Çinli füze sistemi ciddi endişe yarattı

Türkiye’nin uzun menzilli füze savunma sistemi ihalesi ile ilgili ABD’nin yaptırım listesindeki bir Çin şirketi ile görüşmelere başlaması Washington’un tepkisini çekti. Amerikan Dışişleri Bakanlığı, “Türk hükümetinin ABD’nin yaptırım uyguladığı bir şirketle, NATO sistemleriyle uyumlu olmayan bir füze savunma sistemi için yaptığı görüşmeler konusundaki ciddi endişelerimizi ilettik. Bu konudaki görüşmelerimiz devam edecek” dedi. Beyaz Saray ise Milliyet’in konuyla ilgili sorusu üzerine meseleyi Dışişleri Bakanlığı ve Pentagon’un takip ettiğini söylemekle yetindi.
Türk-Amerikan ilişkilerini yakından takip eden Lehigh Üniversitesi uluslararası ilişkiler profesörü Henri Barkey, “Pürüzlere bir pürüz daha ekleniyor” yorumunu yaptı.
Türkiye’nin kararını Milliyet’e değerlendiren Barkey, Obama yönetiminin Türk hükümetinin Gezi Parkı protestolarındaki söyleminden çok rahatsız olduğunu, Suriye konusunda da özellikle El Nusra nedeniyle anlaşmazlık yaşandığını hatırlattı. Barkey “Türkiye, ABD için çok önemli bir ülke. Birlikte çalışmaya devam edecekler. Ama bunların etkisi bir yerde görülecektir” dedi. Barkey Çin ile ihalenin tamamlanması haline büyük bir kriz yaşanmayacağını ama Washington’un bu dönemde Ankara’ya büyük jestler yapmasını beklememek gerektiğini söyledi.
Başbakan Tayyip Erdoğan liderliğinde toplanan Savunma Sanayi İcra Komitesi geçen hafta uzun menzilli füze savunma sistemi ihalesinde Çinli CPMIEC şirketini tercih etmiş ve sözleşme görüşmelerine başlamıştı.
Savunma analistleri NATO üyesi Türkiye’nin Amerikan Raytheon Co şirketinin ürettiği Patriot füzelerini ya da Fransız-İtalyan ortak yapımı Eurosam SAMP/T sistemini tercih etmesini bekliyordu.
İhalede Rusya da S-300 VM sistemiyle yarışıyordu. Ancak Çinli firmanın 4 milyar dolara mal olması beklenen sistem için 3 milyar doların altında teklif vermesi ve Türkiye ile ortak yapım teklif etmesinin ardından ihale için CPMIEC’in ürettiği FD-2000 sistemi tercih edildi.

Füze kalkanına entegre değil
Türkiye’nin NATO’dan Suriye’den gelecek olası bir hava saldırısına karşı yardım istemesinin ardından ABD, Almanya ve Hollanda bu yıl başında ikişer Patriot bataryası göndermişti. Malatya’nın Kürecik ilçesinde de NATO füze savunma kalkanı projesinin bir parçası olarak radar üssü bulunuyor. Türkiye, ihalede Amerikan ya da Avrupa sistemlerini tercih etseydi sistem otomatik olarak füze kalkanının parçası haline gelecekti. Ancak Çin’den alınacak sistem ile bu mükün olmayacak.
Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi’nde Silahsızlandırma Programı direktörü olan Aaron Stein, Temmuz ayında ihaleyi Çin’in alması ihtimali ile ilgili kaleme aldığı bir yazıda sistemin NATO’nun füze kalkanı projesine tam olarak entegre edilemeyeceğini hatırlatmıştı.
Stein, Türkiye’nin füze kalkanından faydalanmaya devam edeceğini ancak hava savunma sisteminin Kürecik’in de parçası olduğu erken uyarı sistemine tam olarak dahil olamayacağanı kaydemişti.
Reuters haber ajansı ABD’nin ihale kararına tepki gösterdiğini yazdığı haberinde Türkiye ve ABD arasında ilişkilerin Soğuk Savaş’tan beri özellikle askeri açıdan çok önemli olduğunu, Amerikan ordusunun yıllarca Türkiye’de siyasette de rol oynayan Türk ordusunu etkilediğini yazdı.
Haberde Başbakan Tayyip Erdoğan’ın iktidara gelmesinin ardından askerin etkisinin azaldığı hatırlatıldı. Reuters “Ankara ve Washington arasında politik ve askeri ilişkiler hala çok yakın ancak artık daha az merkezi bir rol oynuyor. Bu durum, tedarik politikalarında da kendini göteriyor olabilir” yorumunu yaptı.

İlk müşterisi Türkiye
Çin Halk Cumhuriyeti’nin CPMIEC firması tarafından üretilen FD-2000 füze savunma sistemi 20 bin metre irtifa ve 100 kilometre menzile sahip. Radara yakalanmama özelliği bulunan füzeleri dahi tespit edebilen sistem, ikili ve altılı bataryalar halinde konuşlandırılıyor. İlk olarak 2009’da Cape Town’daki Afrika Savunma Fuarı’nda görücüye çıkan sistemin ilk müşterisi Türkiye. Sistemin Türkiye ile ortak olarak üretileceği ve yapılacak değişiklikler ile NATO kumanda ve kontrol sistemlerine uyumunun sağlanacağı belirtiliyor.