Beyaz Saray'da Netanyahu'ya uyarı! Trump'ın Türkiye sözlerinin şifreleri... Türkiye’yi yavaş yavaş masaya alma stratejisi
Trump, Erdoğan'ı güçlü ve zeki bir lider olarak nitelendirerek Türkiye'nin Suriye'deki rolünü övdü ve Türkiye-İsrail arasında makul bir diyalog kurulabileceğini söyledi. Netanyahu ise Türkiye ile çatışma istemediklerini belirterek, Suriye'nin İsrail'e karşı bir saldırı üssü haline gelmesini kabul etmeyeceklerini ifade etti. Peki ABD, İsrail ve Türkiye üçgeninde yeni bir denge mi kuruluyor? Türkiye’nin eski Los Angeles Başkonsolosu Gülru Gezer ve DİPAM Başkanı Dr. Tolga Sakman, Milliyet.com.tr'ye dikkat çeken değerlendirmelerde bulundu.
Trump, Beyaz Saray'da İsrail Başbakanı Netanyahu ile yaptığı görüşmede, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile çok iyi ilişkileri olduğunu vurgulayarak Türkiye'nin Suriye'deki rolünü övdü. Erdoğan’ı güçlü ve zeki bir lider olarak nitelendiren Trump, Türkiye’nin Suriye’de kimsenin yapamadığını başardığını söyledi. Netanyahu’nun Türkiye ile ilgili sorunlarına da değinen Trump, bu tür sorunları çözebileceğine inandığını belirterek, hem Türkiye hem İsrail’le makul bir diyalog sürdürülebileceğini ifade etti.
Netanyahu da Trump ile yaptıkları görüşmeye ilişki yaptığı açıklamada Gazze, ABD'nin yeni tarifeleri ve Suriye konularını ele aldıklarını belirtti. Türkiye ile olan iyi komşuluk ilişkilerinin bozulduğuna dikkat çeken Netanyahu, Suriye’nin hiçbir ülke, özellikle Türkiye tarafından İsrail’e karşı bir saldırı üssü olarak kullanılmasını istemediklerini vurguladı ve Türkiye ile çatışma istemediklerini söyledi.
Peki Trump neden Netanyahu'nun yanında Erdoğan’ı övdü? ABD, İsrail ve Türkiye üçgeninde yeni bir denge mi kuruluyor? Türkiye’nin eski Los Angeles Başkonsolosu Gülru Gezer ve DİPAM Başkanı Dr. Tolga Sakman Milliyet.com.tr'ye değerlendirmelerde bulundu.
Trump'ın Orta Doğu'da çalışacak ortaklar aradığını söyleyen Türkiye’nin eski Los Angeles Başkonsolosu Gülru Gezer, bu bölgede iki büyük ülkenin Türkiye ile İsrail olduğuna dikkat çekti.
BELKİ DE İLK DEFA...
'Bu ülkelerle Amerika iş yapmak istiyor ve İran'ı çevreleme politikası çerçevesinde de hem Türkiye hem İsrail ile iş birliği yapmak niyetinde. Bunu Amerikalılarla yapılan temaslarda Amerikalıların 'İran ile iş birliği konusunda da gündeme geldi' açıklamalarından anlıyoruz.' diyen Gezer, 'Benim tahminim Netanyahu Trump'a Türkiye'yi Suriye bağlamında belirli ölçüde şikayet etti. Trump da 'Türkiye ile karşı karşıya gelmeyin. Türkiye ile çatışmayın' mesajı verdi. Tüm dünya önünde Türkiye'ye yönelik olumlu ifadeler kullanması da Netanyahu'ya bir mesajdı; 'Bazı sorunlarınızın Suriye üzerinde olduğunu biliyorum. Bunları da çözebiliriz. Ama sizin de makul olmanız lazım.'
Aslında baktığımız vakit ilk defa belki de İsrail Başbakanı'na karşı bir uyarı niteliğinde açıklama yaptı. Dolayısıyla önümüzdeki dönemde Türkiye ile İsrail arasında Suriye özelinde tansiyonun düştüğü, İran bağlamında Amerika üzerinden tarafların belki bir iş birliği yaptığı ortam olabilir. Bu çerçevede gelişmeler yaşanabilir.' ifadelerini kullandı.
