Alışveriş bağımlılığı bir hastalık mı?

Artık bağımlılık kavramını alkol, sigara, uyuşturucu bağımlılığı gibi maddelerin yanı sıra bazı davranışlar için de kullanıyoruz. İş, alışveriş, spor bağımlısı gibi. Peki kimler alışveriş bağımlısıdır ve alışveriş bağımlılığı kişide ne tür sorunlara yol açar? Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz alışveriş bağımlılığının tedavi edilebilir bir psikolojik bozukluk olduğunu söylüyor.

Alışveriş bağımlısı kimdir?
Bütçenin elverdiği ölçüde giyim, eşya, yiyecek gibi ihtiyaçlarımızı karşılamak için yapılan alışveriş, üzüntü, sıkıntı, yalnızlık gibi duyguların giderilmesi için kullanılıyorsa ve bu olumsuz duyguları gidermek için her seferinde alışverişe başvuruluyorsa bağımlılık söz konusu demektir.

Neden bağımlı olunur?
Aslında tüm bağımlılıkların ortak bir paydası vardır. Bağımlı kişiler maddeleri, duygusal boşluklarını doldurma biçimi ve yüzleşmekte zorluk çektikleri yanlarından gizlenecek bir perde gibi kullanırlar. Alışveriş bağımlılığında da, kişi satın alma davranışıyla bu duyguları yaratır.
Alışveriş sırasında kişi mutlu, güçlü, yeterli ve rahatlamış hissetse de, sonrasında yoğun olarak suçluluk ve kendine kızgınlık duyar. Kendine verilen sözler kısa sürede bozulur ve döngü kendini daha da borçlandırarak sürdürür.
Tekrarlanan süreçlerde satın alınanların verdiği kısa süreli iyilik duygusunun yerini alan suçluluk, zamanla artarak depresyona sebep olabilir.

Alışveriş bağımlılığı sadece kadınlarda mı görülür?
Alışveriş bağımlılığı kadınlarda daha sık görülmekle birlikte erkeklerde de yaşanmaktadır. Nedeni tam olarak bilinmiyor. Ancak araştır-malar bu kişilerin genellikle benlik değerlerinin düşük olduğunu gösteriyor; bu nedenle giyim ve mücevher en çok satın alınan şeyler olup, bunlar dış dünya tarafından en çok dikkat çeken objelerdir. Kadınlar daha çok giysi, parfüm ve mücevher, erkekler ise elektronik, otomobil ya da hırdavat satın alır.


Alışveriş bağımlılığı kişide ne tür sorunlara yol açabilir?
Alışveriş bağımlılığı; diğer bağımlılıklarda olduğu gibi, sorunu yaşayan kişiye ve yakınlarına ekonomik ve psikolojik açıdan çok zor zamanlar yaşatabilecek önemli bir sorundur.
Markaların pazarlama stratejileri ve medyanın reklam sektörünce kullanımı geliştikçe bağımlıların sayısı da artıyor. Asıl problem, ihtiyaçlar ve kazanç arasındaki dengenin bozulmasıyla ortaya çıkar. Harcamalarımızı kontrol edemediğimizde, yakın çevremizden satın aldıklarımızı saklamaya başladığımızda ve borçlarımızı ödeyemediğimizde tehlike sinyalleri çalar. Alışveriş için yapılan harcamalar yüzünden aile ve çevre ile sorunlar yaşanmaya başlar.



Alışveriş bağımlılığı tedavi edilebilir mi?
Bağımlılığın temel ilkeleri, alışveriş bağımlılığı tedavisi için de geçerlidir. Olayın farkında olmak, karar vermek, eyleme geçmek gerekir. Alışveriş bağımlılığından kurtulmak için psikolojik destek, bireysel ve gurup tedavi, aile ve arkadaş desteği oldukça önemlidir. Tedavinin yanı sıra alınabilecek kişisel önlemler şunlardır:
-Eğer böyle bir bağımlılığınız olduğunu düşünüyorsanız daha çok nakit parayla alışveriş yapmaya yönelin, böylelikle ödeyemeyeceğinizin üzerinde kredi harcamamış olursunuz.
-Bir alışveriş listesi yapın ve o listedekiler dışında bir şey almamaya özen gösterin.
-Alışverişe yalnız çıkmamaya özen gösterin. Yanınızda sizi frenleyecek birilerinin olması oldukça önemli.
-Kendinizi kötü hissetiğiniz anlarda rahatlamak için yürüyüşe çıkın veya egzersiz yapın.
-Alışverişle ilgili alışkanlıklarınızı değiştirip ihtiyacınız olmayan şeyleri almamak üzerine çalışma yapabilirsiniz.