Çift dillilik nedir?

İKİ DİLİ AYNI ANDA ÖĞRENME: ÇİFT DİLLİLİK

Pek çok aile çocuklarının iki dili de anadili gibi konuşmasını istiyor. Çift dillilik (bilingualizm) olarak adlandırılan bu eğitimi nasıl vermeleri gerektiği, avantajları ve dezavantajları ise en çok merak edilen konuların başında geliyor.

Uzmanların dediğine göre; “Çocukların çift dilli (bilingual) büyütülmesi sanılanın aksine tek bir dille büyütülmesinden zor değildir. Çocuklar gelişim evresinde tek dilin konuşulduğu bir ortamda yetişirlerse tek dil öğrenirler, iki dilin sürekli kullanıldığı bir ortamda yetişirlerse iki dili birden öğrenirler. En önemlisi de eğer doğru bir şekilde desteklenirse çift dilli (bilingual) büyütülen çocukların gelişimi tek dille büyüyen çocuklarınki gibi normal ilerler. Eğer gerekli destek sağlanmazsa çocuklar iki dilde de yaşıtlarının seviyesine ulaşamazlar.”

Çift dillilik (bilingualizm) iki şekilde gerçekleşebiliyor.

“Birincisinde çocuk doğduğu andan itibaren eş zamanda iki dili öğrenir. Çok uluslu evliliklerde çocuk, doğumundan itibaren anne ve babasından ya da dadısından iki farklı dil edinebilir. Diğerinde ise erken çocuklukta peş peşe iki dil edinilir.

Örneğin çocuk 3-4 yaşına kadar bir dili (genellikle anadili), kreşe başladıktan sonra ise ikinci dili (genellikle çevrenin konuştuğu dili) edinir. Peş peşe öğrenilen dilin çift dillilik seviyesine ulaşması için ana dili seviyesinde gelişmiş olması gerekir. “

“ÇİFT DİLLİLİK GECİKMİŞ KONUŞMAYA NEDEN OLMAZ.”

“Bilingual yani çift dilli çocuklarda dil ve konuşma gelişimi tek dilli çocuklarla paralel şekilde ilerler. Ortalama aynı kelime sayısı ve gramer bilgisine sahip olurlar. Erken dönemden itibaren iki dili kolaylıkla ayırt edebilir ve ebeveynlerin ya da bakıcıların konuştuğu dile göre geçiş yapabilirler. Çift dillilikte her iki dilin de eşit oranda başarılı ve akıcı olması şartı yoktur, çift dilli (bilingual) çocukların birçoğunda bir dil daha baskın olur.

Peş peşe iki dil öğrenmede ise ilk dilin ardından genellikle 3 yaşından sonra ikinci dil öğrenilir. Bu durum daha çok farklı dilin konuşulduğu bir ülkeye göç eden ya da farklı dilde eğitim veren okullara giden çocuklarda görülür. Çocuk evde ailesinin dilinde konuşurken okula başlayınca farklı bir dille konuşmaya başlar.”

İKİ DİL BİRBİRİNE KARIŞIR MI?

Çocuğun iki dilden sözcükleri bir arada kullanması dilleri ayırt edemediği anlamına gelmiyor. “Çift dilli çocukların iki dili birbirine karıştıracağı düşüncesi yanlıştır. İki dili iyi bilen yetişkinler de olduğu gibi çocukların daiki dilden sözcükleri bir arada kullanması normal bir durum. Bu, çift dil öğrenmenin çocukların kafasını karıştırdığı anlamına gelmez.
Çift dilli çocukların birçoğu baskın olarak kullandığı dilden kelimeleri diğer dilin içine çeker. Bu geçici bir durumdur ve her iki dilin öğrenimitamamlandıkça giderek azalır.”

AİLELER BU SÜREÇTE ÇOCUĞA NASIL YARDIM ETMELİ?
“Çift dilli (bilingual) çocukların gelişimi oldukça hassasiyet ve özen gösterilmesi gereken bir durumdur.