Türkiye ile İsrail arasındaki en büyük temel sorunun Gazze olduğunu da belirten Gezer, 'Türkiye, Netanyahu iktidarda olduğu müddetçe doğrudan görüşür mü? O konuda ciddi tereddütlerim var. Amerika ile iş birliği çerçevesinde bölgesel konulara ilişkin olarak yapıcı bir tutum sergilenebilir diye değerlendiriyorum. Hiç değilse tansiyonun düşürülmesi bağlamında hem Türkiye'nin hem İsrail'in önümüzdeki dönemde yapıcı bir tutum sergileyeceğini değerlendiriyorum.' dedi.
OLASI TÜRKİYE-İSRAİL ÇATIŞMASI
DİPAM Başkanı Dr. Tolga Sakman da Türkiye'nin uzun zamandır sahada İsrail ile karşı karşıya gelmek istemediğinin altını çizdiğini ifade ederek, 'Bunun için gerekli önlemleri almak adına diplomasiyi ve İsrail’i durduracak faktörleri devreye sokmaya çalışıyor. Türkiye’nin genel olarak izlediği strateji güç kullanmadan önce güç göstermek olarak özetleyebiliriz. Suriye’de de İsrail’in artan faaliyetleri, saldırı ve nüfuz politikası engellemek amacıyla Türkiye güç göstermeye daha net şekilde devam ediyor. İsrailli bazı bakanların ise Türkiye’yi hedef alır ve çatışmaya alan açmaya müzahir söylemleri bu konuyu gittikçe daha fazla güç kullanma safhasına doğru itiyor. Suriye’ye yapılan saldırıları da Türkiye’ye mesaj olarak nitelendiren Katz gibi bakanlar İsrail’in Türkiye ile çatışma isteği olduğu imajını yarattı. Burada tabii iç siyasi faktörler ve Netanyahu yönetiminin uluslararası toplumda destek bulma çabası gibi nedenler de var.' şeklinde konuştu.
Dr. Sakman, 'Özellikle Türkiye’nin Suriye ile gerçekleştireceği bir savunma ve güvenlik iş birliği anlaşması süreci hızla Türkiye-İsrail çatışması özelinde şekillendirecektir. Türkiye’nin Suriye topraklarında askeri üs kurması veya Suriye’nin milli ordusunun yeniden organizasyonu ve eğitiminde öncülük yapması akabinde İsrail’in bölgedeki hareketleri Türkiye ile karşı karşıya gelmesine neden olacaktır. Tüm bunların ötesinde İsrail bölgede bir çok devletle askeri olarak veya siyasi olarak karşı karşıya gelerek kendi devamlılığını ve siyasi nüfuzunu kullandıysa da Türkiye ile bu şekilde karşı karşıya gelmesinin etkileri olmayacaktır. Bununla ilgili akademik ve stratejik çalışmaların İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri‘nde yapıldığı ve İsrail hükümeti bu konuda uyarıldığı bazı kaynaklarda dile getiriliyor. Bununla birlikte Netanyahu’nun son ziyaretinde Trump ile yaptığı konuşma sonrasında Amerikan yönetiminin böyle bir çatışmadan yana olmadığına dair görüşü Netanyahu’nun yaklaşımını şekillendirmiş olabilir.' açıklamalarında bulundu.
ABD, İSRAİL VE TÜRKİYE ÜÇGENİNDE YENİ BİR DENGE Mİ KURULUYOR?
"ABD yönetimi için İsrail’in varlığı ve güvenliği her zaman öncelikli ki Trump için bu öncelik daha da kıymetli hale geldi." diyen Dr. Sakman, "Bu politikasını göstermek için Netenyahu yönetimi ile siyasi ve askeri olarak işbirliğini artıracak eylemler, bölge ülkeleri ile İsrail’i kabul ettirecek anlaşma süreçleri ve uluslararası toplumda Netanyahu yönetimini kollayacak adımlar Trump yönetimi için normalleşen bir politik yaklaşım haline geldi.' dedi.
TÜRKİYE'Yİ YAVAŞ YAVAŞ MASAYA ALMA STRATEJİSİ
Dr. Sakman sözlerini şöyle sürdürdü; Bölgedeki dengeler gittikçe değişiyor ve İsrail’in politikaları bu değişen dengelere uyum sağlamak yerine kendileri açısından daha sert bir noktaya evriliyor. Bu durum İsrail’in askeri veya siyasi olarak korunmasını ve desteklenmesini güçleştiriyor. Trump yönetiminin hem Orta Doğu hem Avrupa politikalarında iş birliği yapabileceği devlet olarak Türkiye’yi yavaş yavaş masaya alma stratejisi nedeniyle Tel Aviv ile Ankara’yı karşı karşıya getirmekten imtina ediyor. Ancak bu şekilde her iki devletle de ilişkisini daha rahat devam ettireceğine inandığı kanaatindeyim. Çünkü bu gerilim somut hale dönüşürse Amerikan yönetimi hem İsrail hem de Türkiye ile ilişkilerinde fedakarlıklar yapmak zorunda kalacaktır. Mevcut durumun korunması Trump için daha karlı.
