Meslek seçimi yaparken nelere dikkat etmeliyim?

Meslek yönelimlerimiz açısından sınav sonrası tercih süreci büyük bir önem taşımaktadır. Sınav sonrası öğrencilerin meslek seçimi için gerçekleştirecekleri bölüm tercihlerinde faydalı olacağına inandığım bilgileri sizinle paylaşmak istiyorum;

Öncelikle kendimize doğru soruyu sormaya başlamalıyız. Sizi yönlendirecek olan doğru soru ‘Kariyerimden gerçekten ne istiyorum?’ sorusudur. Unutmamalıyız ki kariyer becerilerimizden daha fazlasıdır. Bu zamanınızın, enerjinizin ve yeteneğinizin bir yatırımıdır. Ne istediğinizi bilmenin yanında ne istemediğinizi bilmeniz de önemlidir. İstemediğiniz bir kariyer planına enerjinizi, zamanınızı vermek sizin için oldukça zorlayıcı olabilir.

Yeteneklerinizi değerlendirmek için; önce bilgi toplama ve değerlendirme sürecinde bir kağıda ilgilerim ve yeteneklerim başlığı adı altında öz değerlendirme yapmanız kendinizin meslek yönelimini bulmanız açısından faydalı olabilir.

İkinci adım; meslek seçeneklerinde ki tek etken bizlerin yetenekleri dışında yaşadığımız ülke, kültür, ekonomik şartları ve kendi güvenliğimize göre de seçilmelidir. Artık ülkenin kriz durumunu da göze alarak seçeceğimiz mesleğin yaşadığımız ülke de ne kadar iş yapabildiği, hayatta kalabilmek açısından gerekli bireysel ihtiyaçları giderebilecek bir meslek olup olmadığına göre de bir yapılan listede derecelendirilebilir.

Üçüncü adım; elde edilen veriler çerçevesinde bu mesleklerde uzmanlaşmış kişiler ile iletişim kurarak mesleklerin artı ve eksilerini listelemek kendimize uyup uymadığı konusunda bize oldukça önemli bilgiler kazandırabilir. Ama şunu unutmamalıyız ki her birimizin meslekten beklentileri farklı olabilir. Bu değerlendirmeyi yaparken karşımızdaki uzman kişinin beklentilerinin sizden farklı olabileceğini değerlendirmemize katabiliriz.

Dördüncü adımda ise; hazırlanan meslek listesi ile uzman bir psikolog ile görüşme sağlayarak bu görüşmenin amacı psikoloğunuzun sizin mesleğinizi seçme konusunda değil yapılan listeye göre karar verme aşamanızda size yardımcı olabileceğini unutmadan değerlendirmede dikkat edilecek en temel esas ‘ ben bu mesleği yazdım ama bu alanda mutlu olabileceğimi sanmıyorum’ hissi taşınan bölümlerin ve tercih alanlarının listeden çıkarılmasıdır. FAKAT burada dikkat etmemiz gereken en önemli etken; sınav döneminden dolayı zaten oldukça stresli ve baskı altında bir dönem geçirdik. Stres faktörü bizleri depresyona götürebildiği gibi duygularımızda da hızlı değişikliklere neden olabilir. ‘Bu alanda mutlu olup olamayacağınızı düşünürken’ stres faktöründen ne kadar uzak karar verebiliyorsunuz bunu çok iyi ayırt etmeniz gerekebilir. Bu sebepten dolayı rehberlik biriminiz ile aldığınız kararları sizi en çok tanıyan aileniz ile paylaşarak mutsuz hissettiren meslekleri stresten dolayı mı yoksa sizin psikolojinizden dolayı mı olduğunu özeleştiriye açık olarak tekrar değerlendirmeye almanız daha net kararlar almanıza yardımcı olabilir.

EĞER tutku ve beklenen mutluluk rehberiniz olmazsa ne olur?

Beceri ve değerlerinize uygun bir meslek seçerek başlayabilirsiniz. Bunların ne olduğuna dair araştırdıktan sonra da fikriniz yok ise aşağıdakiler size yardımcı olabilir;

Bazılarımız hedeflerimizi (işte ve hayatta) ilerleme, başarı ve ödüller için fırsatlar olarak görme eğilimindedir. Onlara ulaşmakta başarılı olursak neler kazanabileceğimizi düşünebiliriz. Hedeflerinizi bu şekilde gören biriyseniz, promosyon odağı denilen kısma uygun olabilirsiniz.

Geri kalanımız hedeflerimizi güvenlikle ilgili olarak görüyoruz - çok çalıştığımız her şeyi kaybetmemekle ilgili. Önleme odaklı olduğunuzda, tehlikeden kaçınmak, sorumluluklarınızı yerine getirmek ve insanların güvenebileceği biri olmak istersiniz. İşlerin sorunsuz yürümesini sağlamak istiyorsunuzdur.

Herkes hem terfi alanında hem de önleme alanında başarılı olabileceği konusunda motive edilir, ancak aynı zamanda iş, aşk ve ebeveynlik gibi yaşamın belli alanlarında baskın bir motivasyon odağı olma eğilimindeyiz. Bunu anlamak için esas olan; terfi ve önleme odaklı insanların - farklı motivasyonları yani odak noktaları nedeniyle - belirgin güçlü ve zayıf yönleri olduğunu anlamalıyız. Demek istediğim şey:

Promosyon odaklı insanlar:

• Yaratıcılık ve yenilikçilik
• İlerlemek için fırsatları değerlendirmek
• Risk kucaklayan
• Hızlı çalışıyor
• Çok sayıda seçenek ve alternatif üretmek
• Soyut düşünme
(Ne yazık ki, onlar da daha fazla eğilimli, aşırı iyimser ve sıcak suya inen riskleri alma olasılıkları daha yüksektir)

Önleme odaklı insanlar:

• Tamlık ve ayrıntı odaklı olmak
• Analitik düşünme ve muhakeme
• Planlama
• Doğruluk (kusursuz çalışıyor)
• Güvenilirlik
• Öngörü problemleri

(Ne yazık ki, değişime ve şansa maruz kalmaya, sert davranmaya ve daha yavaş çalışmaya karşı da dikkatlidirler. Çalışkanlık zaman alır.)

Artı ve eksileriniz ile hakim odak noktanızı bilerek, artık farklı meslek türlerine veya kuruluşunuzdaki farklı pozisyonlara motivasyonel olarak ne kadar uygun olduğunuzu değerlendirebilirsiniz.

Bu ikisini de ayırt edemiyorsanız; çeşitli bilimsel meslek testleri yapılarak da sonuca gidilebilir.

Unutmamalıyız ki; Başarmak için önce başarabileceğimize inanmak gerekir.