Efes’in kehanetı

HAZIRLAYAN: GÜLAY SERT- 1- Apollon tapınakları

Antik Çağ’da bazı yöntemlerle geleceği görmeye çalışan kâhinler ve onların bulunduğu yerler kutsal olarak kabul edilmiş ve saygı görmüş. Asıl bilicinin tanrı Apollon olduğu, kâhinlerin gelecekle ilgili bilgileri ondan aldığına inanılmış. Yunanistan’daki Delfi ile ülkemizdeki Didim ve Klaros’ta bulunan Apollon tapınakları o dönemin en önemli kehanet merkezleriymiş. Bir efsaneye göre Efes Antik Kenti de bir kehanetten yola çıkılarak kurulmuş.

2- Apasas’tan Efes’e

İzmir ilinin Selçuk ilçesi sınırları içinde yer alan Efes ve bulunduğu bölgede eskiden Karyalılar ve Lelegler diye bilinen Anadolu’nun yerli halkları yaşıyormuş. Efes’in olduğu yerde ise Hititlerle bağlantısı olan, Arzawa adıyla anılan devletin başkenti Apasas bulunuyormuş. (Bu nedenle Efes isminin de Apasas’tan geldiği düşünülmektedir.)  Başka bir efsaneye göre ise Apasas, Amazon adı ile bilinen kadın savaşçılar tarafından kurulmuş.

3- İyonlar

M.Ö. 1200’lü yıllarda Yunanistan istila edilmiş. İstilacılardan kaçan halklar, öncelikle Ege adaları ve Anadolu’ya yönelmişler. Göçmen gruplarından biri olan Akhalar, Ege Bölgesi’ne, Gediz ile Küçük Menderes nehirleri arasındaki kıyı bölgesine yerleşmişler. Burada 12 şehir devleti kurmuş, yerli halkla kaynaşarak İyon Uygarlığını oluşturmuşlar.

4- Delfi kâhinlerinin kehaneti

12 İyon kentinden biri olan Efes’in kuruluşuyla ilgili efsaneye gelince… Yunanistan’da bulunan Atina Devleti’nin kralı olan Kordos’un Androklos adında bir oğlu varmış. Cesur ve meraklı bir genç olan Androklos, bir grup Atinalıyı yanına alarak Ege Denizi’nin karşı yakasına geçmeye karar vermiş.  Yola çıkmadan önce Delfi kentindeki Apollon Tapınağı’na uğramış. Oradaki kâhine yolculuğunun nasıl geçeceğini ve gideceği yerde kenti nereye kurması gerektiğini danışmış. Söylenceye göre kâhin, Androklos ve arkadaşlarına “sana bir balık ve bir domuz yol gösterecektir” demiş.

5- Kuruluş efsanesi

Androklos bu sözlerin ne anlama geldiğini anlamasa da yola koyulmuş. Kendisine katılanlarla birlikte sağ salim Anadolu kıyılarına ulaşmışlar. Uzun yolculuktan yorgun ve bitkin düşen denizciler, öncelikle karınlarını doyurmak istemişler. Balık tutmuş, pişirmek için bir ateş yakmışlar. Balıkları ateşin üzerine yerleştirdikleri sırada bir balık, üzerine yapışan kor parçasıyla birlikte otların arasına düşerek otların tutuşmasına neden olmuş. Yanan otların içinden fırlayan bir domuz koşmaya başlamış. O anda kâhinin söylediği sözleri hatırlayan Androklos, domuzun peşine düşmüş. Domuzu yakaladığı ve öldürdüğü yere kenti kurmuş.

6 - Tanrıça Artemis

Akhalar, Androklos’un liderliğinde geldiklerinde, Anadolu’nun pek çok yerinde olduğu gibi burada da ana tanrıça Kibele kutsal sayılıyormuş. Akhalar ise Artemis adında bir ana tanrıçaya inanıyorlarmış. İki halk, ana tanrıçalarının özelliklerini Artemis’te birleştirerek onu ana tanrıça bilmişler. Onun adına tapınaklar inşa etmişler. Bunlardan biri ve en muhteşemi olan, Antik Çağ’ın Yedi Harikası içinde yer alan Efes Artemis Tapınağı, ne yazık ki 269 yılında yakılıp yıkılmış. Bir daha yenisi yapılmamış. Zamanla o olağanüstü yapıdan geriye bir tane sütun kalmış.