Çift dilli çocuklar ve aileleri iki dili ve kültürü bir arada yaşarlar. Bu nedenle çift dille yetişen çocuklarda sağlıklı dil ve konuşma gelişimi için iki dilin de aktif olarak kullanılması ve desteklenmesi gerekir. “

Dil öğrenmek angarya haline getirilmemelidir. Çocuklara ikinci dili öğretirken gündelik hayatla bağlantılı ve ilgi çekici yöntemler kullanılmalıdır. Çocuğun iki dilin de önemli olduğunu hissetmesi gerekiyor. Eğer anne ve baba evin içinde birbiriyle Türkçe konuşuyorsa çocuk Türkçenin diğer dilden daha önemli olduğunu düşünecektir. Diğer dili de önemsemesi için oyun grupları gibi çocuğa özel ortamlar hazırlanarak, iki dilin de önemli olduğu algısı verilmelidir.
Eğer çocuklar iki dili aynı anda öğreniyorsa ebeveynler ‘bir kişi-bir dil’ yöntemini uygulamalıdır. Bu yöntemde anne-babalar çocuklarıyla sürekli olarak tek bir dilde konuşur. Mesela çocuk Almanca ve Türkçeyi aynı anda öğrenecekse anne ve baba çocukla yalnızca kendi anadillerini konuşmalıdır ya da çocuk evde Türkçe okulda Almanca konuşmalıdır.

Böylece çocuklar iki dili daha çabuk ayırt edebilir ve daha hızlı öğrenir.Kısacası çocuklar düzenli olarak iki dile birden maruz bırakılmalıdır. Farklı dilde teknolojik bir cihaz aracılığıyla değil büyükanne, büyükbaba, bakıcı, öğretmen vs. gibi diğer insanlarla etkileşim halinde olmalıdır.

Çift dilli ortamın çok doğal olması gerektiğini vurgulayan uzmanlar ekliyorlar; “Eğer çocuk zorlayıcı, doğal olmayan ya da rahatsız edecek bir ortama maruz bırakılırsa ikinci dil öğrenmeye karşı direnç gösterebilir.

Ebeveynlerden birisi diğerinin dilini bilmezse sorun oluşabilir. Ailede anne, baba ve çocuk arasında konuşulan ortak bir dil olmalı.

Ayrıca anne-baba ana dilini çevre dilinden daha iyi biliyorlarsa çocuğa sadece ana dilini öğretmeleri tavsiye edilir. Çünkü çocuğun dili doğru öğrenmesi için ona dili doğru aktarmak gerekir. Çocuk ana dilinde belli bir seviyeye geldikten sonra ikinci dili (mesela anaokulunda) kısa bir sürede düzgün bir şekilde öğrenebilir.”

“TERAPİYE NE ZAMAN BAŞVURULMALI?”

Çift dilli çocukların üç-dört yaşına kadar ana dilini yeterince öğrenmesi, yani kelime dağarcığının geniş olması, çocuğun doğru cümle kurabilmesi ve soru sorabilmesi şarttır diyen Dil ve Konuşma Terapistleri; “Ancak çocukların dil gelişimi gerektiği şekilde desteklenmezse çocuklar iki dilde de yaşıtlarının seviyesine ulaşamayabilir.

Bu çocukta dil bozukluklarına yol açabilir. Çocuğun dil ve konuşma terapisi görmesi gerekebilir. Bu gibi durumlarda aileler “bekleyelim, görelim” diyerek vakit kaybetmeden hemen terapi desteği almak için dil ve konuşma terapistine başvurmalıdır. Ayrıca çift dilli çocuklarda düzenli olarak dil ve konuşma gelişimi değerlendirilmesi yapılarak gelişimin seviyesi tespit edilmelidir.” diyorlar.

ÇİFT DİLLİ ÇOCUKLARDA TERAPİ GEREKTİREN DURUMLARI ŞÖYLE SIRALIYOR

Her iki dilde de öğrenme güçlüğü varsa, ikinci öğrenilen dil, ilk dilde de gecikmeye neden oluyorsa, ikinci öğrenilen dildeki sessizlik 7 aydan daha uzun sürerse,dil ve konuşma kaygısı varsa,3 yaşına geldiği halde iki dilden birinde 2 ya da 3 sözcüklü cümle kuramıyorsa hemen bir dil ve konuşma terapistine gidilmesini tavsiye ediyor.