Dünya ısındıkça kayak can çekişiyor

Pelin Aykın - Benzeri görülmemiş ocak ayı “ısı kubbesi” nedeniyle 2023’ün ilk günlerinde Fransa’dan Batı Rusya’ya kadar 10 ila 20 derece arasında artan sıcaklıklar görüldü. Alp Dağları’ndaki kayak merkezleri de Avrupa’daki sıcak hava dalgasının etkisiyle krize girdi. Aralarında Danimarka, Hollanda ve Çek Cumhuriyeti’nin de yer aldığı en az 7 Avrupa ülkesi bu ay kaydedilen en sıcak havayı gördü. Bu durumdan kayak turizminin Avrupa’daki merkezi Alp Dağları’nın bulunduğu İsviçre ve Fransa en olumsuz şekilde etkilendi.

Yapay karda yarış

Kar yetersizliği nedeniyle şartlar, bugün Dünya Kayak Şampiyonası etkinliklerine ev sahipliği yapan ve genellikle tek bir yarış günü için 25 bin taraftar çeken İsviçre’nin Adelboden çevresinde özellikle zordu. Adelboden’da 2 bin metrelik yükseklikte bile donma noktasının üzerinde sıcaklıklar kaydedilirken, pist direktörü Toni Hadi, yarışın bu yıl yüzde 100 yapay kar üzerinde gerçekleşeceğini söyledi. Fransa’da ise kayak pistlerinin yarısı kar yetersizliği nedeniyle kapandı.

‘Artık kayılmaz’

Fransa’nın Grenoble kenti yakınlarındaki bir tatil beldesinde kayak pistlerinin yöneticisi olan Arnaud Lemercier, yamaçları kapatmak zorunda kaldıktan sonra yaşadığı hayal kırıklığını, “Bu çok üzücü. Yamaçlar artık kayak için uygun değil. İlk kez pistleri açtık ve sezon ortasında tekrar kapattık” ifadesini kullanarak açıkladı. Lemercier, yönettiği kayak tesisinin, diğer pek çok merkezin yaptığı gibi, yaz aktivitesi olan dağ bisikletlerini depodan çıkardığını söyledi. Alpler’in geçtiği diğer ülkeler Avusturya ve İtalya’nın biraz daha elverişli koşullara sahip olduğu ancak kayak yapmak için daha kar gerektiği belirtildi.

‘Makinelerle bu iş çok zor’

Belçika’da iklim profesörü Wim Thiery, Kuzey Kutbu’ndan ABD’ye soğuk havayı çeken jet akımının, subtropikal bölgelerden Avrupa’ya sıcak havayı körüklediğini ve yüzyılın sonunda Alpler’de kaymanın mümkün olmayacağını açıkladı. Bilim insanları, yapay kar makinelerinin “şimdilik” yamaçların açık kalmasına yardımcı olabileceğini ancak gelecekte çok miktarda su gerektireceğini ve turistlere önemli bir maliyet getireceğini söyledi. İsviçre’deki Basel Üniversitesi’nden uzmanlar, kayak merkezi Andermatt-Sedrun-Disentis’te araştırma yaptı. Tesiste şu anda kar tabancaları için 300 milyon litre su kullanılırken, bu oran 2100 yılına kadar yüzde 80 artarak 540 milyon litreye çıkacak. Halen tesiste kar yapmak için kullanılan suyun bir kısmı, Oberalpsee Gölü’nden geliyor. Gölden yılda en fazla 200 milyon litre bu çekilebiliyor. Bu nedenle tesis 540 milyon litre suyu karşılamak için yeni kaynaklar arayacak.

Durumun vahameti uyduya yansıdı

İsviçre’nin kayak merkezlerine yakın olan Altdorf kasabasında, yeni yılın ilk günü sıcaklık 19.2 dereceye çıktı. Avrupa Birliği’nin Kopernik Programı tarafından yayınlanan bir uydu görüntüsü de bu bölgedeki kar eksikliğini gözler önüne serdi. Altdorf’ta 1 Ocak’ta hava sıcaklığı gece boyunca 16.1 derecenin altına düşmedi. Böylece 1864’te kayda geçen bir önceki sıcaklık rekorunu kırdı.

Türkiye’de de kayak merkezleri kara hasret

Bu kış henüz yağmur ve kar yağmaması nedeniyle içme suyu sıkıntıları dile getirilirken, kayak merkezleri de zor bir süreçten geçiyor. Yılın 7-8 ayı kar altında kalan Kars’ta bir imam ve cemaat kar duasına çıkarken, Palandöken, Uludağ gibi kış turizm merkezlerinde kayak pistleri suni karla örtülmeye çalışılıyor. Bazı kayak merkezlerinde de kar olmadığı için sezon açılışı yapılamadı. Bursa’da kış turizm merkezi Uludağ’da, 15 Aralık’ta açılması planlanan kayak sezonu kar yağışı olmadığı için açılamadı, işletmeciler çareyi suni kar makinelerinde buldu. Önceki gece -5 derecede çalışan makineler bölgeyi beyaza bürüdü. Tatilciler suni karda kaydı.

Suni karlama

Erzurum’da da Palandöken Kayak Merkezi’nde, bu yıl kar yağışı gecikince “suni karlama” ve geçen yıldan depolanan “kar saklama” yöntemleri devreye alındı. Kars’taki Sarıkamış Kayak Merkezi’nde de beklenen kar henüz yağmazken, bu yıl Sarıkamış Harekâtı anma etkinliklerinde 18 yıldır yapılan kardan şehit askerlerin heykellerinin, kar yağmadığı için yapılamayacağı açıklandı. Kayseri Erciyes’te kayak pistleri için yılbaşı öncesinde saatte 8 bin 750 metreküp suni kar üretildi. Bolu’daki Kartalkaya Kayak Merkezi’nde, az kar yağışı nedeniyle yılbaşı öncesi 5 otelden 3’ü sezonu açmadı. 2 otel ise “yapay karlama” ile pistlerini doldurdu. Kocaeli’deki Kartepe Kayak Merkezi’nde kar kalınlığı sadece 20 santimetreyi gördü. Yeterli miktarda kar yağmadığı için bölgede 11 kayak pisti yılbaşı öncesinde devreye giremedi. Diğer kayak merkezlerinde de henüz yeterli kar yağmadı.