DELTA HEPATiT, KÖTÜ SONA DAHA HIZLI GÖTÜRÜYOR

‘Hepatit delta’ ya da ‘Delta hepatiti’ olarak adlandırılan bu tip hakkında dünya çapındaki en büyük araştırmayı yürüten Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Hepatoloji Enstitüsü Müdürü, Dünya Gastroenteroloji Örgütü Genel Sekreteri Prof. Dr. Cihan Yurdaydın, sorularımızı yanıtladı.

* Hepatit delta nedir?
Karaciğerde hepatit yapan virüsler arasında dünya çapında en az görüleni fakat hastalık seyri en hızlı olan tür. Hepatit B’den de C’den daha hızlı seyreder. C’de 20 yaşında virüsü alırsanız siroz gelişmesi 30 yıl sürer. 50 yaşında alırsanız 10-15 yılda ortaya çıkabilir. Ama delta hepatitte birkaç yılda siroz evresine geçen vakalar var.

* Diğer hepatitlerden en önemli farkı hızlı seyri mi?
Kesinlikle diğer hepatitlerle kıyaslanamayacak şiddette bir hastalık. Her insanın bağışıklık sistemi ve virüse gösterdiği tepki farklı olabilir ama genel çerçevede delta hepatit en hızlı seyreden viral tür. Ayrıca karaciğer hastalığının ilerlemesi açısından erken, orta, ileri (siroz evresi) ve çok ileri evre (siroza bağlı komplikasyonların olduğu dönem) karında asit toplanması gibi belirtilerin görüldüğü, karaciğer komasının geliştiği, hatta organ nakline giden süreçte en önemli rol oynayan hepatit türü. Delta hepatit karaciğer nakline gidişi hızlandıran bir hastalık.

* Peki bulaşma yollarında bir farkılılık var mı?
Hepatit B’yle paralellik gösteriyor. Küçük farklar var, örneğin doğum esnasında anneden bebeğe Hepatit B geçebiliyor ama deltanın geçişi daha az. Yine homoseksüel ilişkiyle Hepatit B sık bulaşırken deltada bu şekilde bulaşma daha az görülüyor.

* Görülme sıklığı nedir?
Diğerlerine göre daha az görülüyor. Genel olarak Hepatit B’li hastaların yüzde 5-10 kadarında delta hepatit oluyor. Kronik hepatit evresinde doğuda yüzde 20-25, batıda yüzde 5-10, siroz evresinde doğuda 45-40, batıda yüzde 20 civarında delta görülüyor.

* Hepatit B ile ilişkisi nedir?
Genelde delta hepatit iki türlü ortaya çıkar. Birincisi hem B hem de delta hepatit virüsü vücuda birlikte alınır ve hastalık yapar. İkisi birlikte alındığında hastalığın şiddetli seyretmesi, akut karaciğer yetmezliği gelişmesi daha kolay ortaya çıkıyor. Bu tür vakalara artık az rastlanıyor. En çok görülen şekli, hastada Hepatit B yıllardır var, bunun üzerine delta ekleniyor ve biz buna delta hepatit diyoruz. Aslında delta hepatit dediğimiz şey, hepatit B ve D’nin birlikte var olması. Ama ikisinin birlikte vücuda girmesinden ziyade daha önceden Hepatit B olan hastaya D’nin eklenmesi sık görülen durum. Bu hastalarda hastalık hızlı seyrediyor.

* Hepatit delta tek başına hastalık yapmıyor mu?
Tek başına vücuda girebilir ama hastalık yapmaz. Vücuda girdiği zaman en fazla bir hafta kadar kendi başına oyalanıp duruyor daha sonra B alınmadığı takdirde atılıp gidiyor.

* Vaka sayısı artıyor mu?
Esasen kronik Hepatit B hastaları arasında deltanın görülme sıklığı pek çok ülkede son 20 yılda azaldı. Buna rağmen bugün Güneydoğu ve Doğu Anadolu’da sık görülüyor. Buralarda kronik Hepatit B’li hastaların en az yüzde 20’sinde delta hepatit var. Ama sirozlu hastalara baktığınızda delta hepatitin bu hastalıkta oranı yüzde 46’lara çıkıyor.

* Buralarda hastalığın sık görülmesinin nedenleri neler?
Sosyo-ekonomik seviyeyle ilgili. Birtakım geçiş yolları var. Özelikle tek kullanımlık iğneler olmadığı dönemde iğneyle geçebiliyordu. Akrabalar arasında yakın temasla da geçebiliyor.

* Tedavisi nasıl yapılıyor?
Hepatit B ve C zengin ülkelerde daha yaygın. Buna karşılık delta hepatit; İran, Irak, Suriye, Moğolistan, Türki Cumhuriyetler’le Afrika, Güney Amerika’daki Amazon bölgesi gibi daha fakir ülkelerde sık görülüyor. Bu nedenle ilaç endüstrisi de ilgi göstermiyor.Son 20-30 yıldır aynı tedavi uygulanıyor. Yeni araştırmalarla delta hepatiti yok etmek için hepatit B’nin ortadan kaldırılması hedefleniyor.

* Hastalık nasıl tespit edilebilir?
Anti HDV denilen testle çok basit şekilde ortaya çıkarılabilir. Hepatit B’li hastalarda mutlaka bu teste bakılması lazım.

* Hepatit B aşısı yapılırsa deltadan da korunabilir miyiz?
Evet. Hepatit B aşısı yapıldığı ve antikor geliştiği takdirde delta hepatit ortaya çıkmaz.