ÜÇÜNCÜ TARAFLARA VERİLEN MESAJ...
Netanyahu'nun Washington ziyaretinin Türkiye'de her zaman tepki ile karşılandığını söyleyen Dr. Sakman, 'Üstelik bu kadar kısa süre içerisinde ikinci ziyaretini yapmış olmasının Ankara’da hoş karşılanmayan yankıları olduğu belliydi. Bu yankıları tolere etmek için kameralar karşısında Erdoğan hakkındaki övgülerini söyleyerek dengeyi kurmaya çalışmış olabilir. Ayrıca Trump‘ın konuklarına kameraların önünde mesaj verme adetini biliyoruz ki burada da Netanyahu’ya Türkiye ile ilişkilerini şekillendirmesi gerektiğine dair görüşünü bu şekilde dile getirmiş olabilir. Trump‘ın kamuoyuna açık olmayan bazı görüşmelerden yaptığı alıntılara çok güven olduğu kanaatinde değilim fakat gerçek veya değil söylediği sözlerle inşa ettiği ortam izleyeceği politikanın çerçevesini çiziyor genellikle. Kullandığı dil diplomatik mizaçdan uzak olduğu için övdüğü veya uyardığı liderler, devletler, aktörler için çok yüksek tonda kelimeler seçiyor. Trump‘ın sayın cumhurbaşkanını övmesinden ziyade bunu yaptığı ortam ve zaman üzerinden üçüncü taraflara verdiği mesaj açısından bakmak lazım.' ifadelerini kullandı.
GÜMRÜK VERGİSİ TÜRKİYE İÇİN FIRSAT MI?
Dr. Sakman sözlerini şöyle tamamladı; Trump'ın yeni açıkladığı gümrük tarifelerinde Türkiye’ye uyguladığı baz oran ile aslında yeni bir ticaret ve ekonomi ilişkisi kurulabileceğini dair analizler yapılıyor. Bunun da ötesinde Trump, Avrupa ve Orta Doğu‘da birlikte hareket edebileceği devletler ve liderler arıyor. ABD Avrupa’yı askeri ve siyasi olarak terk etmeye niyet ettiğinde Türkiye önemli bir aktör olacaktır. Aynı zamanda Orta Doğu‘da da sadece maddi çıkarlar nedeniyle kurduğu ilişkilerin ötesinde bölge politikalarında aktif olan ve nüfuz kapasitesi olan biriyle temasını devam ettirmek isteyecektir. Bu sebeplerle Türkiye Trump için çok vazgeçilecek veya göz ardı edilecek bir durumda değil. Bu durum büyük ihtimalle liderler zirvesi yapildiginda çok net şekilde görülecektir ve ilişkilerin sadece liderler arası değil kurumsallaşması için bazı farklı adımlar atılması da muhtemel görünüyor.
Genel olarak şunu gözardı etmemek lazım İsrail Türkiye ile sahada karşı karşıya gelmeyecek bir politik manevra yapacağını tahmin edebiliriz fakat Türkiye’nin bölgedeki gücünü kısıtlayacak adımlardan vazgeçeceği kanaatinde değilim. Bunun için hem bölgedeki terör örgütleri gibi vekil aktörler veya Türkiye’ye rakip devletler gibi aktörler ile birlikte atacakları adımlar hem de Türkiye’nin Amerika ve Avrupa’daki ilişkilerini ve gücünü teyit edecek eylemlerini kısıtlayacak eylemler Netanyahu yönetimi tarafından devam edecektir. Amerika’daki F 35 ve CAATSA yaptırımları süreci veya AB üyelik müzakereleri ve Avrupalı devletler ile ekonomik ve diplomatik ilişkilerin derinleşmesi gibi bir çok faktör İsrail veya bölgedeki İsrail yanlısı lobiler/örgütler tarafından kesintiye uğratılabilir.
KEŞFETYENİ
Survivor yarışmasıyla adını duyuran sunucu Murat Ceylan, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımla ilişkisini resmen duyurdu.
