia edince Feminist oluşumlar heykelin kaldırılması protesto gösterilerinde bulundu. 

Danimarka   ise  bu sorunla çok daha önce tanıştı. Roedovre Centrum’un önünde Michael Jackson’ın bir heykeli  yle.  İki yetişkin adam, çocukken Jackson’ın yıllarca cinsel tacizine uğradıklarını söyleyince heykel öfkeli müşterilerin şikâyeti üzerine kaldırıldı. 2005 yılının haziran ayında ‘çocuklara cinsel taciz ve istismarda’ bulunduğu gerekçesiyle hakkında açılan 10 davanın tamamından beraat ettiği yazılsa da…

YARIN: - TÜRKLERİN HEYKELLE SINAVI  - Meclis’te Hitit Güneşi kavgası  - Gülümseyen Atatürk heykeli olmaz - İnönü’nün heykeli 39 yıl bekletildi. - Evren’in ‘gözü tırmalamasın’ heykeli  - Erdoğan: Asla bu yollara tevessül etmeyin. (SON)